Morgunblaðið - 02.05.2015, Qupperneq 18

18 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 2. MAÍ 2015
BAKSVIÐ
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
Í kringum síðustu aldamót voru harð-
vítugar deilur fiskveiðiþjóða í Norð-
austur-Atlantshafi um stjórnun kol-
munnaveiða. Þeim lauk eftir langa
samningalotu með samningi strand-
ríkjanna í desember 2005 og hefur
hann verið virtur fram á þetta ár. Nú
tæplega tíu árum síðar eru hins vegar
blikur á lofti og samkvæmt nálgun
Evrópusambandins og Færeyja á
fundi í síðustu viku yrði hlutur Ís-
lands skorinn niður úr 17,63% í 4,8%.
Í tonnum talið færi hluturinn úr
rúmlega 200 þúsund tonnum í um 55
þúsund tonn. Ljóst er að mikil verð-
mæti eru í húfi því ætla má að útflutn-
ingsverðmæti kolmunnaafurða geti
orðið hátt í sjö milljarðar króna á
þessu ári verði afurðaverð á svipuðu
róli og í fyrra. Íslensku uppsjávar-
skipin hafa undanfarið verið að veið-
um suður af Færeyjum.
Ekki ólíklegt að ESB og
Færeyjar auki kvóta sína
Samkomulag hefur ekki náðst um
stjórnun veiðanna á þessu ári og það
er athyglisvert að enn er verið að tala
um veiðar á þessu ári. Næsti fundur
er ráðgerður um miðjan júní, en þá
verða Norðmenn væntanlega búnir
að veiða megnið af sínum heimildum
og auk þess þau 10% sem þeir tóku
sér til viðbótar, alls um 500 þúsund
tonn að meðtalinni kvótatilfærslu frá
Evrópusambandinu vegna tvíhliða
samnings. Íslendingar gætu þá verið
langt komnir með sínar heimildir ef
veiðar ganga vel í maímánuði og byrj-
un júní, en Ísland ákvað að miða við
hlutdeild samkvæmt samningi sem
verið hefur í gildi.
Samkvæmt heimildum blaðsins er
ekki ólíklegt að nýtt bandalag Evr-
ópusambandsins og Færeyja taki sér
í sameiningu aukna kvóta þegar á
þessu ári með samsvarandi hætti og
Norðmenn hafa gert. Á fundinum í
síðustu viku settu þessi strandríki
fram töluna 83,8% af heildinni sem
myndi leiða til verulegrar veiði um-
fram ráðgjöf Alþjóðahafrannsókna-
ráðsins.
Færeyingar og ESB eiga eftir að
tilkynna hámarksafla ársins, en sam-
kvæmt reglugerð Norður-Atlants-
hafsfiskveiðiráðsins, sem strandríkin
samþykktu í desember, á ákvörðun
um afla að liggja fyrir í síðasta lagi 1.
maí. Íslendingar munu meta stöðuna
eftir þann tíma. Ekki hefur verið rætt
um breytingar á afla Rússa í þessu
samhengi.
Strandríkin hafa í tvö ár unnið að
endurskoðun aflareglu en á meðan
þeirri vinnu er ekki lokið þá miðar
Alþjóðahafrannsóknaráðið við gild-
andi aflareglu og ráðlagði 840 þúsund
tonna afla fyrir 2015. Strandríkin
ákváðu hins vegar í desember, í ljósi
þess að endurskoðun aflareglunnar er
ekki lokið, að heildaraflinn færi ekki
yfir 1.260 þúsund tonn í ár, en nú þeg-
ar hafa Norðmenn tekið sér aukinn
hlut miðað við skiptinguna frá því í
árslok 2005 og áður hafa komið fram
kröfur ESB og Færeyinga um hlut-
deild umfram fyrri samning.
Í nálgun ESB og Fæeyja eru veiga-
mestu þættirnir hrygningarsvæði
kolmunnans sem eru innan lögsögu
ESB og veiðisvæðin á árunum frá
2006 til 2012. Með þessum tveimur
þáttum reikna þeir sinn hlut upp í yfir
75% af heildinni.
Umtalsverðar kolmunna-
veiðar í íslenskri lögsögu
Íslendingar höfnuðu þessari skipt-
ingu með öllu á fundinum á Írlandi og
telja það ekki líklegan samnings-
grundvöll að lækka hlutdeild Íslands
um 73% og Noregs um 56%. Í gagn-
sókn fulltrúa Íslands á fundinum
stilltu þeir upp nokkrum dæmum.
Í því dæmi þar sem hlutur Íslands
yrði mestur í heildaraflanum er miðað
við veiðiárin frá 1997 til 2005, en 1997
stunduðu öll strandríkin í fyrsta
skipti veiðar á kolmunna og 2005 tók
fyrrnefndur samningur gildi.
Á þessu árabili voru umtalsverðar
kolmunnaveiðar í íslenskri lögsögu,
en fyrir samning höfðu Íslendingar
einnig aðgang að færeyskri lögsögu.
Kolmunninn gengur norður á bóg-
inn í fæðuleit yfir sumartímann og er
það tekið með í reikninginn. Loks má
nefna að atriði eins og hlutdeild vegna
rannsókna, að kolmunni elst að hluta
til upp í íslenskri lögsögu og það
hversu atvinnugreinin er háð veiðum í
viðkomandi löndum fá aukið vægi í
ýtrasta dæmi íslensku fulltrúanna.
Stofninn minnkaði hratt
Heildarlífmassi kolmunna í NA-
Atlantshafi var um tólf milljónir
tonna árið 2003, en lækkaði síðan
hratt næstu árin og fór niður fyrir
fjórar milljónir tonna 2009. Síðan hef-
ur kolmunnastofninn rétt úr kútnum
og hefur verið vaxandi.
Íslendingar hafa lagt áherslu á að
tryggja vöxt og viðgang kolmunna-
stofnsins því það eru alls ekki hags-
munir Íslendinga að stofninn verði
veiddur niður vegna þess að þá
minnka líkur á að fiskurinn gangi
norður á bóginn.
Mest voru veidd yfir 300 þúsund
tonn í íslenskri lögsögu 2004 og til við-
bótar veiddu Færeyingar um 80 þús-
und tonn hér við land bæði 2003 og
2004. Þá var stofninn með stærsta
móti og fyrrnefndar tölur sýna að í
slíku ástandi er hægt að veiða veru-
legt magn af kolmunna í íslenskri lög-
sögu.
Veiddu 7.200 tonn af kol-
munna í lögsögunni í mars
Þar með er þó ekki sagt að nú sé
ekki hægt að veiða kolmunna í ís-
lenskri lögsögu, en það hefur lítið ver-
ið reynt hin síðari ár. Síðustu vikuna í
mars í ár var lítið að hafa í færeyskri
lögsögu og því var ákveðið að láta
reyna á veiðar hér við land. Þá veiddu
fimm íslensk skip 7.200 tonn í ís-
lenskri lögsögu á tveimur dögum. Í ís-
lenskri lögsögu gildir að ef 30% af kol-
munnaafla eru undir 25 sentimetrum
að lengd þá er veiðisvæðinu lokað. Við
mælingu eftirlitsmanna reyndust
79% vera undir stærð og frekari veið-
ar voru því bannaðar.
Marsmánuður er engan veginn
helsti veiðitími kolmunna við landið,
heldur júlí og ágúst en þetta sýnir að
viðvera ungs kolmunna er umtalsverð
í íslenskri lögsögu.
Uppsjávarflotinn íslenski hefur
yfirleitt byrjað loðnuveiðar í desem-
ber-janúar og þeim lýkur í febrúar-
mars. Þá hefur kolmunni tekið við og
síðan makrílveiðar frá 2008 er afli ís-
lenskra skipa fór í fyrsta skipti yfir
100 þúsund tonn, þá veiðar á norsk-
íslenskri síld og loks íslenskri sum-
argotssíld. Þannig hefur árið skipst í
stórum dráttum hin síðari ár hjá upp-
sjávarskipunum.
Með kolmunnasamningi frá 2005
hafa útgerðir getað skipulagt veiðar
sínar öðruvísi en áður og samhliða
minnkandi stofnstærð og breyttu út-
breiðslusvæði hefur færeyska lögsag-
an orðið helsta veiðisvæði íslenska
flotans.
Stefnir í ofveiði á kolmunna
 Lítill stofn gengur síður norður á bóginn  Heimild Íslendinga færi úr 200 þúsund tonnum í um 55 þús.
tonn ef nálgun ESB og Færeyinga yrði samþykkt  Verðmæti afurða gæti orðið um sjö milljarðar í ár
Morgunblaðið/Börkur Kjartansson
Á kolmunnaveiðum Það er ekki amalegt að vera á kolmunnaveiðum þegar vel gengur og holin eru yfir 500 tonn. Myndin er tekin á Færeyjamiðum í fyrravor.
Kolmunni - samningur frá 2005
Nálgun sem Íslendingar settu fram
Nálgun Evrópusambandsins og Færeyinga
Deilt um stjórnun kolmunnaveiða
Hrygningarsvæði
Veiðisvæði 1997-2005
Ungviði
Fæðusvæði
Rannsóknir
Hæði
Hrygningarsvæði
Veiðisvæði 2006-2012
Ungviði
Fæðusvæði
Hæði
20%
20%
20%
20%
10%
10%
100%
30%
50%
10%
5%
5%
100%
100,00
67,23
30,00
30,00
33,30
45,00
100,00
90,1
30
65
50
20,00
13,45
6,00
6,00
3,33
4,50
53,28
30
45,05
3
3,25
2,5
83,8
ESB og Færeyjar
ESB og Færeyjar
Evrópusambandið
Noregur
Ísland
Færeyjar
0,00
16,43
50,00
50,00
33,30
20,00
0
7,8
50
30
20
0,00
3,29
10,00
10,00
3,33
2,00
28,62
0
3,9
5
1,5
1
28,62
Noregur
Noregur
0,00
16,34
20,00
20,00
33,30
35,00
0
2,1
20
5
30
0,00
3,27
4,00
4,00
3,33
3,50
18,10
0
1,05
2
0,25
1,5
4,8
Ísland
Ísland
30,5%
25,8%
17,6%
21,6%
Í íslensku viðræðunefndinni um
kolmunna í Clonakilty á Írlandi
í síðustu viku voru Kristján
Freyr Helgason, sérfræðingur í
sjávarútvegsráðuneytinu,
Steinar Ingi Matthíasson frá
sendiráði Íslands í Brussel,
Benedikt Höskuldsson frá utan-
ríkisráðuneytinu, Ásta Guð-
mundsdóttir frá Hafrann-
sóknastofnun og Haukur Þór
Hauksson frá Samtökum fyrir-
tækja í sjávarútvegi.
Fimm manna
sendinefnd
RÆÐA STJÓRNUN
Margverðlaunuð NOKIAN gæðadekk
ein öruggustu dekk sem völ er á
valin bestu dekkin í gæðakönnunum
eigum dekk fyrir fólksbíla, jeppa og sendibíla
Bíldshöfða 5a, Rvk
Jafnaseli 6, Rvk
Dalshrauni 5, Hfj
Opnunartími: virka daga kl. 8-17. Laugardaga: sjá MAX1.is
Á Íslandi vitum við að sumarveður getur þýtt alls konar veður.
Þess vegna hefur Nokian þróað sumar- og heilsársdekk sem
henta fjölbreyttu veðurfari norðlægra slóða.
Greiðsludreifing í boði
Aðalsímanúmer
515 7190
Mundu: nagladekkin af fyrir 15. apríl
Knarrarvogi 2, Rvk (ath. ekki dekkjaþjónusta)
VELDU ÖRYGGI
Skoðaðudekkjaleitarvélina áMAX1.is