Morgunblaðið - 08.06.2015, Qupperneq 6

6 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 8. JÚNÍ 2015
Sjómannadagurinn var haldinn hátíðlegur um
land allt í gær. Í Grindavík var það hin árlega
fjölskylduhátíð Sjóarinn síkáti sem einkenndi
sjómannadagshelgina líkt og fyrri ár. Vísis-
kórinn kom þar fram, en honum stjórnar Mar-
grét Pálsdóttir og er kórinn skipaður starfs-
mönnum sjávarútvegsfyrirtækisins Vísis. Fyrir-
tækið stóð fyrir veglegri dagskrá í gær í tilefni
dagsins og 50 ára afmælis Vísis á árinu. »12
Vísiskórinn söng fyrir Grindvíkinga og gesti
Kór skipaður starfsmönnum Vísis skemmti á Sjóaranum síkáta í Grindavík í gær
Ljósmynd/Stígur Már Karlsson
Skúli Halldórsson
sh@mbl.is
Við endurskoðun úthlutunarreglna
LÍN veturinn 2013-2014 kom í ljós
að lán til framfærslu frá LÍN til ís-
lenskra námsmanna erlendis voru
hærri en t.d. hjá sænska lánasjóðn-
um. Munaði í sumum tilvikum tugum
prósenta. Kemur þetta fram í svari
Illuga Gunnarssonar menntamála-
ráðherra við fyrirspurn Birgittu
Jónsdóttur, þingmanns Pírata.
Í svarinu kemur einnig fram að
framfærslulán námsmanna erlendis
hafi árið 2009 verið hækkuð um tutt-
ugu prósent án þess að fram hafi far-
ið greining á þörf þeirrar hækkunar.
Á fimm árum megi ætla að þessi
hækkun umfram þörf samkvæmt
greiningu Analytica hafi samtals
numið þremur og hálfum milljarði
króna, en að ríkissjóður geti búist við
að fá um helming fjárhæðarinnar
endurgreiddan, að því er segir í svari
Illuga.
Katrín Jakobsdóttir, formaður
Vinstri grænna, sem gegndi embætti
menntamálaráðherra árið 2009, seg-
ir í samtali við Morgunblaðið að
ákveðið hafi verið að hækka fram-
færsluna á þessum tíma þar sem
henni hafi verið haldið niðri um
nokkurt skeið þar á undan.
Ólík pólitík hjá ríkisstjórnum
Spurð hvers vegna ekki hafi verið
gert mat á þörf námsmanna erlendis
til hækkunar á framfærslu segir
Katrín: „Þarna var fyrst og fremst
heilbrigð skynsemi látin ráða för.
Við mátum það þannig á þeim tíma
að það væri forgangsmál að hækka
framfærsluna. Á sama tíma vorum
við auðvitað að afla ríkinu meiri
tekna, sem núverandi ríkisstjórn
hefur kosið að slá af. Þetta er að
sjálfsögðu bara ólík pólitík hjá þess-
um tveimur ríkisstjórnum,“ segir
Katrín og bætir við að ríkisstjórnin
hafi viljað bæta stöðu námsmanna.
„Ég held að þetta snúist nú ekki
um annað en ólíka sýn á forgangs-
mál. Það var okkar forgangsmál að
bæta stöðu námsmanna en ég skal
ekki segja um núverandi ríkis-
stjórn,“ segir Katrín.
„Það var ekki nokkur maður sem
deildi um þessa ákvörðun á sínum
tíma, því þessi hækkun hafði setið
eftir á árunum áður. Á sama tíma
vorum við að hækka framfærsluna til
námsmanna innanlands vegna verð-
lagsbreytinga og þá ákváðum við
hreinlega að láta eitt yfir alla
ganga.“
Fram kemur í svari Illuga að
minnkun kostnaðar vegna lækkunar
framfærslulána muni nema 240
milljónum króna fyrir komandi
skólaár, en fyrirhugað er að lækka
framfærsluna í þremur áföngum.
Vildu bæta hag námsmanna
 Hækkuðu námslán að þarflausu um milljarða króna samkvæmt greiningu
 Fyrrverandi menntamálaráðherra segir að heilbrigð skynsemi hafi ráðið för
Katrín
Jakobsdóttir
Illugi
Gunnarsson
Vilhjálmur A. Kjartansson
vilhjalmur@mbl.is
Ferðamönnum hefur fjölgað um 80
prósent milli ára í Húnaþingi
vestra. Unnur Valborg Hilmars-
dóttir, oddviti sveitastjórnar, segir
aukninguna m.a. koma fram í auk-
inni umferð um Selasetrið á Íslandi,
sem er á Hvammstanga.
„Þrátt fyrir að sumarið sé
kannski ekki alveg komið og enn
dálítill kuldi á svæðinu streyma
hingað ferðamenn. Við erum að sjá
80 prósentum fleiri ferðamenn
núna í maí en í fyrra og það lítur út
fyrir að sumarið verði gott fyrir
ferðaþjónustuaðila hér á svæðinu,“
segir Unnur.
Unnur segir að þó að náttúra
Húnavatnssýslu heilli marga sé
sennilegra að skáldsaga hinnar
áströlsku Hönnuh Kent, Náðar-
stund, hafi eitthvað með fjölgun
ferðamanna að gera. „Ég get ekk-
ert fullyrt um orsök fjölgunarinnar
en ég veit að hingað hafa komið
ferðamenn sérstaklega í þeim til-
gangi að kynna sér söguslóðir
Náðarstundar eftir Kent.“
Harmleikurinn heillar
Hannah Kent var 17 ára skipti-
nemi í Skagafirði þegar hún heyrði
söguna um Agnesi Magnúsdóttur,
sem tekin var af lífi í Vatnsdals-
hólum í Húnavatnssýslu 12. janúar
1830. Var það síðasta aftakan á Ís-
landi, þó að dauðarefsing hafi ekki
verið afnumin með öllu úr lögum
fyrr en með setningu hegningar-
laga árið 1928. Kent skrifaði sögu
Agnesar á ensku árið 2013 og kom
hún út undir nafinu Burial Rites og
naut strax þó nokkura vinsælda.
Kent fékk m.a. Áströlsku bók-
menntaverðlaunin fyrir verkið.
Unnur segir sveitarfélagið ekki
hafa auglýst söguslóðir Náðar-
stundar sérstaklega heldur hafi
áhugi ferðamanna sprotið upp af
sjálfsdáðum. „Við vorum byrjuð að
fá fyrirspurninr um söguslóðir
verksins áður en það kom út í ís-
lenskri þýðingu og áhuginn er
nokkur. Sveitarfélagið hefur þó
ekki auglýst söguslóðirnar neitt
sérstaklega en ég veit að ferðaþjón-
ustuaðilar hafa auglýst ferðir um
svæðið.
Þetta eru atburðir sem áttu sér
stað úti á Vatnsnesi, á Illugastöð-
um, sem er einkajörð. Þess vegna
hefur ekki verið auglýst sérstak-
lega inn á það svæði en atburðirnir
ná allt yfir til Þrístapa þar sem sjálf
aftakan fór fram og þar hefur verið
komið upp skilti um atburðinn.“
Náðarstund laðar að ferðamenn
 Áhugi ferðamanna á söguslóðum síðustu aftökunnar sem fram fór á Íslandi
Morgunblaðið/Helgi Bjarnason
Fleiri á ferð Ferðamaður við sela-
skoðunarbyrgi á Vatnsnesi.
Skerðing framfærslulánanna
mun ekki skila ríkinu sparnaði
vegna kostnaðar við aðrar
breytingar á úthlutunarreglum
sjóðsins. Í breytingunum felst
meðal annars aukið tillit til
áhrifa fjölskyldu á húsnæði og
sérstök lánveiting vegna skóla-
gjalda fyrir nám sem skipulagt
er líkt og læknisfræðinám, þ.e.
samfellt í lengri tíma en fimm
ár.
Nemur áætluð hækkun út-
gjalda vegna þess síðastnefnda
um 70 milljónum króna á árs-
grundvelli, að því er fram kemur
í svari Illuga við fyrirspurn Birg-
ittu. Þá var ákveðið að bókalán
skyldu metin út frá hverju og
einu landi, sem veldur í flestum
tilfellum hækkun lána.
Skilar ekki
sparnaði
SKERÐING FRAMFÆRSLU
Hnúfubakur sem fylgst var með í
suðurferð í Karíbahafið í margar
vikur í vetur er trúlega kominn
„heim“ í Skjálfandaflóa. Gísli Vík-
ingsson, hvala-
sérfræðingur á
Hafrannsókna-
stofnun, fór þess
á leit við hvala-
skoðunarfyr-
irtæki fyrir helgi
að þau skyggnd-
ust um eftir dýr-
inu og sendi þeim
myndir sem sýna
einkenni hvalsins
með munstri á sporði og bakhyrnu.
Gísli sagði í gær að hann hefði fljót-
lega fengið upplýsingar um hnúfu-
bakinn frá Húsavík og biði nú eftir
að fá myndir sem staðfestu að um
þennan tiltekna hval væri að ræða.
Starfsmenn Hafrannsóknastofn-
unar merktu hnúfubakinn 10.
nóvember nokkru sunnan við Hrís-
ey. Hinn 10. janúar hélt hvalurinn
ákveðið í vesturátt og síðan til suð-
urs og var hinn 19. janúar um 550
sjómílur suðvestur af Reykjanesi.
Hreyfingar dýrsins og mikill ferða-
hraði þóttu benda til að um síðbúið
,,haustfar“ væri að ræða. Fylgst
var með ferðum dýrsins suður á
bóginn og um miðjan mars hélt það
kyrru fyrir í Karíbahafinu í nokkra
daga.
Haustfar ekki skráð áður
Síðasta skeyti frá hnúfubaknum
barst 12. apríl síðastliðinn, 153 dög-
um eftir að hann var merktur, og
var hann þá tæplega hálfnaður til
baka til Íslands. Ekki hafði áður
tekist að nema merki úr sendi sem
var festur á hval við Ísland í svo
langan tíma.
Í Atlantshafi eru þekktar vetr-
arstöðvar hnúfubaks þar sem æxl-
un fer fram, í Karíbahafi og við
Grænhöfðaeyjar. Fram til þessa
hafði ekki tekist að skrásetja haust-
far hnúfubaka í Norður-Atlantshafi
með gervitunglasendum. aij@mbl.is
Morgunblaðið/Sigurður Ægisson
Í Eyjafirði Listsýning hnúfubaks.
Kominn
heim úr
suðurferð
 Beðið eftir stað-
festingu frá Húsavík
Gísli Víkingsson