Reykjalundur - 01.06.1954, Qupperneq 27

uppskurðurinn of áhættusamur og lyfin ein
vinna ekki á bakteríunni í dauðum vef og
sýkla-rnir verða ónæmir gegn lvfjunum eftir
1 eða 2 ár eða mik'lu skemmri tíma á stund-
um.
Það, sem gerði liina nýju handlæknis-
meðferð' mögulega, var: 1) Fundin voru
áhrifarík lyf gegn berklabakteríunni. 2) Ný
þekking í hffærafræði eða byggingu lungn-
anna.3) Framfarir í röntgentækni .4) Fram-
farir í svæfingarfræði. 5) Framfarir í Jíf-
eðlisfræði (pulmonary function). 6) Fram-
farir í umönnun sjúklinga fvrir og eftir upp-
skurðinn (pre & post. op. care).
Af hinum nýju lyfjum gegn berklum
bera 3 af: Streptomycin, fyrst notað veru-
lega eftir 1947, PAS (paraaminosalicylic
acid) og INH (isonicotimic acid hvdrazin),
sem kom 1951.
Þessi lyf eru gefin saman tvö eða fleiri.
Ný þekking í byggingu lungnanna kom í
kringum 1940. Mönnum lærðist að lungun
voru byggð úr 1S sjálfstæðum heildum,
sem kallaðar eru segment og taka mátti eitt
eða fleiri þessarra segmenta án þess að
skaða aðra hluta lungnanna.
Ivent og Blades ritnðu ýtarlega urn þetta
1942.
Framfarir í röntgenfræði komu á árun-
um 1930—40. Fundin var upp aðferð til að
taka mynd af lungunum í mismunandi
dýpt. Þetta er kallað planigraphy og mynd-
irnar planigram. Hægt er þannig að sjá
smábletti í lungunum, sem myndu vera
lmldir í venjulegri röntgenmynd.
Framfarir í svæfingum bvrjuðu eftir
1920, þegar svokölluð „positív þrýsting
endotracheal“ svæfing var fundin upp.
Nú getur svæfíngarlæknirinn stjórnað'
öndun sjúklingsins eða látið svæfingar-
vélina anda fyrir hann.
Samfara öllu þessu var betri tækni hjá
skurðlæknum og betri skilningur á nauð-
syn blóðgjafar á meðan á uppskurði stendur.
Borgþór Gunnarsson lœknir.
Nú er svo komið, að þessir uppskurðir
eru tiltölulega hættulitlir í höndum hæfra
manna eða ekki meir en botnlangaskurðir.
Hugmvndin um að skera burt berkla-
sjúkt lunga og þannig losa sjúklinginn við'
sjúkdóminn var þó ekki ný. Ruggi (árið
1884) og Tuffier (árið 1897) urðu fyrstir
manna til að revna þennan uppskurð.
Árangurinn fvrst framan af var þó hrapa-
legur og sneru menn fljótt baki við þessari
aðferð. Það var ekki fyrr en eftir 1930 að
áhugi manna fór að vakna fyrir þessari
læknisaðferð á ný. Var það fyrst og fremst að
þakka góðum árangri, sem náðst hafði við
lungnauppskurði gegn svokallaðri „bronc-
hiectasis“. Líka ýtti undir, að á þessu tíma-
bili höfðu berklasjúk lungu verið tekin úr
fólki í misgripum vegna rangrar sjúkdóms-
greiningar og margir komust til fullrar
heilsu.
Árið 1933 markar tímamót í sögu
hingnaskurðlækninga, en það ár tók dr.
Graham í St. Louis heilt lunga úr manni
m-VK.TAI.rXDUR
25