Neytendablaðið - 01.10.2009, Blaðsíða 4

Af hverju bann?
Hjá venjulegum heimilum er raflýsing um 20% af rafmagnsneyslunni.
Um ferfaldur til fimmfaldur munur er á milli þeirra ljósapera sem
eyða minnstu rafmagni og þeirra sem eyða mestu. Það þýðir að
ef við færum okkur yfir í sparsamari raflýsingu gæti það minnkað
orkunotkun heimilanna um 10­15%.
Áætlaður árangur
Með banni á glóperum er áætlað að borgarar innan Evrópusam­
bandsins (ESB) muni spara allt að 40 TWh (Teravattstundir) á ári
sem er jafnmikið og:
• öll raforkunotkun á u.þ.b. einu ári í Rúmeníu
• ársraforkunotkun 11 milljón heimila í Evrópu
• eins árs framleiðsla hjá 10 raforkuvirkjunum sem hafa 500 MW
framleiðslugetu hver (Kárahnjúkavirkjun er 690 MW).
Reglugerðin mun hafa þau áhrif að losun koltvísýrings minnkar
um allt að 15 milljónir tonna á ári og hún mun skila um 5­10
milljarða evra innspýtingu í evrópska hagkerfið. Áætlað er að áhrif
reglugerðarinnar hafi náð fullri virkni árið 2020.
Tekur gildi í áföngum
Orkufrek ljós, þ.e. glóperur og venjulegar halógenperur, hverfa smám
saman af Evrópumarkaði á tímabilinu september 2009 til september
2012. Áfangar um bann við glóperum verða eftirfarandi:
• September 2009, allar mattar glóperur og 100 W glærar gló­
perur bannaðar.
• September 2010, glærar 75 W glóperur bannaðar.
• September 2011, glærar 60 W glóperur bannaðar.
• September 2012, glærar 25­40 W glóperur bannaðar.
Halógenperur verða flokkaðar frá A til G, með tilliti til orkunýtingar.
Flokkar G, F og E verða síðan bannaðir í áföngum árin 2010­2012.
Í september 2016 verða allir orkuflokkar bannaðir nema A og B (C
í sérstökum tilvikum).
Hvað með Ísland?
Samkvæmt upplýsingum frá iðnaðarráðuneytinu hefur ekki verið
ákveðið hvort bann við glóperum verði tekið upp hér á landi.
Reglugerðin er til skoðunar í vinnuhópi um orkumál hjá EFTA
og í kjölfarið verður ákveðið hvort reglurnar verða innleiddar og
hvort óskað verði eftir einhverjum undanþágum fyrir Ísland. Í svari
ráðuneytisins kemur fram að það yrði þá gert á grundvelli þess að
hér sé orka græn og hrein og mengi ekki í líkingu við það sem
gerist víðast hvar annars staðar þar sem raforkuframleiðsla mengar
og raforkunotkun er sett í beint samband við losun koltvísýrings.

Ekki bara í Evrópu
Að mati iðnaðarráðuneytisins verður að teljast líklegt að glóperur
hverfi af markaði því þegar sett hefur verið bann við notkun
þeirra á ráðandi mörkuðum er vandséð að framleiðendur haldi
áfram framleiðslunni. Eflaust verður því sjálfhætt með glóperur
hér á landi. Glóperur verða nefnilega ekki einungis bannaðar í
Evrópusambandinu heldur líka í Ástralíu og Bandaríkjunum.
Hvað kemur í staðinn?
Á heimasíðu Neytendasamtakanna er að finna ítarefni um hvaða
valkostir eru í boði í stað glóperunnar. Sjá einnig www.e­lumen.eu.
Reglugerð um bann við glóperum tekur gildi á í áföngum
innan ESB (2009­2016). Tilskipun um visthönnun vöru
(EcoDesign2005/32/EC) hefur verið innleidd í samning um EES
og reglur um bann við glóperum er hluti af þeirri tilskipun. Þessi
tilskipun varð að lögum á Íslandi í apríl 2009. Megintilgangur
hennar er að stuðla að minni orkunotkun og minnka losun
kolefnis út í andrúmsloftið. Nákvæm vísindarannsókn fór fram
við undirbúning bannsins þar sem allar hliðar voru skoðaðar
með aðkomu hagsmunaaðila, s.s. neytenda, iðnaðarins og frá
umhverfissviði. Hægt er að nálgast rannsóknina á slóðinni: www.
eup4light.net.
Glóperur bannaðar
- sparperur taka yfir markaðinn
 NEYTENDABLA‹I‹ 3. TBL. 2009