Ægir - 01.04.2011, Side 14

14
vegna þess að það hefur orð-
ið samdráttur í veiðum eða
vinnslu á þorski, ýsu, ufsa og
karfa. Hins vegar tekur um-
ræddur liður ekki til samdrátt-
ar í veiðum eða vinnslu á
uppsjávarfiski á borð við
loðnu og síld.
Útgerð
Einstaklingar í útgerðarrekstri,
öðru nafni einyrkjar, og lög-
aðilar sem gera út fiskiskip
frá viðkomandi byggðarlagi
er landa fiski til vinnslu þar
hafa hagsmuni af því að skip
í eigu þeirra fái úthlutað
byggðakvóta. Útgerð sem
gengur illa og hefur lítinn
eða engan kvóta til umráða,
t.d. vegna skerðingar á afla-
heimildum, þarf á því að
halda að viðkomandi skip í
rekstri útgerðarinnar fái að
veiða byggðakvóta þannig að
reksturinn sé á núlli eða yfir
því. Það er ekki eingöngu
viðkomandi útgerð sem nýtur
góðs af byggðakvótanum
heldur einnig starfsmenn út-
gerðarinnar, t.d. sjómenn á
skipum hennar, þar sem þeir
fá tekjur í sinn vasa fyrir
vinnu sína. Þar sem þeir
greiða af tekjum sínum skatta
til viðkomandi byggðarlags er
ljóst að byggðarlagið sjálft
nýtur á endanum enn fremur
góðs af úthlutun byggðakvót-
ans.
Fiskvinnsla
Einstaklingar og lögaðilar
sem reka fiskvinnslufyrirtæki
í viðkomandi byggðarlagi
hafa einnig hagsmuni af því
að byggðakvóta sé úthlutað
til byggðarlagsins og honum
sé landað til vinnslu þar. Það
má nefna í þessu sambandi
álit umboðsmanns Alþingis
frá 7. desember 2009 í máli
nr. 5146/2007. Þar kvartaði
fyrirsvarsmaður fyrirtækis,
sem rak fiskvinnslu í tilteknu
byggðarlagi, yfir breytingu á
úthlutunarreglum, sem á
reyndi í málinu, um að fiski-
skipum væri skylt að landa til
„vinnslu innan sveitarfélags-
ins“ í stað þess að þeim væri
skylt að landa til „vinnslu
innan byggðarlagsins“. Um-
boðsmaður taldi að þessi
breyting hefði getað varðað
lögvarða hagsmuni fyrirtækis-
ins. Í málinu var upplýst að
fyrirsvarsmaðurinn hefði í
samskiptum sínum við sjávar-
útvegs- og landbúnaðarráðu-
neytið tekið fram að „ekkert
[hefði verið] því til fyrirstöðu
að vinna ýsu ef samningar
við útgerðarmenn varðandi
verð næðust“. Tillaga við-
komandi sveitarfélags um
framangreinda breytingu á út-
hlutunarreglunum var á því
reist að ekki væri hægt að
vinna aðrar tegundir en þorsk
í byggðarlaginu.
Það þarf ekki að fara
mörgum orðum um af hverju
það er mikilvægt fyrir fisk-
vinnslufyrirtæki að byggða-
kvóta sé landað til vinnslu í
því byggðarlagi þar sem fyrir-
tækið hefur starfsemi sína.
Með því að eiga möguleika á
að fá að vinna úr hráefni sem
kemur úr sjó er fyrirtækið að
skapa verðmæti sér til handa
í formi rekstrartekna. Um leið
er það að veita íbúum byggð-
arlagsins atvinnu sem hefur
jafnframt í för með sér að
tekjur, t.d. útsvarstekjur,
renna inn í sveitarsjóð. Af
þessu leiðir að byggðakvóti
hefur „keðjuverkandi“ áhrif
og er hverju byggðarlagi til
hagsbóta. Því hefur verið
haldið fram að það sé fisk-
vinnslan í landi, samfara út-
gerð, sem skipti mestu um
viðreisn byggðanna og hafi
byggðakvótinn aldrei verið
hugsaður sem sárabót til út-
gerða.2)
Tilvísanir
1) Í grein Helga Áss Grétarssonar sem birtist
í afmælisriti lagadeildar Háskóla Íslands
frá 2008 og ber heitið „Úthlutun þorsk-
veiðiheimilda 1984-2007: Lagalegar
staðreyndir eða staðalímyndir?“ er stutt
umfjöllun um úthlutun byggðakvóta. Sjá
bls. 280-281.
2) Fréttablaðið, 27. október 2006. Í frétt
blaðsins sem bar heitið „Byggðakvóti skil-
ar ekki hlutverki sínu“, var vísað í þessi
ummæli Einars K. Guðfinnssonar, þáver-
andi sjávarútvegs- og landbúnaðarráð-
herra, á aðalfundi Landssambands smá-
bátaeigenda þann 26. október 2006.
B Y G G Ð A K V Ó T I
Öll beita á einum stað
Kyrrahafssári
Falklandseyjasmokkfiskur
Atlantshafsmakríll
Sandsíli
Tobis ehf.
Tjarnargata 2 - 230 Reykjanesbær
Sími 527 5599 - GSM 698 5789
Fax 421 5989 - thor@tobis.is
Afgreiðsla Ísafirði.
Afgreiðsla Dalvík.
Afgreiðsla Eskifjörður.
Afgreiðsla Höfn í Hornafirði.
Tóbis ehf