Morgunblaðið - 02.05.2015, Side 36

36 MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 2. MAÍ 2015
✝ Rósa Gísladótt-ir fæddist á
heimili afa síns og
ömmu, Jóns Árna-
sonar og Rósu Sig-
hvatsdóttur, Ytri-
Kleif í Breiðdal, 13.
mars 1919. Hún
lést 9. apríl 2015 á
Mörk hjúkr-
unarheimili.
Rósa ólst upp á
Ytri-Kleif til fjög-
urra ára aldurs en flutti þá að
Brekkuborg í Breiðdal með for-
eldrum sínum. Rósa flutti
sautján ára að Krossgerði á
Berufjarðarströnd, heimili til-
vonandi eiginmanns síns Einars
Björgvins Gíslasonar. Þau giftu
sig 23. maí 1941 og átti Rósa
þar heima þar til hún brá búi
árið 1971 í kjölfar andláts Ein-
ars Björgvins. Foreldrar Rósu
voru Gísli Stefánsson frá Jórvík
í Breiðdal, f. 11.1. 1887, d. 6.2.
1975, og kona hans, Jóhanna
Þórdís Jónsdóttir frá Ytri-Kleif,
f. 11.12. 1897, d. 26.5. 1968.
Rósa átti 5 systkini sem nú eru
öll látin.
en þar naut hún nálægðar við
góða nágranna og miðbæinn. Í
íbúðinni við hliðina á Rósu bjó
til langs tíma bróðir hennar,
Jón Aðalbjörn. Á sumrin dvaldi
Rósa í Krossgerði en þar undi
hún hag sínum best. Var þar
gestkvæmt og dvöldu í Kross-
gerði jafnan margir úr fjöl-
skyldunni með henni um
skemmri og lengri tíma. Áhuga-
mál Rósu snéru einkum að ætt-
fræði og almennum íslenskum
fróðleik og dvaldi hún oft á
Landsbókasafninu til að viða að
sér þekkingu. Þá var Rósa bæði
skemmtilegur sögumaður og
flytjandi og kunni kynstrin öll
af ljóðum og þulum sem hún fór
með við góð tilefni. Um árabil
las Rósa upp í Ríkisútvarpinu
frumsamið efni og fleira, þ. á m.
Þjóðsögur Jóns Árnasonar. Þá
las hún ýmist efni inn á hljóð-
snældur fyrir Blindrabóka-
safnið og eftir hana liggja fjöl-
margar greinar í tímaritinu
Múlaþingi. Rósa var einnig mik-
il útivistarkona og naut sín vel í
íslenskri náttúru. Rósa stundaði
handavinnu alla sína tíð og nutu
afkomendur hennar góðs af.
Útförin fer fram í dag, 2. maí
2015, frá Beruneskirkju í
Djúpavogskirkjukalli kl. 13.30.
Rósa og Einar
Björgvin eignuðust
fjögur börn: 1)
Fjóla Margrét, f.
1.6. 1945, maki
Ólafur Árnason, f.
23.12. 1941. Börn
þeirra eru Rósa
Björg, f. 21.3. 1963,
og Arnór Gísli, f
1.2. 1965. 2) Krist-
borg, f. 30.5. 1948,
barn hennar er
Einar Björgvin, f. 14.12. 1983.
3) Einar, f. 31.8. 1949, d. 29.11.
2010, barn hans er Þórey Rósa,
f. 19.4. 1983. 4) Sigurður Óskar
Björgvinsson, f. 9.5. 1953, maki
Sigríður Björk Þórðardóttir, f.
8.11. 1954, börn þeirra eru: Eva
Dögg, f. 10.12. 1976, og Björg-
vin Rafn, f. 2.4. 1985. Rósa átti
sjö langömmubörn.
Rósa stundaði frá unga aldri
öll almenn sveitastörf. Eftir að
hún brá búi starfaði hún við ým-
is almenn störf í Reykjavík en
einkum fyrir Félagsþjónustu
Reykjavíkur við heimilishjálp. Í
Reykjavík bjó Rósa í rúman ald-
arfjórðung að Vesturgötu 17A
Amma var orðin fullsödd ævi-
daga þegar hún lést 96 ára göm-
ul. Hún var fædd í torfbæ, færði
fólkinu mat út á engi, sat yfir án-
um, fékk bæði barnaveiki og kíg-
hósta. Henni var ekki hugað líf
þegar hún fékk barnfararsótt er
hún eignaðist fyrstu börnin sín,
tvíbura sem fæddust fyrir tím-
ann en hefðu lifað í dag. Amma
fékk aðeins stutta skólagöngu í
sveitaskóla austur á landi en
hefði viljað læra meira eins og
margir af hennar kynslóð. Amma
var þó sannmenntuð, vel lesin,
ritfær og fróð.
Ég og Arnór Gísli bróðir minn
vorum í sveit í Krossgerði hjá
ömmu og afa um 1970. Nútíminn
var rétt byrjaður á Austfjörðum
og rafmagn nýkomið í bæinn.
Barngóði afi hafði nógan tíma,
bannaði ekkert og við eltum
hann á röndum við bústörfin.
Amma var strangari og sá til
þess að við þvoðum okkur alltaf
um hendur fyrir máltíðir. Sumrin
snérust um dýrin, fjöruna, fjallið,
lækinn og fuglana. Allt breyttist
þegar afi varð bráðkvaddur á
besta aldri, dýrin seld og búskap
hætt.
En ég man líka vel eftir sumr-
unum sem við systkinin dvöldum
hjá ömmu eftir að hún varð
ekkja. Nú sváfum við þrjú í litla
mjóa hjónarúminu ásamt kett-
lingi sem við fengum lánaðan af
næsta bæ. Við vöknuðum seint
og lífinu var lifað hægt. Í minn-
ingunni byrjuðu morgnarnir oft-
ast á því að náð var í suðusúkku-
laði inn í búr og amma las fyrir
okkur. Lesturinn var ekki af
verri endanum. Laxdæla og
Njála runnu ljúft ofan í okkur
systkinin. Eins sögur frá barn-
æsku ömmu, sögur af vitru hest-
unum og hröfnunum. Svo var
hlustað á útvarp, spilað á spil,
gramsað í gömlu dóti, vöfflur
bakaðar og enn meira lesið. Og
fjaran, fjallið, lækurinn og fugl-
arnir enn á sínum stað.
Öll sumur til níræðs fór amma
í sveitina sína, tók sér löng og
góð sumarfrí og tók á móti fjöl-
skyldu og vinum. Amma kunni
líka að vera ein, hún var í eðli
sínu óhrædd við allt og alla og
miklaði hlutina ekki fyrir sér.
Hún prjónaði, hlustaði á útvarp
og grúskaði í bókum á milli heim-
sókna. Naut kyrrðarinnar.
Ég þakka allar góðu stundirn-
ar og þá tengingu sem amma gaf
mér við fortíðina.
Rósa Björg Ólafsdóttir.
Kyrramyndir birtast þegar ég
hugsa um ömmu mína. Ein mynd
er af henni sitjandi í hægindastól
að kvöldlagi á Vesturgötunni,
með prjónana á lofti, spjallandi
við mig um allt og ekkert og þó
aðallega um lífið og tilveruna,
Krossgerði og Breiðdal og kett-
ina. Ég held að hún hafi allt
kunnað best við sig við þessar að-
stæður og mátti að ósekju drag-
ast lengi að farið væri í háttinn
enda var hún nátthrafn hinn
mesti. Amma var ekki fyrir það
að hreyfa sig að þarf- eða erind-
isleysu, hægindastóllinn var
staða bestur og uppáhaldsfæði
hennar af þeirri gerð sem Lýð-
heilsustofnun myndi seint leggja
blessun sína yfir; langbest væri
það allt saman nógu reykt og
salt. Þessar stundir með ömmu
urðu margar en þó aldrei nógu
margar, „komdu fljótt aftur að
finna mig“, sagði hún jafnan við
mig í kveðjuskyni. En þær urðu
nánari eftir því sem ég eltist og
varð fullorðinn.
Rósa amma átti rætur sínar í
horfnum heimi, fædd í torfbæ í
Breiðdal, viðhorfin, kröfurnar og
meira að segja fjarlægðarskynið
allt annarrar tegundar. Í hennar
munni hljómaði flutningurinn
þessa tiltölulega fáu kílómetra úr
Breiðdal yfir á Berufjarðar-
strönd eins og hún hefði flutt frá
Íslandi til Ástralíu, veðurfarið
var gerólíkt og venjur fólksins
líka, meira að segja lambakjötið
annarrar og verri tegundar en
það í Breiðdal. Oft kom þessi
uppruni hennar fram í undarleg-
um viðbrögðum við grafalvarleg-
um vandamálum nútímans, eins
og margir í fjölskyldunni þekkja,
stundum þannig að þau urðu á
svipstundu hlægileg og leystust
upp í það sem þau í reynd voru, í
ekki neitt. Fyrir nokkrum árum
veiktist konan mín og við það fór
sjónin eilítið úr skorðum þannig
að við blasti að hún myndi ekki
aka bíl framar. Þessi þungu og
vondu tíðindi færði ég ömmu sem
hugsaði sig lengi um í hæginda-
stólnum en svaraði síðan grafal-
varleg: „Þetta er eins ég mætti
aldrei fara á hestbak.“ Amma
hafði auðvitað aldrei haft bílpróf
eða átt bíl. Þegar ég flutti milli
íbúða á yngri árum og kvartaði
kannski undan að íbúðin væri
heldur lítil eða stofan aðeins of
þröng hafði amma lítinn skilning
eða áhuga á því en spurði æv-
inlega sömu spurningarinnar:
„Er góður hiti þarna hjá þér?“
Önnur kyrramynd hugans er
úr Krossgerði, af afa að drekka
kaffi eftir hádegismatinn, ég og
Rósa systir kannski að spila á
spil, amma að stússa eitthvað við
eldhúsbekkina; augun leita ann-
að slagið út um eldhúsgluggann
og nema staðar við Papeyna í
fjarska. Bakgrunnshljóðið er
gamla gufan: Fagurhólsmýri
suðsuðvestan fimm, skyggni 200
metrar … fjær vellur spóinn úti á
túni. Tíminn ákaflega hæggeng-
ur en þó ljúfur og góður, sáttin
og róin líkt og allir viðstaddir
væru nýútskrifaðir af löngu og
rándýru hugleiðslu- og kyrrðar-
námskeiði fyrir austan fjall. Því
er kannski ekki skrýtið, þegar
hraði og ístöðuleysi nútímans
hefur orðið þjakandi, að hugur-
inn leiti uppi tímann með afa og
ömmu í Krossgerði og síðar bara
ömmu, þar sem asinn var enginn
og tilveran virtist heil og sönn.
Arnór Gísli Ólafsson.
Amma mín, Rósa Gísladóttir,
var ein mín helsta fyrirmynd í líf-
inu. Hún var einlægur náttúru-
unnandi, hjartahlý, sanngreind
og vel menntuð af lífsins lær-
dómi. Hún bar svip sinnar kyn-
slóðar, dugnað og áreiðanleika,
þjóðlegt stolt og nægjusemi. Ævi
ömmu var langt frá því að vera
auðveld og voru ýmsar þungar
byrðar lagðar á hana en í mínum
augum var hún mikill dugnaðar-
forkur. Það er einmitt rétta orð-
ið, hún var dugnaðarforkur. Hún
tók lífinu sem verkefni og fór
sína leið í gegnum það af ákveðni
og staðfestu og votti af aust-
firskri þrjósku.
Ég á góðar minningar um
ömmu. Allir lukkupakkarnir og
áheitin, allar lummurnar, kakóið
og spilin líka. Lengi vel skrifaði
hún ekki nafnið mitt á afmæl-
iskort heldur eingöngu: Til
mannsins míns. Það þótti mér
vænt um.
Ótal stundir átti ég með ömmu
á Vesturgötunni. Bæði í pössun
sem barn og síðar sem unglingur
og loks fullorðinn einstaklingur.
Alltaf tók hún mér fagnandi,
maltflaska fundin til og jafnvel
harðfiskur ef vel stóð á. Ekkert
aftraði ömmu minni frá því að
hugsa vel um mig. Jafnvel lét
hún ekki eftir sér, komin á ní-
ræðisaldur, að elda kjötsúpu í há-
deginu hvenær sem barnabarnið
óskaði þegar lesið var fyrir próf á
Þjóðarbókhlöðunni.
Uppeldi fékk ég líka frá ömmu
minni, ekki endilega alltaf það
sama og heima. Það var sko lesið
uppi í rúmi, jafnvel að nokkrir
brjóstsykursmolar fengu að
fljóta með Emil í Kattholti og
bókum Guðrúnar Helgadóttur.
Ættfræðin var brotin til mergjar
og bókmenntaáhuginn ræktaður
með heimsókn í fornbókabúðir. Í
Krossgerði, sumardvalarstað
ömmu, hélt uppeldið áfram. Við
fórum yfir náttúrujurtirnar,
staðhætti og fornar sagnir og þá
voru sagðar sögur frá fyrri tím-
um og bakaðar vöfflur, mikið af
vöfflum. Amma var ekki mann-
eskja sem fór eftir klukkunni,
tíminn í sveitinni var bara við-
mið. Ef það var gott veður var
lagst í sólbað úti á rúst og annað
látið bíða. Þeir verða ekki taldir
upp með fullnægjandi hætti allir
þeir góðu kostir sem prýddu
hana Rósu ömmu mína.
Ég mun aldrei geta fullþakkað
henni fyrir allar þær ánægju-
stundir sem hún veitti mér né
heldur allt sem hún kenndi mér.
Hún var einfaldlega amma af
bestu gerð. Fyrir það get ég fært
þakkir.
Einar Björgvin
Sigurbergsson.
Rósa amma, eins og ég kallaði
hana, var dugleg, ákveðin og góð
kona. Hún fór sínar eigin leiðir í
öllu sem hún tók sér fyrir hend-
ur.
Amma var mikil handverks-
kona og prjónaði hún heil ósköp
af lopapeysum, ullarsokkum og
vettlingum og fengu barnabörnin
og síðar barnabarnabörnin að
njóta þess.
Rósa amma var mjög gestrisin
kona og var hún t.d. alltaf með
vöffludeig tilbúið ef einhver
kæmi í heimsókn og þá passaði
vel að fá heimatilbúnu rabarbar-
asultuna ofan á ljúffengu vöffl-
urnar hennar. Þá var ekki nóg að
skreppa í hálftíma til ömmu því
alltaf endaði maður á því að vera
tvo tíma eða lengur því hún hafði
svo gaman af að fá gesti í heim-
sókn og gaman var að heimsækja
hana.
Amma fór alltaf á ættaróðalið
sitt, Krossgerði, yfir sumartím-
ann en þar undi hún sér best.
Krossgerði var í hennar huga
paradís og þar var veðrið alltaf
gott að hennar sögn. Ég fór oft
með mömmu, pabba og bróður
mínum í heimsókn til hennar í
Krossgerði á sumrin og var ég
stundum skilin eftir í nokkrar
vikur enda skemmti ég mér alltaf
vel hjá henni. Við brölluðum ým-
islegt saman og fórum við stund-
um niður í land að tína steina en
skemmtilegast þótti mér þegar
við fundum yfirgefna andarunga
sem amma tók með heim en þá
geymdi hún oft milli brjóstanna
svo þeim liði sem best. Amma
hafði gaman af dýrum og þá sér-
staklega köttum en eitt af því
fyrsta sem ég gerði þegar ég
kom í heimsókn í Krossgerði var
að hlaupa á næsta bæ til að fá
lánaða kettlinga fyrir mig og
ömmu. Ég man einnig vel eftir
því þegar ég og amma sátum
saman undir teppi og spiluðum
saman eða drukkum te úr blóð-
bergi og fjallagrösum, sem hún
hafði sjálf blandað saman.
Í seinni tíð lá leið mín og Dav-
íðs, mannsins míns, oft ásamt
börnunum okkar til Rósu ömmu í
Krossgerði og á Vesturgötuna í
Reykjavík. Alltaf var gaman að
koma til hennar og hafði hún frá
mörgu skemmtilegu að segja.
Elsku besta amma mín, ég á
eftir að sakna þín sárt en minn-
ingarnar um þig geymi ég í
hjarta mínu um alla eilífð. Þitt
barnabarn,
Eva Dögg.
Þegar mér verður hugsað til
Rósu Gísladóttur fyllist ég alltaf
þakklæti yfir því láni að hafa
fengið að kynnast þessari góðu
konu og einnig undrun því hún
hefur á margan hátt verið langt á
undan sinni samtíð. Hugrökk,
sjálfstæð, dugleg og vel lesin
kona sem var óhrædd við að
standa á sinni skoðun, hvað sem
aðrir sögðu, en þessi flotta
blanda gerði hana alla daga að
mikilli hetju í mínum augum.
Ég kynntist Rósu í upphafi
skólagöngu minnar en frá fyrstu
stundu tókust með okkur góð
kynni. Enn verður mér hugsað til
hennar þegar ég finn lykt af Ni-
vea-handáburði sem var í bláum
dósum. Eftir langan vinnudag
voru okkar gæðastundir, þá bar
hún á sig handáburðinn góða en
síðan hófst sögu- eða lestrar-
stund. Þessar stundir voru mér
hreinn fjársjóður. Einnig var
margt skrafað og skemmtileg
var hún alla daga.
Rósa skemmti og hlúði að
fleirum en mér, hún vann ýmis
störf eftir að hún flutti til
Reykjavíkur. Hún las inn á hljóð-
bækur, prjónaði dýrindis varning
og peysur sem hún gaf og seldi,
var heimilishjálp í mörg ár og
veit ég að hún gaf sér alltaf góð-
an tíma til að spjalla við þá ein-
staklinga sem hún vann fyrir og
lýsir það henni vel og hvað hún
átti gott með að gefa af sér. Ein
lopapeysan er mín og er hún
mikið notuð og verður það áfram
enda dugar að taka hana með í
útivistina, þá kemur gott veður,
þótt smekkur manna sé misjafn
um hvað sé gott veður.
Þótt Rósa fengi eins og allir
sinn skerf af sorg og þrautum
var alltaf glaðværð í kringum
Rósu, enda kunni hún ógrynnin
öll af ljóðum, kvæðum og sögum
og ættfræðin vafðist ekki fyrir
henni. Ég naut þess alltaf að
heimsækja hana og áttum við
margar góðar stundir saman.
Síðast þegar ég kom til hennar
var þó komið að mér að tala
meira en áður. Þá var Rósa orðin
illa haldin af minnistapi og veik-
indum, en ég held að hún hafi
þekkt mig smástund og var það
notalegt.
Um leið og ég votta börnum
Rósu og afkomendum samúð
þakka ég líka góða vináttu. Það
er við hæfi að kveðja Rósu með
tilvitnun í meistara Þórberg en
hann var eitt af þeim skáldum
sem við ræddum oft.
„Sá sem veitir mannkyninu
fegurð er mikill velgerðarmaður
þess. Sá sem veitir því speki er
meiri velgerðarmaður þess. En
sá sem veitir því hlátur er mest-
ur velgerðarmaður þess.“ (Þór-
bergur Þórðarson – Bréf til
Láru.)
Siggerður Ólöf
Sigurðardóttir.
Rósa Gísladóttir
Hugrún Jónsdóttir
útfararstjóri
Rósa Kristjánsdóttir
útfararstjóri
Guðmundur Baldvinsson
útfararþjónusta
Jón G. Bjarnason
útfararþjónusta
Ellert Ingason
útfararþjónusta
Katla Þorsteinsdóttir
lögfræðiþjónusta
Gestur Hreinsson
útfararþjónusta
Elín Sigrún Jónsdóttir
framkvæmdastjóri
Þorsteinn Elísson
útfararþjónusta
Snævar Jón Andrésson
útfararþjónusta
Útfarar- og lögfræðiþjónusta – Önnumst alla þætti þjónustunnar með virðingu og umhyggju að leiðarljósi Vesturhlíð 2 - Fossvogi - Sími: 551 1266 - www.utfor.is
Við þjónum allan sólarhringinn
Elskulegur faðir okkar, tengdafaðir, afi og
bróðir,
GÍSLI Á. EIRÍKSSON
trésmiður,
Hringbraut 50,
Reykjavík,
lést á Borgarspítalanum hinn 18. apríl. Útförin hefur farið fram í
kyrrþey að ósk hins látna. Þökkum auðsýnda samúð.
.
Ólöf Eir Gísladóttir, Júlíus Ævarsson,
Helena Gísladóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.
Erla Eiríksdóttir,
Svafa Eiríksdóttir.
Elskulegur sambýlismaður minn, faðir,
tengdafaðir, afi og langafi,
BÖÐVAR STEFÁNSSON,
fv. skólastjóri á Ljósafossi,
lést á heimili sínu Grænumörk 2, Selfossi,
mánudaginn 27. apríl. Jarðarförin fer
fram í Selfosskirkju miðvikudaginn 13. maí kl. 13.30.
Fyrir hönd aðstandenda
.
Arnheiður Helgadóttir,
Reynir Böðvarsson, Ann Olanders Böðvarsson,
Anna Björg Þorláksdóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.