Fréttablaðið - 13.10.2015, Blaðsíða 36

LeikList
Heimkoman HHHHH
Þjóðleikhúsið
eftir Harold Pinter
Leikstjóri: Atli Rafn Sigurðarson
Leikarar: Björn Hlynur Haraldsson,
Eggert Þorleifsson, Ingvar E. Sigurðs-
son, Ólafur Egill Egilsson, Snorri Engil-
bertsson og Vigdís Hrefna Pálsdóttir
Leikmynd: Börkur Jónsson
Búningar: Helga I. Stefánsdóttir
Lýsing: Halldór Örn Óskarsson
Tónlist: Einar Scheving
Hljóðmynd: Kristján S. Einarsson
Dramatúrg: Símon Birgisson
Þýðing: Bragi Ólafsson
Týndi sonurinn Teddy snýr aftur á
heimaslóðir en heimkoman er ekk­
ert fagnaðarefni fyrir ættingja hans.
Heimkoman eftir Harold Pinter,
frumsýnt á stóra sviði Þjóðleikhússins
síðastliðinn laugardag í leikstjórn Atla
Rafns Sigurðarsonar, er full af heiftugri
orku og dýrslegri þrá, ekki einungis til
að lifa af heldur að tróna á toppi fæðu­
keðjunnar. Nóbelskáldið hafði ein­
stakan hæfieika til að láta hið ósagða
krauma undir atburðarás verka sinna
og er gríðarlega krefjandi.
Af þeim sökum verður fyrst að
spyrja af hverju Heimkoman er sýnd
á stóra sviði Þjóðleikhússins þegar
leikverkið á frekar heima á smærra
sviði þar sem hægt er að beisla orku
textans betur. Dýpt og hæð sviðsins
varð til þess að fyrir hlé varð hljóm­
burðurinn innantómur og sviðsetn­
ingin flatneskjuleg.
Pinter skapar hliðarheima, súrreal­
íska spegilmynd á raunveruleikanum
og leikararnir verða að endurspegla
þessa flóknu hugmyndafræði. Ingvar
E. Sigurðsson leikur slátrarann Max,
hið hættulega höfuð fjölskyldunnar
sem er að færast á efri árin. Endur­
koma Ingvars er fagnaðarefni og nær
hann stundum að framkalla þær til­
finningalegu mótsagnir sem búa í Max
en drápseðlið finnst hvergi og kómíkin
er yfirgnæfandi. Ekki hjálpar að hann
situr oftar en ekki í rafknúnum hjóla­
stól sem steindrepur ógn karaktersins.
Björn Hlynur Haraldsson leikur
hinn ógeðfellda Lenny af kostgæfni en
ýkt tilfinningaleg viðbrögð og líkams­
staða Björns undirstrika vel óstýri­
látan heim Pinters. Hann er allt í senn
smeðjulegur, kaldhæðinn en einnig
viðkvæmur fyrir áreiti.
Lykillinn að þessu karlaveldi er Ruth,
eiginkona Teddys, en hún er fleygurinn
sem brýtur upp heim fjölskyldunnar
og fyllir í tómarúmið sem hin látna
móðir hefur skilið eftir. Vigdís Hrefna
Pálsdóttir sýnir aftur á móti litla dýpt
og fá blæbrigði, Ruth tekur engum
breytingum heldur er köld frá byrjun,
útsjónarsöm og viss í sinni sök. Loka­
ákvörðun hennar verður þannig kraft­
laus og hvörfin í framvindunni hverfa.
Hinn tilkomulausi Teddy er leikinn
af Ólafi Agli en hann er ágætur í hlut­
verkinu þó að hann hafi verið utan­
veltu í sýningunni, oft látinn sitja til
hliðar og gefið lítið rúm til að bregðast
við atburðarásinni. Eggert Þorleifsson
er umkomuleysið uppmálað í hlut­
verki einkabílstjórans Sam og vekur
samúð áhorfenda án þess að gera per­
sónu sína aumkunarverða. Hnefaleika­
maðurinn og yngsti sonurinn er leik­
inn af Snorra Engilbertssyni sem gerir
það ágætlega þrátt fyrir að Joey verði
fljótlega flatur í einfaldleika sínum.
Ágætir taktar frá leikarahópnum
nægja ekki til að jafna út ójafnvægi í
flutningum og framsetningunni á ann­
ars fínni þýðingu Braga Ólafssonar og
sjaldan kviknar undir samleiknum en
þessi óstöðugleiki birtist líka í ramma
sviðsetningarinnar.
Sýningin gerist í hvítþvegnum bíl­
skúr þar sem áhorfendur sjá einungis
bakvegg rýmisins en sviðsvængirnir
þjóna sem inngangur inn í sjálfar
vistarverurnar. Sviðið er minnkað eftir
því sem á líður á sýninguna með því
að færa bakvegginn og þjarmar þann­
ig bókstaflega að persónunum. Leik­
myndin, sem Börkur Jónsson hannar,
nær áhugaverðri virkni að lokum en
fyrir hlé eru tómu fletir sviðsins of
áberandi.
Búningarnir, í umsjá Helgu I. Stef­
ánsdóttur, ríma heldur ekki saman og
tímaramminn er óljós. Klassískur fatn­
aður Ruth stangast á við sérstaklega
ljótu silfurlituðu jakkafötin sem Lenny
klæðist svo dæmi sé tekið. Halldór Örn
Óskarsson sér um lýsinguna en ofur­
björtu flúorljósin gefa umhverfinu
áhugaverðan en gerilsneyddan ljóma.
Tónlistin er í höndum Einars Schev­
ing sem er mikill hæfileikamaður. Í
byrjun verks situr hann á sviðinu og
framkallar stemningu sem minnir á
reykfyllta bari og dimm skúmaskot.
En eftir hlé dofnar bæði tónlistin og
tónlistarmaðurinn hreinlega hverfur
af sviðinu án útskýringa.
Þegar öllu er á botninn hvolft haml­
ar óskýr leikstjórn Atla Rafns Sigurðar­
sonar sýningunni. Ákvörðunin um að
láta Teddy og Ruth koma inn á heim­
ilið í gegnum áhorfendainnganginn
er annað dæmi um þau veiku uppbrot
sem lita sýninguna. Heimkoman eftir
Harold Pinter er stórkostlega skrifað
verk sem talar beint inn í okkar sam­
tíma en fítonskraftur textans týnist
með óstöðugri leikstjórn og glopp­
óttum dramatúrgískum áherslum.
Sigríður Jónsdóttir
Niðurstaða: Fín frammistaða Björns
Hlyns og Ingvars nær ekki að slíta
sýninguna frá daufri leikstjórn.
Lífsbaráttan bræðir úr sér
Karlarnir í Heimkomu Pinters fá sér vindil og ræða málin.
Næstu tónleikar í tónleikaröð­
inni Klassík í Vatnsmýrinni verða
haldnir miðvikudaginn 14. október
kl. 20 í Norræna húsinu. Þar mun
Jón Sigurðson píanóleikari ráðast
í að flytja heila dagskrá með píanó­
verkum eftir Alexander Scriabin.
Jón segir að tónlist þessa merka
tónskálds hafi lengi leitað á hann.
„Þetta er alveg tónlist sem tekur
á að flytja en þetta hefur verið
svona mitt verkefni í gegnum
árin og Scriabin hefur alltaf sótt
á mig. Svo langaði mig til þess að
gera pínulítið meira en venjulega
á þessu ári en nú eru 100 ár liðin
frá dauða þessa merka rússneska
tónskálds.“
Jón mun leika tólf prelúdíur,
tvær sónötur, fjögur ljóð, Mazurka
og Vers la flamme eftir Scriabin.
Framan af samdi Scriabin eingöngu
verk í síðrómantískum stíl en með
árunum fór hann að fjarlægjast hið
hefðbundna tónmál. Ferundar­
hljómar, sem komu mikið til í stað
þríunda, áttu að færa hlustandann
upp á æðra tilverustig.
„Það sem gerir Scriabin svo ein­
stakan í heimi tónskáldanna eru
þessu gríðarlegu umskipti sem
verða á hans tónlistarhugmynd­
um á ferlinum. Mér finnst það
vera meiri breytingar en eru til
dæmis á milli höfunda á klassíska
tímanum. Þannig er til að mynda
meiri munur á milli hans fyrstu og
síðustu verka en á sér stað hjá Beet­
hoven, Mozart og Haydn svo dæmi
sé tekið. Þessi gríðarlega endurnýj­
un sem hann Scriabin fer í gegnum
á sínum ferli er í raun alveg með
ólíkindum.“
Jón segir að til þess að ná yfir­
liti yfir höfundarverk tónskálds á
borð við Scriabin þurfi vissulega að
koma nokkuð víða við. „Ég byrja á
verkum sem hann samdi þegar
hann var svona liðlega tvítugur og
ég enda á verkum sem voru samin
um 1914. Þannig að ég reyni svona
að stikla á þessu höfundarverki.“
Þegar um svo mikla breidd
höfundarverks er að ræða þá má
velta því fyrir sér hversu aðgengi­
legir tónleikarnir verða fyrir þá
sem hafa kannski ekki enn mikla
reynslu af því að hlusta á klassíska
tónlist en Jón segir að fólk þurfi
ekkert að hafa mikla áhyggjur af
því. „Fyrstu verkin eru afskaplega
aðgengileg en ég vil ekki fullyrða
of mikið um seinni hlutann því
Scriabin breytir svo miklu. En með
réttu hugarfari þá og ef maður veit
eftir hverju á að hlusta þá er þetta
svolítið eins og góð slökunartón­
list. Og erum við ekki öll alltaf að
reyna að slaka á?“
magnus@frettabladid.is
Umskiptin með ólíkindum
Jón Sigurðsson píanóleikari
Það sem gerir scri-
abin svo einstakan
á í heimi tónskáldanna eru
Þessu gríðarlegu umskipti
sem verða á hans tónlistar-
hugmyndum á ferlinum.
mér finnst Það vera meiri
breytingar en eru t.d. á
milli höfunda á klassíska
tímanum.
1 3 . o k t ó b e r 2 0 1 5 Þ r i ð J u D a G u r24 M e N N i N G ∙ F r É t t a b L a ð i ð
menning
0
2
-1
1
-2
0
1
5
1
0
:2
1
F
B
0
4
8
s
_
P
0
3
6
K
_
N
ÝT
T
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
2
5
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
1
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
2
4
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 1
6
B
F
-D
6
D
0
1
6
B
F
-D
5
9
4
1
6
B
F
-D
4
5
8
1
6
B
F
-D
3
1
C
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
2
A

F
B
0
4
8
s
_
1
2
1
0
2
0
1
5
C
M
Y
K