Morgunblaðið - 27.01.2015, Blaðsíða 4

BAKSVIÐ
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Þrátt fyrir að söluverð fasteigna sé
að hækka meira en byggingarkostn-
aður er áfram útlit fyrir skort á
íbúðum fyrir meðaltekjufólk.
Hagfræðideild Landsbankans
spáir 9,5% hækkun fasteignaverðs á
höfuðborgarsvæðinu í ár. Ræðir þar
um hækkun nafnverðs, að undan-
skilinni verðbólgu sem er nú 0,8%.
Ari Skúlason, sérfræðingur hjá
Landsbankanum, bendir á að frá
síðari hluta árs 2012 hafi söluverð
fasteigna á höfuðborgarsvæðinu
hækkað meira en byggingarkostn-
aður.
„Byggingarkostnaðurinn hefur
staðið í stað í nokkurn tíma. Við
spáum hækkandi fasteignaverði og
því má ætla að það fari að skilja
meira milli þessara tveggja stærða,“
segir Ari og tekur fram að hér sé
ekki horft til annarra breyta, eins og
fjármagnskostnaðar. En vextir eru
nú sögulega lágir.
„Ég sé ekki fram á framleiðni-
aukningu í byggingariðnaði þannig
að verð á nýju húsnæði geti lækkað.
Lóðaverð er t.d. ekki að lækka.
Byggingaraðilar segja að það sé enn
of stór hluti af verðinu. Svo er það
óvissan varðandi kjarasamninga,
það getur ruglað þessu öllu saman.“
Þörf fyrir minni nýjar íbúðir
Ari segir aðspurður að lögmál
framboðs og eftirspurnar muni ýta
undir nafnhækkanir á húsnæði í ár.
„Það er ekki nóg framboð á íbúð-
um af þeim tegundum sem venju-
legt fólk vill, sem eru tiltölulega
minni íbúðir. Nú í kjölfar
kaupmáttarstyrkingar og leiðrétt-
ingarinnar – sem hefur eytt óvissu –
ætti kaupgetan að öllu jöfnu að hafa
aukist. Framboð hefur hins vegar
ekki aukist að sama skapi,“ segir
Ari sem telur að eftirspurn verði
áfram umfram framboð á höfuð-
borgarsvæðinu.
Um áramótin urðu breytingar á
opinberum gjöldum sem hafa áhrif á
kostnað við viðhald og smíði íbúða.
Samtök iðnaðarins gagnrýna að
stjórnvöld skuli um áramótin hafa
dregið úr endurgreiðslum vegna
vinnu á byggingarstað, enda hafi
það skilað sér beint í hækkun bygg-
ingarkostnaðar. Byggingarvísitalan
hækkaði um 2,1% milli mánaða.
Skattabreyting vegur þyngst
Almar Guðmundsson, fram-
kvæmdastjóri Samtaka iðnaðarins,
segir mest muna um að endur-
greiðsla á virðisaukaskatti vegna
vinnu á byggingarstað skuli hafa
lækkað úr 100% í 60%. Til viðbótar
sé ekki lengur endurgreiddur virðis-
aukaskattur vegna endurbóta á
sumarhúsum, húsnæði í eigu sveit-
arfélaga eða af vinnu hönnuða og
eftirlitsaðila. Samanlögð áhrif þessa
til hækkunar byggingarkostnaðar
hafi verið 2,7%. Byggingarefni hafi
lækkað á móti um 2,1% sem þýði
0,5% lækkun byggingarvísitölunnar.
„Það er ekki undirliggjandi kostn-
aður heldur tilfærsla á kostnaði sem
veldur því að byggingarvísitalan
hækkar. Þetta hefur margvísleg
áhrif. Aðilar sem hafa verðtrygg-
ingu á verksamningum, opinberir
aðilar og einkaaðilar, fá þessa kröft-
ugu hækkun á einum mánuði beint í
sína samninga og kostnað,“ segir Al-
mar og bendir á að þessi hækkun
geti jafnframt smitast út í leigu-
samninga vegna atvinnuhúsnæðis.
„Þetta er því að þrýsta upp kostnaði
sem getur þýtt að aðilar þurfa þá að
laga hjá sér verð á móti. Það er auð-
vitað áhyggjuefni. Við höfum líka
áhyggjur af aukinni svartri atvinnu-
starfsemi við ýmiskonar viðhald
íbúðarhúsnæðis og ekki síður
sumarhúsa þar sem endurgreiðsla
virðisaukaskatts vegna vinnu er af-
numin að fullu,“ segir Almar.
Hann segir það vega á móti minni
endurgreiðslum á virðisaukaskatti
að vörugjöld hafi verið afnumin og
efra þrepið á virðisaukaskatti lækk-
að úr 25,5% í 24%. „Lækkunin mun
skila sér á einhverjum tíma. Hins
vegar höfum við áhyggjur af því að
lækkunin skili sér ekki að öllu leyti
til byggingargeirans. Við brýnum
fyrir okkar mönnum að skapa að-
hald gagnvart birgjum.“
Spurður hvort þessi gagnrýni sé
ef til vill ótímabær, í ljósi þess
hversu stutt er síðan skattbreyt-
ingin tók gildi, segir Almar að vörur
hafi misjafnlega mikinn veltuhraða.
Hafi birgjar keypt vörur fyrir ára-
móti hafi gömlu vörugjöldin verið
greidd. „Það er líka gríðarleg óvissa
um kjarasamninga. Laun eru líka
kostnaðarþáttur sem skiptir máli í
þessu samhengi. Í efnisþættinum
sjáum við tækifæri til lækkunar, að
því gefnu að gengið fari ekki að
veikjast,“ segir Almar.
Gísli Örn Bjarnhéðinsson, fram-
kvæmdastjóri Búseta, segir undir-
liggjandi þrýsting á hækkun bygg-
ingarkostnaðar. „Ég held hins vegar
að hann sé meiri í orði en á borði.
Við erum ekkert eyland í því efni.
Það mun endurspeglast hjá okkur.
Við erum hins vegar að fara nýjar
leiðir. Við erum að vinna verkefnin
með færri milliliðum og erum að
skoða beinan innflutning á bygging-
arefni frá framleiðendum í Evrópu
til þess að reyna að spyrna við
hækkunum á kostnaði. Þetta lofar
góðu. Því miður erum við ekki að sjá
áhrifin af lækkun aðflutningsgjalda í
verði á byggingarefni á Íslandi,“
segir Gísli.
Ekki byggt fyrir venjulegt fólk
 Sérfræðingur hjá Landsbankanum segir skort á nýjum íbúðum fyrir meðaltekjufólk og ungt fólk
 Samtök iðnaðarins og Búseti telja að byggingavöruverslanir á Íslandi skili ekki skattalækkunum
12 mánaða breyting byggingarkostnaðar og
söluverðs á fjölbýliá höfuðborgarsvæðinu
Byggingarkostnaður Söluverð fjölbýlis
jan. .02 sep. .14
40%
30%
20%
10%
0%
-10%
-20%
-30%
Heimild: Landsbankinn
Morgunblaðið/Ómar
Reykjavík í janúar Byggingarkostnaður er hár um þessar mundir.
4 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 27. JANÚAR 2015
Bjarni Már Gylfason, hagfræðingur
Samtaka iðnaðarins, segir SI hafa
áhyggjur af því að það „sé ekki
nógu kröftugt samkeppnis-
umhverfi í byggingavörum á Ís-
landi“. Í eðlilegu samkeppnis-
umhverfi eigi efniskostnaður að
byrja að þokast niður snemma á
þessu ári vegna lækkunar opin-
berra gjalda.
„Almenn lækkun virðis-
aukaskatts og afnám vörugjalda
þýðir að efnisliðir ættu að lækka í
verði. Við sáum ekki það sama ger-
ast á byggingavörumarkaðnum og
til dæmis á raftækjamarkaðnum,
þar sem fyrirtæki fóru að búa sig
undir breytingar [á opinberum
gjöldum] í nóvember.“
Spurður hvort byggingarkostn-
aður muni
hækka eða
lækka í ár segir
Bjarni að horf-
urnar séu „til-
tölulega jákvæð-
ar“, þ.e.a.s. um
að það verði hóf-
legar hækkanir í
ár. Það verði því
áfram dýrt að
byggja hús á Ís-
landi. „Kostnaður við að byggja
hús er ekki að fara að lækka að
neinu ráði. Kostnaður við að
byggja, mælt út frá byggingar-
vísitölu, er að hækka,“ segir Bjarni
og tekur fram að ef samið verði
um miklar launahækkanir í vor geti
það aukið kostnaðinn frekar.
Segir skort á samkeppni
HAGFRÆÐINGUR SI GAGNRÝNIR BYGGINGAVÖRUVERSLANIR
Bjarni Már
Gylfason
Sauðfjárræktarfélögin í Stranda-
sýslu sendu Sigurði Inga Jóhanns-
syni, landbúnaðar- og umhverfis-
ráðherra, neyðarkall í maí í fyrra.
Tilefnið var að þann 1. júlí 2014 voru
liðin 20 ár frá því að ríkisvaldið al-
friðaði refi á 580 ferkílómetra svæði
á Hornströndum í óþökk nágranna-
byggða og án undangenginna rann-
sókna á lífríki svæðisins. Ekki hefur
enn borist svar við neyðarkallinu, að
sögn Guðbrands Sverrissonar, for-
manns Sauðfjárræktarfélags Kald-
rananeshrepps.
Skorað var á ráðherrann „að
koma í veg fyrir enn hrikalegra um-
hverfisslys en þegar er orðið með því
að aflétta friðun refa á Horn-
ströndum og koma skipulagi á veið-
ar þar“. Þá var skorað á ráðherrann
að koma nú þegar á fót samræmdri
veiðistjórnun á vargi um land allt
sem byggist á reynslu og þekkingu á
veiðum dýrastofna sem ákveðið er
að halda innan ákveðinna marka.
Einnig að koma í veg fyrir að stór
landsvæði verði uppeldisstöðvar
vargs þar sem fámenn en víðáttu-
mikil sveitarfélög berjist vonlausri
baráttu við að verja náttúruna.
Að refa- og minkaveiðar verði
undanþegnar virðisaukaskatti og að
endurgreiðsluhlutfall ríkissjóðs af
refa- og minkaveiðum verði 50%.
Nöfn formanna sjö sauðfjárrækt-
arfélaga eru á bréfinu. Bændurnir
telja sig hafa séð mikla fjölgun refa
og aukinn ágang refs frá því refa-
veiðum var hætt á Hornströndum. Í
kjölfarið hefur tíðni dýrbita aukist
og eins ásókn refa í æðarvarp og
varp rjúpu og fugla almennt.
gudni@mbl.is
Neyðarkall
fjárbænda vegna
Hornstrandarefa
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Yrðlingar Bændur segja ref hafa
fjölgað úr hófi fram á Ströndum.
 Vilja fá aflétt friðun á refnumHæstiréttur hefur fellt úr gildi úr-
skurð Héraðsdóms Reykjavíkur sem
hafnaði beiðni um flýtimeðferð í fyr-
irhuguðu dómsmáli Snædísar Ránar
Hjartardóttur gegn Samskiptamið-
stöð heyrnarlausra og heyrnar-
skertra, íslenska ríkinu og Reykja-
víkurborg. Var einnig lagt fyrir
héraðsdóm að gefa út stefnu til flýti-
meðferðar í málinu.
Snædís, sem stundar nám við
framhaldsskóla, þjáist af arfgengum
taugahrörnunarsjúkdómi sem hefur
valdið henni sjónmissi, heyrnarmissi
og hreyfihömlun. Öll þátttaka henn-
ar í daglegu lífi er háð því að hún
njóti aðstoðar túlks.
Á skólatíma nýtur Snædís þjón-
ustu túlks á grundvelli laga um fram-
haldsskóla auk lögbundins réttar til
túlkunar. Að þessum tilvikum
slepptum þarf hún að leita til Sam-
skiptamiðstöðvar heyrnarlausra og
heyrnarskertra um þjónustu túlks.
Samskiptamiðstöðin hefur synjað
Snædísi um túlkaþjónustu nema
greitt verði fyrir hana og á þeirri for-
sendu að fjármunir til umræddrar
starfsemi séu uppurnir. Reykjavík-
urborg hefur einnig synjað kröfu
Snædísar um greiðslu þess kostnað-
ar sem þá var tilfallinn á þeirri for-
sendu að það er skylda ríkisins að
veita slíka þjónustu.
Snædís hyggst því höfða mál og
hafa uppi dómkröfur á hendur Sam-
skiptamiðstöð heyrnarlausra og
heyrnarskertra þess efnis aðallega
að miðstöðinni sé óheimilt að synja
henni um endurgjaldslausa túlka-
þjónustu. Til vara að synjun Reykja-
víkurborgar verði dæmd ólögmæt og
að borginni verði gert að greiða út-
lagðan kostnað, auk miskabóta.
Í niðurstöðu Hæstaréttar segir að
fallast sé á það með Snædísi Rán að
hún hafi stórfellda hagsmuni af mál-
inu auk þess sem það kunni að hafa
almenna þýðingu fyrir aðra í sam-
bærilegri stöðu.
Mál Snædísar Ránar
fær flýtimeðferð
 Kann að hafa þýðingu fyrir aðra í sambærilegri stöðu
Morgunblaðið/Þórður
Flýtimeðferð Hæstiréttur felldi úr gildi úrskurði Héraðsdóms Reykjavík-
ur sem áður hafði hafnað Snædísi Rán um flýtimeðferð.