Dagblaðið Vísir - DV - 15.07.2009, Blaðsíða 14

mikillar andstöðu almennings. „Ég
held sjálfur að við ættum að halda okk-
ur gjörsamlega frá öllu svona. Það er
ekki hægt að tryggja að breytt erfðaefni
komist ekki inn í lífkeðjuna, jafnvel
þótt það gerist ekki í fyrstu lotu,“ segir
Eymundur.
Hið mikilvægasta, þegar til lengri
eða skemmri tíma er litið, sé auðvitað
ímynd landsins. „Ef við ætlum okkur
að vera marktæk í heimi sem er heilt
yfir andsnúinn svona starfsemi, þá
getum við ekki tekið þátt í þessu. Þessi
ræktun kann að valda því að við eig-
um enga frekari möguleika á því að
viðhalda vörumerkjum okkar og selja
vöruna undir merkjum heilbrigðis og
hreinleika.“
Stjórnvöld hafa hreinlega ekki haft
kjark til þess að móta sér stefnu í mál-
inu. Sama gildi um virkjanir á hálend-
inu og jafnvel þar sem hvalveiðar og
hvalaskoðun rekast saman. „Það er
ósköp erfitt að segja fólki að allt sé
hér hreint og snoturt þegar við höfum
dritað niður málmbræðslum hringinn
í kringum landið, drekkt ómetanleg-
um náttúruperlum og kórónum svo
skömmina með erfðabreyttri ræktun í
miðju blómlegs landbúnaðarhéraðs.“
„Vúffað“ um heiminn
Nú er haldið út á akurinn, þar sem
hópur starfskrafta er að setja ábreið-
ur á kartöflugrösin. Þarna eru saman-
komin ellefu ungmenni sem öll eru
sjálboðaliðar á vegum samtaka sem
heita WWOOF, eða Willing Workers
on Organic Farms. „Ég er skráður sem
gestgjafi innan þessara samtaka. Þetta
eru gjarnan krakkar sem eru að „vúffa“
sig í kringum heiminn, eins og það er
kallað. Ég sé þeim fyrir fæði og hús-
næði og þau vinna hér að vild og lyst.“
Eymundur segir að þau ungmenni
sem kjósi að starfa á býlum sem stundi
lífræna ræktun hafi aðra lífssýn en þau
sem fari um heiminn í hefðbundnum
jarnbrautarferðalögum. „Það er mikið
rennerí hér út af þessu. En í staðinn fæ
ég aðstoð við vinnuna.“
sigtryggur@dv.is
Miðvikudagur 15. júlí 200914
H
ér
að
sp
re
nt
tóMstundir
n Í andstöðu við ríkjandi hefðir í landbún-
aði hóf Eymundur Guðmundsson í Valla-
nesi lífræna ræktun á byggi og grænmeti.
Smám saman varð til vörumerkið Móðir
jörð. Markaður fyrir lífrænt ræktaðar
afurðir opnaðist. Eymundur stiklar á sög-
unni og segir DV frá hættunni sem ímynd
landsins kann að stafa af tilraunum með
ræktun á erfðabreyttu korni.
É
g ætlaði alltaf að verða
bóndi og leit sjálfur svo á
að ég væri með króníska
kúadellu,“ segir Eymundur
Magnússon bóndi á hinu
forna prestsetri að Vallanesi á Fljóts-
dalshéraði. Hann hóf búskap með
mjólkurkýr en skipti fljótlega yfir í líf-
ræna ræktun á byggi og grænmeti.
Hann kveðst hafa fundið sérstaka
ánægju í því að yrkja jörðina, plægja
og sá. Í fyrstu mættu honum ákveðn-
ir fordómar, þar sem hér var almennt
talið að bygg væri fyrst og fremst
skepnufóður og lífræn ræktun væri til-
gangslítið prjál í samanburðinum við
hefðbundinn búskap.
„Þessi jörð var óræktuð þegar ég
kom hingað. Við það að rækta þetta
svæði upp til þess að gera hér tún örv-
aðist svo í mér ræktunarmaðurinn að
mér fór að þykja fátt fallegra en nýp-
lægður akur. Á þessum tíma þekkti
mín fyrrverandi lífræna ræktun frá
Heilsuhælinu í Hveragerði og við fór-
um að rækta fyrir okkur sjálf. Þetta
spurðist á endanum út og smám sam-
an myndaðist eftirspurn,“ útskýrir Ey-
mundur.
fordómar og úrtölur
Þegar allt í einu tók að bera á eftir-
spurn eftir lífrænt ræktuðum vörum
sá Eymundur glufu til þess að leggja út
í nýtt ævintýri. Þetta var almennt tal-
ið hið mesta glapræði, enda var við-
búið að Eymundur þyrfti að byggja
upp eigið vörumerki og sjá sjálfur um
sölu og markaðssetningu. Þarna þró-
aðist það sem síðar fékk nafnið Jörð;
lífrænt ræktað Bankabygg, byggmjöl,
kartöflur, grænmeti, nuddolíur og
fryst grænmetisbuff sem auðvelt er að
finna í verslunum í dag.
„Mér hafði gengið þokkalega með
kýrnar en kom ögn of seint inn í þann
bransa til þess að fá nægilega mikinn
kvóta. Mér sýndist ég þurfa að skuld-
setja mig til glötunar við það að kaupa
kvóta þannig að ákvörðunin blasti við,
þrátt fyrir fordóma og úrtölur.“
Eymundur segir að á daginn hafi
komið að vöruþróun og markaðssetn-
ing séu störf sem henti honum ágæt-
lega. Það sé þó ekki gefið að allir finni
sig í slíku og því skiljanlegt að margir
bændur vilji að þau störf séu á ann-
arra höndum. „En kerfið okkar hafði
eytt öllum sjálfstæðum hugmyndum
fólks um markaðssetningu á landbún-
aðarvörum.“
Breytt hugarfar
Vakning um heilbrigða lífshætti hef-
ur haft áhrif á neysluvenjur, auk þess
sem áhugi á uppruna matarins hef-
ur aukist með tilkomu svokallaðrar
„slow-food“ stefnu í ræktun og elda-
mennsku. „Þetta köllum við krásir úr
héraði. Þetta er eitthvað sem við smell-
pössum inn í. Hér hafa meistarakokk-
ar á borð við Friðrik V. á Akureyri vakið
áhuga fólks á þessum vörum. Þarna er
komið að því að breyta neysluvenjum
fólks, sem eru oftast ansi fastmótaðar.
Hins vegar getur verið að sú kreppa
sem við búum við valdi því að fólk fari
einlæglega að taka innlendar vörur
fram yfir þær erlendu.“
Eymundur bendir á að slík hugar-
farsbreyting sé nauðsynleg fyrir þjóð
sem á undanförnum árum hafi keypt
sér innfluttar vörur, stundum nánast
í hömluleysi, og ekki þurft að hugsa
mikið um kostnaðinn. „Þetta kann að
reynast okkur hollt þegar fram í sækir.“
erfðaBreytt ímynd lands
Nýleg áform ORF líftækni um ræktun
á erfðabreyttu byggi á Rangárvöllum
hafa vakið sterk viðbrögð. Ræktun af
þessu tagi hefur verið á undanhaldi í
Evrópu og reyndar aldrei náð fótfestu
þar eins og í Ameríku, ekki síst vegna
Með króníska kúadellu
„Vúffað“ um hEiminn
Sjálfboðaliðar vinna í Vallanesi
fyrir atbeina WWOOF-netsins.
mYnD SiGTRYGGuR
EYmunDuR á akRinum
„Lífræn ræktun í köldu landi
fæðir af sér yfirburða korn.“
mYnD SiGTRYGGuR
RáðSkonan Lilja Kjerúlf sér um að
elda ofan í WWOOF-starfsfólkið.
mYnD SiGTRYGGuR
GómSæTT Starfsfólkið í Vallanesi
nærist á mat úr lífrænt ræktuðu byggi og
grænmeti. mYnD SiGTRYGGuR