Morgunblaðið - 23.03.2015, Blaðsíða 29

MENNING 29
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 23. MARS 2015
Besta leikkona
í aðalhlutverki
ÍSLENSKUR TEXTI
NÝ STUTTMYND
VERÐUR SÝND Á UNDAN
ÓDÝRT KL. 5:25
800 KR. BARNAVERÐ FYRIR ALLA
Sími: 553-2075
www.laugarasbio.is
SÝNINGARTÍMA MÁ NÁLGAST Á
LAUGARASBIO.IS, MIDI.IS OG
EINNIG Á SÍÐUNNI HÉR VIÐ HLIÐINA Á
- bara lúxus
HÖRKUGÓÐ SPENNUMYND
FRÁ LEIKSTJÓRA TAKEN
Hæ! Helgi Þorgils Friðjónsson brá á leik og mátaði sig við persónu á spjaldi.
Viltu? Þórdís Erla Zoëga bauð upp á sláturmús og bananamjólk á barnum.
Er ekki nóg að elska? erfjölskyldusaga sem geristsamkvæmt handriti sum-arið 1980. Fjölskyldufað-
ir, sem er virtur stjórnmálaleiðtogi
og ráðamaður, er fallinn frá. Eftir
situr syrgjandi ekkja og sonur. Til
leiks mæta líka uppeldisdóttir,
framhjáhaldsbarn og prestur sem
hefur verið hálfgerður heimalningur
á heimili hins látna. Persónurnar eru
allar komnar vel á fertugsaldur
nema ekkjan sem stendur á sjötugu.
Unga fólkið í verkinu væri því á átt-
ræðisaldri í dag. Verkið er raunsæis-
verk í þeim skilningi að það lýsir
venjulegu fólki og segir frá að-
stæðum sem upp geta komið innan
fjölskyldna sem allir þekkja af eigin
raun að geta rúmað ótrúlegustu átök
og uppákomur.
Upphafið virðist í fyrstu ekki gefa
tilefni til mikilla tíðinda. Það fer
fram á heimili hins látna. Uppeldis-
dóttirin Íris, sem hefur dvalið lang-
dvölum í Ameríku, er langdrukkin
og heldur áfram að drekka. Hún
skrattast jafnframt í Lárusi presti
sem hún virðist eiga eitthvað sökótt
við. Lárus reynir að leiða hana hjá
sér á meðan hann bíður áhyggju-
fullur eftir húsfrúnni til að ræða erf-
ið praktísk mál varðandi greftrun-
ina. Í framhaldinu er áhorfandinn
hægt og rólega kynntur fyrir ýms-
um fjölskylduleyndarmálum, átaka-
efnum og lygum þessarar ágætu
fjölskyldu og þeim sem henni tengj-
ast.
Skáldið byggir upp spennu af ör-
yggi. Persónurnar eru áhugaverðar
og leiktextinn er þjáll, vandaður,
sannfærandi og stundum fyndinn.
Kannski er það tími verksins sem
veldur því en mér finnst það á ein-
hvern hátt ögn gamaldags án þess
að það sé á nokkurn hátt neikvætt.
Mögulega er þessi tilfinning sprottin
af því að djúp og einlæg trú á
ákveðna hugmyndafræði og dýrkun
„mikilmenna“ í stjórnmálum er
nokkuð fjarlæg í samtímanum. Því
hafa meðal annars okkar ágætu
stjórnmálamenn séð fyrir, en vissu-
lega einnig aukið gagnsæi og aðhald
fjölmiðla. Hugmyndir af þessu tagi
voru hins vegar miklu nær mönnum
á sögutíma verksins.
Leikmyndin er á mörkum
raunsæis og smá fantasíu. Stærstur
hluti sviðsins sýnir stofu á heimili
hins látna. Gólfið er svart- og hvít-
tíglótt. Vaskur, píanó, stóll og fleiri
húsmunir eru að nokkru leyti grafn-
ir í sviðinu. Það er vissulega ein leið
til að lýsa sérlega grónu menningar-
og efri millistéttarheimili. Fremst á
sviðinu til beggja handa eru horn
þar sem fram fara leikatriði sem
gerast á heimili framhjáhaldsbarns-
ins Huldu.
Birgir Sigurðsson, höfundur
verksins, hefur sagt að sér hafi alltaf
tekist best upp í að skapa kven-
persónur. Það á vel við hér. Tvær
kvenpersónanna, eiginkonan Katrín,
leikin af Kristbjörgu Kjeld, og fóst-
urdóttirin Íris, sem Unnur Ösp Stef-
ánsdóttir leikur, eru að mínu mati
langáhugaverðustu persónur leiks-
ins. Móðirin Katrín er mikið veldi
sem er annt um ásýnd fjölskyld-
unnar, flokksins og hins látna. Hún
er greinilega einnig vön að fá sitt
fram. Framan af er hún að mörgu
leyti mjög fráhrindandi en þegar
höfundur hefur skilið við hana
skynjum við að staða hennar er ekki
auðleyst. Maður skilur einnig
breytni hennar, að minnsta kosti að
nokkru leyti. Kristbjörg brillerar al-
gerlega í þessu hlutverki. Hún nær
að sýna margar hliðar þessarar konu
og gríðarlegan styrk og ákveðni, eða
frekju, hvernig hún hefur náð að
ráðskast með fólkið í kringum sig
með blöndu af hörku og kjassi eftir
því sem við hefur átt. Unnur Ösp er
líka alveg sérstaklega góð sem Íris.
Hún hefur átt erfiða æsku, lífið hef-
ur leikið hana grátt á köflum en hún
er ekki buguð. Hún heldur uppi
hörkulegri framhlið sem sjaldan sést
nokkurt lát eða bilbugur á. Skúli,
sonurinn á heimilinu, er leikinn af
Guðjóni Davíð Karlssyni af feikileg-
um krafti og tilfinningu. Frá hendi
höfundarins er hann hins vegar ekki
sérstaklega frumleg eða eftir-
minnileg persóna, sonurinn sem elst
upp í skugga föður síns og tekst
kannski aldrei að stíga út úr honum.
Katla Margrét Þorgeirsdóttir er
fulltíða framhjáhaldsbarn. Katla
gerir persónunni góð skil. Persónan
Hulda hefur vissulega markast af
sérstökum aðstæðum í uppeldi en
leyst nokkuð vel úr þeim og er frem-
ur sátt. Vangaveltur hennar um upp-
vöxt með framhjáhaldspabba eru
áhugaverðar en hamingja er, eins og
við þekkjum, náttúrlega aldrei jafn
áhugaverð og óhamingja. Séra Lár-
us er leikinn af Sveini Ólafi Gunn-
arssyni. Sveinn nær að draga upp
mjög sannfærandi mynd af persón-
unni og leikur hans er á köflum al-
veg framúrskarandi. Þó fannst mér
skorta örlítið upp á framsögn leik-
arans til þess að túlkun hans yrði al-
veg fullkomin.
Tónlist Björns Jörundar hæfir
verkinu vel. Píanó er áberandi og
laglínur sem heyrast eru áhlýðilegar
og kunnuglegar, svona dálítið eins
og vera ber með leikhústónlist. Tón-
listin gefur verkinu klassískt yfir-
bragð sem passar vel við tíma verks-
ins og þann haganlega vef sem hér
er spunninn.
Búningar persónanna eru látlaus-
ir og viðeigandi. Karlarnir eru í
fremur hefðbundnum og vönduðum
klæðnaði. Fatnaður heimilisfrúar-
innar er sérlega fallegur og smekk-
legur og Íris er í samfestingi sem
manni finnst henta vel amerískri frú
í kringum 1980.
Er ekki nóg að elska? snertir á
fjölmörgum áhugaverður efnum.
Hér er fjölskyldan í forgrunni, efni
sem við þekkjum öll og sem er alltaf
jafn margbreytilegt og spennandi.
Hér sjáum við fjölskylduföðurinn
sem yfirskyggir fjölskylduna, jafn-
vel út yfir gröf og dauða. Hér er
einnig verið að skoða hið svonefnda
„mikilmenni“. Manngerð sem gjarn-
an skilur eftir sig sviðna jörð þar
sem aðstandendur og afkomendur
liggja eftir sárir. Við sjáum mann
sem loksins vill gera rétt og láta af
lygi en lætur eftirlifendur um að
horfast í augu við vandamálin sem
því fylgja. Höfundurinn sýnir per-
sónurnar í margbreytileika sínum
þar sem enginn er dæmdur.
Óhætt er að mæla með þessu
verki fyrir alla þá sem vilja upplifa
sterka sögu, rík persónuleg átök,
heitar tilfinningar og hafa gaman af
að velta fyrir sér mannlegum
breyskleika og eðli. Hilmir Snær
Guðnason leikstjóri og samstarfsfólk
hans hafa unnið vel úr góðu verki.
Góð íslensk leikskáld eru fámenn-
ur hópur sem Birgir Sigurðsson til-
heyrir. Hann hefur átt glæsilegan
feril og með verkinu Er ekki nóg að
elska? er komið dramatískt, vel gert
leikrit sem sjálfsagt á eftir að rata
aftur og aftur á fjalirnar.
Sígildar spurningar og átök
Borgarleikhúsið
Er ekki nóg að elska?
bbbbn
Eftir Birgi Sigurðsson. Leikstjórn: Hilm-
ir Snær Guðnason. Leikmynd: Vytautas
Narbutas. Búningar: Stefanía Adolfs-
dóttir. Tónlist: Björn Jörundur Frið-
björnsson. Lýsing: Björn Bergsteinn
Guðmundsson. Hljóð: Ólafur Örn Thor-
oddsen. Leikgervi: Árdís Bjarnþórs-
dóttir. Leikarar: Unnur Ösp Stefáns-
dóttir, Sveinn Ólafur Gunnarsson,
Guðjón Davíð Karlsson, Kristbjörg Kjeld
og Katla Margrét Þorgeirsdóttir. Frum-
sýning á Nýja sviði Borgarleikhússins
20. mars 2015.
SIGURÐUR G.
VALGEIRSSON
LEIKLIST
Ljósmynd/Grímur Bjarnason
Vel gert „Fyrir þá sem vilja upplifa sterka sögu, rík persónuleg átök, heitar tilfinningar og hafa gaman af að velta
fyrir sér mannlegum breyskleika og eðli,“ segir m.a. í dómnum. Sveinn Ólafur og Unnur Ösp í hlutverkum sínum.