Morgunblaðið - 05.12.2014, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 5. DESEMBER 2014
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Kuomintang-flokkurinn,sem
löngum hefur haft
mikla yfirburði í
taívönsku stjórn-
málalífi og ráðið
mestu um framþróun eyjunnar
síðustu áratugi, galt afhroð í
sveitarstjórnarkosningum um
helgina. Hlaut hann einungis 6
bæjar- og sveitarstjóra af þeim
22 sem voru í boði, en í síðustu
kosningum fékk flokkurinn 15
embætti.
Jiang Yi-huah, forsætisráð-
herra landsins, sagði þegar í
stað af sér og fylgdu allir ráð-
herrar ríkisstjórnarinnar for-
dæmi hans, 81 að tölu. Í fram-
haldinu tilkynnti Ma Ying-jeou,
forseti Taívans, að hann mundi
segja af sér sem formaður Ku-
omintang.
Úrslitin má eins og oft er
túlka á mismunandi vegu.
Óánægja og efasemdir um
kjara- og efnahagsmál eiga sinn
þátt í úrslitunum en einnig má
telja víst að kjósendur hafi sett
spurningarmerki við stefnu
stjórnarflokksins í öðrum
veigamiklum málum. Þar vegur
þyngst spurningin um tengsl
Taívans við meginland Kína,
þar sem Kuomintang hefur sóst
eftir bættum samskiptum.
Viðskiptasamningar og ann-
ars konar bætt formleg sam-
skipti hafa verið ofarlega á
blaði, og flokkurinn hefur auk
þess farið varlega gagnvart
kröfum kommúnistastjórn-
arinnar í Peking hvað varðar
sameiningu
ríkjanna tveggja,
sem Kína segist
raunar líta á sem
eitt ríki.
Fyrr á árinu
knúðu stúdentar
með mótmælum sínum Ma for-
seta til þess að setja til hliðar
áform um frekari viðskipta-
samninga við Kína og er yngri
kynslóðin í landinu full efa-
semda um aukin samskipti við
Kína, í það minnsta ef þau leiða
til aukinna áhrifa kínverskra
stjórnvalda á eyjunni. Eðlileg
tortryggni ríkir í garð stjórn-
valda í Peking og eiga þau við-
horf sér samsvörun í stúd-
entamótmælum í Hong Kong,
sem hafa varað lengi en virðast
nú vera í rénun.
Stjórnarandstöðuflokkurinn
DPP, sem stefnir að því að
byggja á sigri sínum í næstu
þingkosningum, er ólíkt Kuom-
intang hlynntur því að Taívanar
lýsi yfir sjálfstæði sínu gagn-
vart meginlandi Kína í stað
þess að reyna að þóknast yf-
irvöldum þar með því að forðast
að taka skýra afstöðu. Með
stuðningnum við DPP er því
óhætt að segja að taívanskir
kjósendur hafi stigið á hemilinn
gagnvart nánari tengslum við
Kína.
Því fer vitaskuld fjarri að af-
leiðingar þessara kosn-
ingaúrslita liggi allar fyrir. Þó
er ljóst að lítil ánægja er með
þau meðal ráðamanna í Peking
og að samskipti ríkjanna munu
minnka og versna á næstunni.
Ungir Taívanar stíga
á hemilinn gagnvart
samskiptum við
stjórnvöld í Kína}
Þýðingarmikil
kosningaúrslit
ÁkvörðunBjarna Bene-
diktssonar og
þingmanna Sjálf-
stæðisflokksins
um val á ráðherra í
innanríkisráðu-
neytið kom á óvart
og mælist vel fyrir. Þess hefur
verið getið að nýi ráðherrann
sé 20. utanþingsráðherrann í
sögu stjórnarráðs Íslands. Ut-
anþingsráðherrar eru þó ekki
allir sömu gerðar. Þannig sátu
Ólafur Ragnar Grímsson og
Jón Sigurðsson báðir sem ráð-
herrar í ríkisstjórn án þess að
eiga sæti á þingi þegar það
gerðist. En báðir voru þeir
flokksformenn og þurfti eng-
inn að efast um stjórnmálalega
ábyrgð þeirra, enda reyndi
hvorugur þeirra að skjóta sér
undan henni.
Ólíkt dæmi voru ráðherrarn-
ir tveir sem um stund sátu í
ríkisstjórn Jóhönnu Sigurð-
ardóttur. Þeir virtust stundum
líta svo á að þar
sem þeir sætu
hvorki í umboði al-
mennings né
þingsins í rík-
isstjórn væru þeir
þar með ábyrgð-
arlausir af póli-
tískum athöfnum þeirrar rík-
isstjórnar sem þeir sátu í.
Virtust þeir telja sig gegna
einhvers konar embættis-
mannahlutverki þar og að póli-
tískir gerningar, sem framdir
voru á ábyrgð ríkisstjórn-
arinnar og þingmeirihlutans,
sem hún studdist við, væru
þeim óviðkomandi, þótt þeir
sætu við ríkisstjórnarborðið
þar sem ákvarðanir voru
stimplaðar. Ólöf Nordal var
varaformaður Sjálfstæð-
isflokksins og virtur þingmað-
ur hans. Hin stjórnmálalega
ábyrgð vefst ekkert fyrir
henni eða öðrum. Ólöfu er ósk-
að velfarnaðar í ábyrgð-
armiklu starfi.
Val formanns Sjálf-
stæðisflokksins á
nýjum innanrík-
isráðherra þykir
hafa tekist vel}
Nýr innanríkisráðherra
T
veir áratugir voru í byrjun þessa
árs síðan Ísland gerðist aðili að
samningnum um Evrópska efna-
hagssvæðið (EES). Fyrir þá sem
ekki þekkja til var samningurinn
gerður á milli Evrópusambandsins og Fríverzl-
unarsamtaka Evrópu (EFTA) og felur í meg-
inatriðum í sér að EFTA-ríkin Ísland, Noregur
og Liechtenstein eru í raun aðilar að innri
markaði Evrópusambandsins gegn því að taka
upp þá löggjöf sambandsins í landsrétt sinn
sem á við um hann.
Hvort Ísland ætti að gerast aðili að EES-
samningnum var umdeilt þegar samningurinn
var gerður og hefur í raun alltaf verið umdeilt
þó að minna hafi farið fyrir þeirri umræðu í
seinni tíð. Fátt bendir til annars en að Ísland
geti áfram verið aðili að EES-samningnum um
ókomna tíð en samningurinn, líkt og aðrir slíkir, geta þó
eðli málsins samkvæmt aldrei orðið markmið í sjálfu sér.
Markmiðið hlýtur alltaf að vera hagsmunir Íslands og ís-
lenzku þjóðarinnar. Fyrir vikið er sjálfsagt og eðlilegt að
reglulega sé lagt mat á það hvort slíkir milliríkjasamn-
ingar þjóni þeim hagsmunum. Þó komizt hafi verið að
þeirri niðurstöðu á einum tímapunkti er ekki þar með sagt
að svo verði um aldur og ævi.
Einn helzti gallinn við EES-samninginn er að hann
hegðar sér í meginatriðum með sama hætti og Evrópu-
sambandið. Það er að hann stefnir jafnt og þétt í átt til
aukins samruna þó að vissulega sé það einungis á því af-
markaða sviði sem samningurinn nær til. Hið
sama á raunar líka við um Schengen-
samstarfið sem Ísland á einnig aðild að og
gengur út á að fella niður hefðbundið landa-
mæraeftirlit á milli aðildarríkjanna en efla
það (allavega í orði kveðnu) á ytri landamær-
um svæðisins.
Þannig er EES-samningurinn í raun kom-
inn í dag langt út fyrir það umfang sem reikn-
að var með fyrir tveimur áratugum. Í það
minnsta hér á landi. Ekki sízt þegar kemur að
því regluverki Evrópusambandsins sem taka
þarf upp hér á landi þó að það sé aðeins hluti
af heildarregluverki sambandsins. Til að
mynda hefur verið bent á dæmi þess að EES-
samningurinn, sem greiða átti aðgang Íslend-
inga að innri markaði Evrópusambandsins, sé
farinn að hamla aðgengi okkar að öðrum
mörkuðum vegna þess að regluverk sambandsins, sem við
þurfum að fara eftir til að mynda varðandi vörumerkingar
og öryggisstaðla, er ekki gjaldgengt annars staðar.
Ég tel að hagsmunum lands og þjóðar væri mun betur
borgið með því að EES-samningnum væri breytt í svokall-
aðan annarrar kynslóðar fríverzlunarsamning líkt og bæði
EFTA og Evrópusambandið hafa gert á undanförnum ár-
um. Þannig er sambandið til að mynda að gera slíkan
samning bæði við Kanada og Bandaríkin. Slíkur samn-
ingur fæli til að mynda ekki í sér einhliða upptöku á
reglum annars samningsaðilans og þvældist ekki fyrir við-
skiptum við önnur ríki. hjortur@mbl.is
Hjörtur J.
Guðmundsson
Pistill
Endurskoðum EES
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
BAKSVIÐ
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Nokkur hundruð ein-staklingar, fyrirtæki ogstofnanir setja uppvarmadælur á ári hverju.
Margir geta lækkað rafmagnsreikn-
inginn verulega. Þeir sem búa við nið-
urgreidda raforku til húshitunar geta
fengið stuðning til að koma sér upp
varmadælum og fá virðisaukaskatt-
inn að auki endurgreiddan.
Vegna hækkandi raforkuverðs
til húshitunar og spár um að raf-
orkuverð muni hækka verulega í
framtíðinni hafa íbúar á svæðum sem
ekki eiga möguleika á hitaveitum
hugað að aðgerðum til að spara raf-
magnið. Varmadælur hafa komið
sterkt inn í þá mynd síðustu árin,
einkum eftir að ríkið fór að niður-
greiða kaup á tækjabúnaðinum og
aftur nú þegar byrjað var að endur-
greiða virðisaukaskatt af tækjunum.
Þessi stuðningur stendur aðeins til
boða íbúum sem njóta niðurgreiðslu á
raforku til húshitunar og þá gegn því
að þeir afsali sér samsvarandi nið-
urgreiðslu á rafmagninu. Samkvæmt
upplýsingum Orkustofnunar hafa
verið gerðir um 300 slíkir samningar
síðustu þrjú árin og greiddar út um
200 milljónir í styrki. Benedikt Guð-
mundsson, verkefnisstjóri hjá Orku-
stofnun, áætlar að með þessu sparist
6 gígavattsstundir af rafmagni til
húshitunar. Það samsvarar raforku-
notkun 1.300 heimila. Enn er þó mik-
ið óunnið á þessu sviði því ríkið niður-
greiðir 320 gígavattsstundir sem fara
til húshitunar.
Víða tekið í sumarbústaði
Þá eru ótaldir þeir kaupendur
varmadæla sem ekki njóta styrkj-
anna, svo sem atvinnufyrirtæki,
stofnanir og sumarbústaðaeigendur.
Sá hópur er að minnsta kosti jafn stór
og styrkþegarnir. Pétur Bjarni
Gunnlaugsson, sérfræðingur í varma-
dælum hjá Verklögnum ehf., telur að
sumarhúsaeigendur séu stærsti ein-
staki viðskiptavinahópur fyrirtæk-
isins. Áætlar hann að síðustu árin hafi
verið settar upp á landinu öllu alls um
200 til 300 varmadælur á ári.
Ekki er hægt að alhæfa um hag-
kvæmni varmadæla því húsin og að-
stæður eru svo mismunandi. Arðsem-
in ætti þó að vera nokkuð borð-
leggjandi hjá þeim sem njóta
niðurgreiddrar raforku samkvæmt
upplýsingum Benedikts Guðmunds-
sonar. Þeir eiga kost á styrk sem
ræðst af fjölda kílóvattsstunda sem
áætlað er að spara, auk niðurfellingar
á virðisaukaskatti. Ef þeir afsala sér
allri niðurgreiðslunni getur ein-
greiðslan orðið að hámarki 1,6 millj-
ónir.
Ef heimili tekst með varmadælu
og ef til vill öðrum aðgerðum að helm-
inga rafmagnskaupin getur húshitun-
arkostnaður hans nálgast það verð
sem notendur hagkvæmra hitaveitna
greiða.
Loft í loft, loft í vatn
Ýmsar útfærslur eru til af
varmadælum enda þarfir fólks mis-
munandi. Algengasta tegund varma-
dæla er kölluð loft í loft en þá er hit-
inn unninn úr loftinu utan við húsið
og skilað inn í það með blásara. Slík
kerfi geta til dæmis hentað sumar-
húsum með opið rými. Pétur Gunn-
laugsson áætlar kostnað við kaup og
uppsetningu á slíkri varmadælu fyrir
meðalhús 400 þúsund krónur. Mis-
jafnt er hver raforkusparnaðurinn er
en hann er í mörgum tilvikum 30-
50%.
Mun meiri sparnaður fæst með
varmadælum sem nefndar eru loft í
vatn. Þá er hitinn unninn úr loftinu en
skilað inn á ofnakerfi hússins og virk-
ar því eins og eigin hitaveita. Slík
kerfi eru mun dýrari, kosta 2 til 2,5
milljónir fyrir meðaleinbýlishús.
Sama má segja um jarðvegsdælur
sem taka hitann úr jarðvegi og skila
honum inn á ofnakerfið.
200-300 varmadælur
settar upp á hverju ári
Ljósmynd/Pétur Bjarni Gunnlaugsson
Öfugur ísskápur Varmadælan er utan hússins og tekur varmann úr loftinu
til að hita upp húsið en losar sig við kuldann út aftur.
„Varmadælan uppfyllir allar
mínar væntingar og vel það,“
segir Óskar Pálsson bygginga-
meistari sem hitar tæplega 200
fermetra íbúðarhús í Múlakoti í
Fljótshlíð með varmadælu.
Hann hefur verið með varma-
dælu í 19 mánuði og á þeim
tíma keypt 19 þúsund kílóvatt-
stundir af raforku til ljósa, hita,
eldunar og til að hita upp húsið,
eða um 1.000 kílóvattstundir á
mánuði. „Ég þarf engar áhyggj-
ur að hafa, rafmagnsreikning-
urinn er sanngjarn og ég brosi
hringinn. Sveitungar mínir líta
oftar á rafmagnsmælinn en ég.
Það er ákveðin vakning í sveit-
inni og áhuginn mun stóraukast
eftir því sem húshitunarkostn-
aður eykst,“ segir Óskar.
Hann segist hafa hitt á mjög
hentuga leið. Varmadælan sæk-
ir varmann í jarðveginn við hús-
ið. Stofnkostnaður hafi vissu-
lega verið nokkur en hann hafi
þó sloppið vel frá honum vegna
þess að hann og fjölskyldan hafi
unnið mikið að uppsetningunni.
Brosir allan
hringinn
SANNGJARN REIKNINGUR