Morgunblaðið - 29.12.2014, Blaðsíða 6

BAKSVIÐ
Björn Jóhann Björnsson
bjb@mbl.is
Það sem af er ári hafa fjórir látist í
þremur banaslysum í umferðinni og
hafa þau ekki verið færri síðan
markviss skráning umferðarslysa
hófst hér á landi, eða árið 1966. Ár-
ið 1968, þegar skipt var yfir í hægri
umferð, létust sex en mest hafa lát-
ist 37 á einu ári, árið 1977.
„Við stefnum að sjálfsögðu alltaf
að því að enginn látist í umferðinni
og fjögur banaslys eru fjórum of
mikið. Engu að síður má alveg
vekja athygli á þessum árangri í
umferðaröryggismálum og vonandi
náum við að upplifa ár þar sem
ekkert banaslys verður. Það er allt-
af okkar markmið,“ segir Ágúst
Mogensen, rannsóknarstjóri um-
ferðarslysa hjá Rannsóknarnefnd
samgönguslysa, um þróun bana-
slysa í umferðinni. Hann segir að
hraðakstur, ölvunarakstur og að
bílbelti séu ekki notuð séu ennþá
helstu orsakir banaslysa í umferð-
inni og brýnt að almenningur taki
höndum saman gegn slysum af því
tagi.
Betri vegir og betri bílar
Árið 2006 lést 31 í umferðinni hér
á landi en eftir það segir Ágúst
þróun hafa hafist með fækkun
banaslysa.
„Þó að undantekningar megi
finna þá hefur orðið ákveðin heild-
arfækkun undanfarin ár. Banaslys-
in fóru undir 20 á ári og hafa tvisv-
ar síðan 2006 farið undir tuginn,“
segir Ágúst, sem telur fjölmarga
þætti hafa haft áhrif á þessa fækk-
un.
Þar megi nefna minnkandi um-
ferð. Það sé þekkt að í kreppu
dragist neysla saman og þar með
talið akstur og ferðalög.
„Síðan má ekki horfa framhjá
þeirri þróun sem átt hefur sér stað
í umferðaröryggismálum. Vegirnir
hafa batnað og það má nefna tvö-
földun Reykjanesbrautar og svo
Suðurlandsvegar að hluta. Umferð-
aræðarnar hafa verið aðgreindar og
við það fækkar strax hörðum
árekstrum, svonefndum framan-
ákeyrslum. Bílarnir eru sömuleiðis
orðnir öruggari og meðalhraði hef-
ur minnkað. Hið sama má segja um
ökunámið. Ungir ökumenn valda
færri slysum en áður og það er
ánægjuleg þróun. Það eru því ansi
margir þættir sem hafa átt þátt í
því að slysum hefur fækkað. Við
höfum átt gott samstarf við lögregl-
una, Samgöngustofu, Vegagerðina
og fleiri aðila um þessi mál,“ segir
Ágúst.
Færri ungir ökumenn í slysum
Þó að slysum hafi almennt fækk-
að, þar sem bílar og ökumenn
þeirra eiga í hlut, þá hefur orðið
fjölgun slysa á gangandi og hjól-
andi vegfarendum. Samkvæmt töl-
um frá Samgöngustofu fyrir fyrstu
níu mánuði þessa árs urðu 157 slík
slys, borið saman við 124 sömu
mánuði í fyrra og 108 árið 2012.
Alvarlega slasaðir í umferðinni
fyrstu níu mánuði ársins voru 133
talsins, en 155 á sama tímabili árið
2013. Slysum vegna útafaksturs
hefur fækkað úr 183 janúar-
september árið 2011 í 138 sömu
mánuði í ár. Einnig hefur slysum
fækkað þar sem 17-20 ára ökumenn
áttu í hlut, en þróun umferðarslysa
síðustu ár sést nánar á meðfylgj-
andi töflu. Þar vekur athygli að
þrátt fyrir mikla fjölgun erlendra
ferðamanna til landsins þá hefur
svipaður fjöldi útlendinga slasast
síðan árið 2011, sé mið tekið af
fyrstu níu mánuðunum.
Banaslys sem varð við Hrafn-
tinnusker í apríl sl., þegar karl-
maður á sextugsaldri lést í vél-
sleðaslysi, er ekki flokkað sem slys
í umferðinni. Ágúst segir skilgrein-
inguna á umferðarslysi fela það í
sér að slysið verði á opinberum vegi
sem ætlaður er til almenns aksturs,
slys utan alfaraleiðar er ekki flokk-
að sem banaslys í umferðinni. Hið
sama gildir um ökumann eða far-
þega sem deyr síðar en 30 dögum
eftir alvarlegt umferðarslys.
Banaslys ekki færri frá skráningu 1966
 Fjórir hafa látist í þremur banaslysum í umferðinni í ár  Merkjanleg fækkun slysa síðustu ár
 Margir þættir eru taldir skýra þróunina  Fjölgun slysa á gangandi og hjólandi vegfarendum
6 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 29. DESEMBER 2014
Framlög ríkisstofnana, er heyra
undir fjármála- og efnahagsráðu-
neytið, til félagasamtaka námu
18,3 milljónum króna á árunum
2007 til 2013. Mest greiddi Fram-
kvæmdasýsla ríkisins, eða 8,2
milljónir.
Þetta kemur fram í svari Bjarna
Benediktssonar, fjármála- og efna-
hagsráðhera, við fyrirspurn Birg-
ittu Jónsdóttur, þingmanns Pírata.
Um er að ræða framlög þeirra
ríkisstofnana sem eiga aðild að við-
komandi félagasamtökum. Vildi
Birgitta fá að vita hvaða félaga-
samtök þetta væru og hve mikið
þau fengju í formi félagsgjalda eða
annarra framlaga.
Seðlabankinn greiddi á þessu
tímabili 4,5 milljónir til félagasam-
taka, Fasteignir ríkissjóðs tæpar
1,5 milljónir, Ríkisskattstjóri svip-
aða upphæð og Tollstjóri um 1,3
milljónir króna frá 2007-2013.
Lögmannafélagið fékk
alls 1,7 milljónir króna
Af einstökum félagasamtökum
fékk svonefnt Vistbyggðaráð
hæstu framlögin, eða 3,5 milljónir
króna. Byggeri Information
Teknologi fékk tæpar þrjár millj-
ónir, Lögmannafélag Íslands alls
1,7 milljónir, BIM á Íslandi fékk
1,5 milljónir og örlítið lægra fram-
lag fór til ICEPRO- nefndar um
rafræn viðskipti og Skýrslutækni-
félags Íslands, hvors aðila um sig.
Séu fleiri samtök nefnd þá fékk
Stjórnvísi 948 þúsund krónur,
Staðlaráð 773 þúsund, Fasteigna-
stjórnunarfélag Íslands 352 þús-
und og Steinsteypufélagið fékk
heilar 137 þúsund krónur.
Jafnframt spurði Birgitta hvers
konar aðhaldi og eftirliti hver rík-
isstofnun hefði beitt til að tryggja
að framlögunum væri varið í sam-
ræmi við tilgang samtakanna. Um
þetta segir í svari ráðherra: „Í
svari stofnana kom fram að aðhald
og eftirlit með því hvort framlagi
þeirra sé varið í samræmi við til-
gang félagasamtakanna felist í al-
mennri þátttöku í starfsemi þeirra
og að mæta á aðalfundi.“ Ráðu-
neytið fékk ekki svar frá Fjár-
málaeftirlitinu en tekið er fram í
svari ráðherra að Bankasýsla rík-
isins eigi ekki aðild að félagasam-
tökum. bjb@mbl.is
Morgunblaðið/Brynjar Gauti
Ríkið Ýmis samtök fá framlög frá
stofnunum ríkisins á hverju ári.
18 milljónir króna
til félagasamtaka
 Þar af fóru átta til Vistbyggðaráðs
Rannsóknarnefnd samgönguslysa tók til starfa í júní
2013 þegar rannsóknarnefndir umferðarslysa, flug-
slysa og sjóslysa voru sameinaðar. Nefndin tekur til
rannsóknar slys og alvarleg atvik og kemur í kjölfarið
með tillögur til úrbóta í öryggisátt. Nefndarmenn eru
13, bæði aðal- og varamenn, rannsakendur sjö og einn
ritari.
RANNSÓKNARNEFND SAMGÖNGUSLYSA
Látnir í umferðarslysum 1966-2014
Fjöldi látinna
1966 2014
40
35
30
25
20
15
10
5
0
Heimild: Rannsóknarnefndar samgönguslysa og Samgöngustofa
Umferðarslys 2011-2014
fyrstu níu mánuðir hvers árs
2011 2012 2013 2014
Látnir og alvarlega slasaðir
Látin og alvarlega slösuð börn
Dauðsföll með beltaleysis
Slys vegna ölvunar og fíkniefnaaksturs
Umferðarslys með aðild 17-20 ára
Alvarlega slasaðir og látnir bifhjólamenn
Slasaðir gangandi og hjólandi vegfarendur
Slasaðir útlendingar
Slys vegna útafaksturs
Slys vegna ónógs bils á milli bíla
Slys vegna hliðaráreksturs
135
13
3
36
151
28
127
161
183
21
93
114
7
4
43
99
15
108
152
169
31
79
155
14
6
34
141
22
124
162
154
27
119
134
16
1
36
133
27
157
163
138
33
108
Heimild: Rannsóknarnefnd samgönguslysa og Samgöngustofa
Með tillögur til úrbóta
Anna Lilja Þórisdóttir
annalilja@mbl.is
Áætlað er að sérkennsla í grunn-
skólum Reykjavíkurborgar muni
kosta rúmlega 1,4 milljarða í ár og
kostnaður við sérkennslu í leik-
skólum borgarinnar er áætlaður um
milljarður króna. Inni í þessari tölu
er ekki kostnaður við rekstur sér-
deilda fyrir t.d. einhverfa nemendur
og sérskólanna Klettaskóla og Brú-
arskóla. Þessi upphæð nær því yfir
kostnað við sérkennslu í almennum
leik- og grunnskólum og hefur hækk-
að ár frá ári. Þetta kemur fram í
svari skóla- og frístundaráðs borg-
arinnar við fyrirspurn fulltrúa Sjálf-
stæðisflokksins í ráðinu. Í fyrir-
spurninni, sem var lögð fram í vor og
var svarað í nóvember, er beðið um
sundurliðaðar upplýsingar um þróun
fjárframlaga borgarinnar til sér-
kennslu síðastliðin fimm ár og fjölda
nemenda sem fá slíka kennslu. Í
svarinu koma fram ofangreindar
upphæðir, auk fjölda þeirra grunn-
og leikskólanemenda sem falla undir
svokallaða sérúthlutun en þeir eru
tæplega 1.200.
Geta þurft mikla aðstoð
Ragnar Þorsteinsson, sviðsstjóri
skóla- og frístundasviðs Reykjavík-
ur, segir að ýmsar ástæður séu fyrir
því að sífellt fleiri njóti sérkennslu.
„Það er t.d. meira um það í skóla án
aðgreiningar, eins og við erum með
hér á landi, að foreldrar kjósi al-
menna grunnskóla fyrir fötluð börn
sín, eða börn sem þurfa mikla aðstoð
af ýmsum ástæðum,“ segir Ragnar.
Þessi fjölgun nær þó ekki ein-
göngu til grunnskóla, því þeim börn-
um sem fá sérstakan stuðning á leik-
skólum fjölgaði úr 4% allra leik-
skólabarna árið 2006 í 8% í ár.
Ein af þeim ástæðum sem Ragnar
nefnir í þessu sambandi er mikil
fjölgun á einhverfugreiningum.
„Hvað veldur því er ekki mitt að
svara, en fjölgun greininga endur-
speglar betri þjónustu við þessi börn,
þau eru fyrr greind og fá fyrr þá að-
stoð sem þau þurfa. Við höfum lagt
áherslu á snemmtæka íhlutun í
grunnskólunum sem þýðir að við vilj-
um grípa inn í eins fljótt og hægt er.“
Tvenns konar úthlutun
Fjármagn til sérkennslu í grunn-
skólum skiptist í tvo flokka. Annars
vegar almenna úthlutun, sem er ætl-
uð til að standa straum af aðstoð við
nemendur með almenna og sértæka
námserfiðleika. Þessi úthlutun tekur
mið af fjölda barna í hverjum skóla
fyrir sig og áætlað er að hún nemi
tæpum 584 milljónum í grunnskólum
borgarinnar í ár. „Þessu er þannig
útdeilt að skólarnir fá 14 tíma viku-
lega á hverja 100 nemendur, burtséð
frá því hver stuðningsþörfin er,“ seg-
ir Ragnar. „Þetta er t.d. ætlað til létt-
ari stuðnings í fjölmenna bekki, til að
taka nemendur út úr bekkjum o.fl.“
Áætlað er að sérúthlutun, þar sem
fjármagni er útdeilt vegna tiltekinna
nemenda eftir að þarfir þeirra hafa
verið greindar, muni verða rúmar
845 milljónir í ár og nú nær hún til
609 reykvískra nemenda. Sá fjöldi
hefur ekki mikið breyst undanfarin
ár. Sami háttur er hafður á varðandi
skiptingu fjármagns til sérkennslu í
leikskólum. Áætlaður kostnaður
vegna sérúthlutunar í ár er 794 millj-
ónir sem skiptast milli 560 barna.
Tölur um almenna úthlutun í leik-
skólum borgarinnar liggja ekki fyrir,
en kostnaður við hana var rúmar 183
milljónir í fyrra og er hér miðað við
að hann verði áfram sá sami.
Svipað og í nágrannalöndunum
Nýverið birti Hagstofan tölur um
fjölda þeirra grunnskólanemenda
sem fengu sérkennslu á síðasta
skólaári, sem voru 28,6% nemenda. Í
tölum Hagstofunnar kom einnig
fram að þetta væri fjölgun um 7,6%
frá fyrra skólaári og að 46.000
kennslustundir á viku færu í sér-
kennslu.
Ragnar segir hlutfall þeirra
grunnskólanemenda sem fái sér-
kennslu hér á landi áþekkt því sem
gerist og gengur í nágrannalönd-
unum. „Auðvitað væri æskilegt að
sem fæst börn þyrftu sérstaka að-
stoð. En staðan er svona og við ger-
um þá okkar besta til að bregðast við
því.“
Kostar á þriðja milljarð
 Margt skýrir fjölgun sérkennslunemenda í Reykjavík
 1,4 milljarðar í grunnskólum og 1 milljarður í leikskólum
Morgunblaðið/Rósa Braga
Grunnskólabörn Þeim börnum fer
fjölgandi sem greind eru einhverf.