Fréttablaðið - 09.04.2015, Blaðsíða 24

9. apríl 2015 FIMMTUDAGUR| SKOÐUN | 24
Á mánudag fer fram
rektorskjör í Háskóla
Íslands. Ég er einn
þriggja frambjóðenda,
og sá fyrsti í sögu skól-
ans sem ekki er innan-
búðarmaður. Ég hef mjög
róttækar hugmyndir um
hvernig eigi að breyta
starfi skólans. Þó ekki
róttækari en svo að yrðu
þær kynntar í þeim skól-
um á alþjóðavettvangi
sem HÍ segist vilja líkj-
ast, þá myndu flestir
áheyrendur í slíkum skólum bara
geispa yfir því hvað þær
væru sjálfsagðar.
Það er margt gott í
starfi HÍ, þar á meðal
talsvert af góðu vísinda-
fólki, sem sumt er fram-
úrskarandi á alþjóðavett-
vangi á sínum sviðum.
Þar er líka örugglega til
góð kennsla víða, og aug-
ljóst er, af handbók skól-
ans fyrir kennara, að
innandyra er til ágæt-
is þekking á því hvað er
góð kennsla og slæm. En
því litla rannsóknafé sem skól-
inn hefur til umráða er dreift í
ýmiss konar starf sem ekki er
gjaldgengt á þeim alþjóðavett-
vangi sem stefna skólans markar,
og þekkingin á góðum kennslu-
háttum er víða algerlega huns-
uð. Þessu þarf hvoru tveggja að
breyta. Við þurfum að nota það
takmarkaða fé sem skólinn hefur
til að efla það sem er gott í starfi
hans, og laga hitt. Til þess þarf
forystu sem þorir að viðurkenna
vandamálin og taka á þeim.
Háskóli Íslands spannar nán-
ast allt háskólakerfi landsins
að umfangi. Í löndum með jafn
stórt háskólakerfi er það óþekkt
að allir akademískir starfsmenn
séu í rannsóknastöðum; stór hluti
þeirra fæst aðeins við kennslu.
Þótt HÍ hafi minna fé til rann-
sókna en erlendir rannsókna-
háskólar þá fá allir akademískir
starfsmenn helming launa sinna
fyrir að stunda rannsóknir. Þess
vegna er Ísland líklega með
a.m.k. tífalt fleira fólk á launum
við rannsóknir í menntavísind-
um, hlutfallslega, en Bandaríkin,
rétt eins og Íslendingar séu þau
ofurmenni sem haldið var fram
fyrir hrun.
Metur í engu gæði
Háskóli Íslands notar svokall-
að vinnumatskerfi, sem ræður
hluta af launum starfsmanna og
framgangi þeirra. Á átján blað-
síðum er því lýst hvernig eigi að
telja ýmiss konar framlag starfs-
fólks, allt frá birtingum greina í
fræðiritum yfir í samningu laga-
frumvarpa og námsefnis fyrir
leikskóla. Hér er um einskæra
baunatalningu að ræða, en ekk-
ert mat lagt á gæði viðkomandi
verka. Þetta fer svo gersamlega
í bága við grund vallar viðhorf
þess vísindasamfélags sem HÍ
segist vilja hasla sér völl í að
kerfi af þessu tagi eru óþekkt í
góðum erlendum háskólum. En
allt á Íslandi er svo frábærlega
séríslenskt, eins og við lærðum
svo vandlega fyrir hrun, þótt
enn hafi ekki tekist að fara með
þetta merkilega kerfi í útrás.
Því hefur verið haldið fram,
af fólki innan HÍ sem ekki má
til þess hugsa að vinnumats-
kerfið verði aflagt, að ef fólk
af holdi og blóði ætti að meta
gæði starfs og ákvarða umbun
vegna þess, í stað þeirrar sjálf-
virku baunatalningar sem vinnu-
matskerfið er, þá myndi skólinn
„hrynja vegna illdeilna og inn-
byrðis átaka á nokkrum misser-
um“. Það hefur samt ekki gerst
síðustu aldirnar í þeim skólum
sem HÍ vill bera sig saman við
og þar sem forystufólk skor-
ast ekki undan þeirri ábyrgð að
meta gæði starfsins, m.a. með
aðstoð utanaðkomandi sérfræð-
inga.
Vinnumatskerfið metur í engu
gæði kennslu, en umbunar fólki
eftir því hversu lengi það hefur
kennt. Þannig eru kennarar ekki
hvattir til að bæta kennslu sína,
og vilji svo illa til að kennari sé
lakur í kennslu hækka laun hans
eftir því sem hann innir af hendi
meiri laka kennslu, ekkert síður
en þeirra sem vel standa sig.
Of algengt er að nemendur
fái litla sem enga endurgjöf á
vinnu sína yfir alla önnina, og
að námsmat, jafnvel í mikilvæg-
um og umfangsmiklum nám-
skeiðum, sé einskorðað við skrif-
legt lokapróf, tekið í einangrun
frá þeim tólum og gögnum sem
eðlilegt er að nota á viðkomandi
sviði, og í tímaþröng. Þess konar
námsmat getur aldrei metið getu
nemenda til að fást við raun-
veruleg verkefni, og það hvetur
heldur ekki til þjálfunar í slíku.
Kennsluhættir af þessu tagi
voru óboðlegir á 20. öld, hvað þá
nú á dögum, og forysta skólans
verður að taka af skarið og leiða
starfið við að bæta kennsluna
alls staðar þar sem þess er þörf.
Talsvert af starfsfólki HÍ
myndi sóma sér ágætlega í
hundrað bestu háskólum heims.
Við þurfum að nota krafta okkar
til að efla allt slíkt starf innan
skólans, í stað þess að föndra við
tölurnar í því bókhaldi sem notað
er til að raða á þá lista yfir góða
skóla þar sem HÍ nær ekki upp
í 500. sæti að meðaltali. Forysta
skólans þarf að horfast í augu
við vandamálin, einbeita sér að
því byggja upp það sem gott er,
og laga hitt. Það er starfið sem
ég vil taka að mér að vinna.
Þarf einhverju að breyta í Háskóla Íslands?
HÁSKÓLI
ÍSLANDS
Einar Steingrímsson
prófessor við
University of
Strathclyde
➜ Vinnumatskerfi ð metur
í engu gæði kennslu, en
umbunar fólki eftir því
hversu lengi það hefur
kennt. Þannig eru kenn-
arar ekki hvattir til að bæta
kennslu sína, og vilji svo
illa til að kennari sé lakur í
kennslu hækka laun hans
eftir því sem hann innir af
hendi meiri laka kennslu,
ekkert síður en þeirra sem
vel standa sig.
TÆPLEGA 500 MIÐAR EFTIR Í FORSÖLU
MIÐASALA Á TIX.IS OG Í LUCKY RECORDS
#SECRETSOLSTICE
1
5
-0
9
-2
0
1
5

1
0
:2
4
F
B
0
6
4
s
_
P
0
4
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
4
0
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
2
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
2
5
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
6
3
F
-7
3
1
C
1
6
3
F
-7
1
E
0
1
6
3
F
-7
0
A
4
1
6
3
F
-6
F
6
8
2
8
0
X
4
0
0
8
B

F
B
0
6
4
s
_
8
_
4
_
2
0
1
5
C
M
Y
K