Dagblaðið Vísir - DV - 05.08.2009, Síða 14

Ein ráðgáta hefur ásótt Svart-höfða undanfarna mánuði. Hvernig er hægt að fá gefins banka og reka síðan sjálfan
sig lóðbeint í þrot?
Þetta hefur Björgólfur Guð-mundsson afrekað með þeim tilþrifum að gjaldþrot hans er á heimsmælikvarða. Ef gjald-
þrot væri íþrótt væri hann nýkrýndur
ólympíumeistari.
Ef Landsbankinn hefði verið loftfar hefði orðið Hinden-burg-slys hér á landi. Ef hann hefði verið skip hefði hann
farið sömu leið og Titanic. Eða Haf-
skip. Sem geimferja væri hann Chal-
lenger og sem kjarnorkuver Cherno-
byl. Einhvern veginn tókst Björgólfi,
þvert gegn öllum líkum, að hámarka
tjónið sem hann gat valdið. Þegar
bankinn hans stefndi í þrot gaf hann
í, með því að soga Icesave-peninga
úr vösum Breta og Hollendinga, áður
en hann skall til jarðar. Þetta olli því
að heil þjóð þurfti í nauðarsamninga
sem standa í vegi fyrir endurreisn
efnahagslífsins.
Sú tilgáta hefur hvarflað að Svarthöfða að Landsbankinn hafi ekki verið slys. Skaðinn virðist vera svo mark-
visst hámarkaður og full-
komnaður að hann hljóti
að hafa verið skapaður
af einhverri meðvit-
und í einhverjum til-
gangi. Þessi sköpun-
arkenning um hrunið
leiðir líkum að því að
kollsteypa Landsbank-
ans hafi verið stærsta
kami-kaze fjármálasög-
unnar.
Alla sína tíð í Landsbankan-um virtist Björgólfur dvelja við fortíðina. Hann hafði verið smáður af yfirvöld-
um í Hafskipsmálinu, handtekinn
og settur í varðhald. Vegferð Björ-
gólfs virtist snúast um að láta hann
líta vel út. Hann klæddi sig í skrautleg
föt, lét skrifa bækur um sakleysi sitt
í Hafskipsmálinu, lét henda upplagi
af bók um fjölskyldu sína, sem hafði
ekki reynst nógu jákvæð, og reyndi að
kaupa DV eftir að það fjallaði um það.
Til að leggja það niður, að sjálfsögðu.
Allt til að sanna fyrir þjóðinni að hann
væri í reynd mikill maður, sem hefði
ekki átt að fangelsa, heldur upphefja
og dá.
Í kjölfarið keypti Björgólfur gamla keppi-naut sinn,
Eimskipafélagið, sem
hann kafsigldi af öllu
afli. Svo kom náðar-
höggið á þjóðina sem
hafði brugðist honum.
Hrun Landsbankans var
svo snilldarlega fullkomið,
sem slíkt, að það hlýtur að hafa
verið framkallað af ásetningi sem
hefnd manns gegn þjóðinni sem fór
svona illa með hann forðum. Loksins
fær þjóðin að vita hvernig það er að
vera gjaldþrota, smáð og í nauðum.
Rétt eins og Trölli leyfði þorpsbúun-
um að upplifa smán hans í æsku, þeg-
ar hann stal jólunum af
þeim löngu síðar.
Við nánari umhugs-un finnst Svarthöfða
hins vegar þróunar-
kenningin um hrun-
ið vera sennilegri.
Hún er sú að Björgólfur
hafi einfaldlega ekki haft
burði til að reka skipafyrirtæki.
Og ekki heldur banka. Þar af leiðandi
hafi hann rekið hvort tveggja í þrot.
Hinir hæfustu lifa af, en Björgólfur
var alls ekki hæfur. Svolítið eins og
geirfugl. Og maður gefur ekki geirfugli
kjarnorkuver. Hann eyðileggur það
bara.
Hefnd Björgólfs
Spurningin
„Nei, síður en svo,
því þegar maður
er laus við
rigninguna leikur
maður á als oddi
og blaðrar sem
aldrei fyrr.“
Sigurður Þ.
Ragnarsson,
jarð- og
veðurfræðingur,
var ansi sannspár
um veðurfar í
júlímánuði en sá mánuður var sá
þurrasti frá árinu 1889.
ert þú orðinn þurr
á manninn?
Sandkorn
n Óvenjuleg bandalög virð-
ast hafa myndast í netheim-
um um helgina. Þannig steig
Björn Bjarnason, fyrrverandi
ráðherra, fram á ritsviðið og
kom Evu
Joly, sér-
stökum
ráðgjafa
sérstaks
saksóknara,
til varn-
ar eftir að
Hrannar B.
Arnarsson,
aðstoðarmaður Jóhönnu Sig-
urðardóttur forsætisráðherra,
hafði gagnrýnt hana harka-
lega. Jónas Kristjánsson,
fyrrverandi ritstjóri hélt hins
vegar áfram að vega mann og
annan. „Upplýsingafulltrúar,
blaðurfulltrúar og almanna-
tenglar forsætisráðuneytis-
ins stíga ekki í vitið,“ skrifaði
hann og skammaði Hrannar
fyrir gagnrýni sína á Joly og
Kristján Kristjánsson, upp-
lýsingafulltrúa forsætisráðu-
neytisins, fyrir að segja í við-
tali að vegna skiptra skoðana
innan ríkisstjórnar gæti hún
ekki beitt talsmönnum sínum
erlendis.
n Hrannar B. Arnarsson, að-
stoðarmaður forsætisráð-
herra, var annars fljótur að
segjast sjá eftir snubbóttri
athuga-
semd sinni
um Evu
Joly um
helgina. Þó
að ekkert
sé hægt að
fullyrða um
áhrif þess
á afsökun-
arbeiðni Hrannars má teljast
líklegt að einhverjir samfylk-
ingarmenn eða -konur hafi
skammað hann fyrir orð sín.
Gagnrýni á Evu Joly er illa
tekið í ýmsum kreðsum og
ekki síst meðal sumra stuðn-
ingsmanna Samfylkingarinn-
ar. Og skiptir þá ekki endilega
öllu máli hvort gagnrýnin á
rétt á sér eða ekki.
n Annars velta menn því
núna fyrir sér hvaða áhrif
lögbannsbeiðni Kaupþings-
manna
hefur á
starfsöryggi
þeirra sem
að henni
komu. Finn-
ur Svein-
björnsson,
bankastjóri
Nýja Kaup-
þings, þykir hafa komið bank-
anum í bobba enda brugðust
margir harkalega við frétt-
unum og hótuðu að segja sig
úr viðskiptum við bankann.
Hafa menn skoðað þá ákvörð-
un bankans og skilanefndar
gamla Kaupþings í þessu ljósi
og talið að með því séu menn
að reyna að takmarka skað-
ann. Reiði almennings hafi
verið mikil og útbreidd og því
hætta á að einhverjir tækju út
peninga sína og leggðu þá inn
annars staðar.
LyngháLs 5, 110 Reykjavík
Útgáfufélag: Útgáfufélagið Birtíngur ehf.
Stjórnarformaður: hreinn Loftsson
framkvæmdaStjóri: elín Ragnarsdóttir
ritStjórar:
jón Trausti Reynisson, jontrausti@dv.is
og Reynir Traustason, rt@dv.is
fréttaStjórar:
Brynjólfur Þór guðmundsson, brynjolfur@dv.is
og Þórarinn Þórarinsson, toti@dv.is
auglýSingaStjóri:
ásmundur helgason, asi@birtingur.is
dv á netinu: dv.is
aðalnÚmer: 512 7000, ritStjórn: 512 7010,
áSkriftarSími: 512 7080, auglýSingar: 512 7050.
SmáauglýSingar: 515 5550.
umbrot: dv. Prentvinnsla: Landsprent. dreifing: árvakur.
dv áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins á stafrænu
formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Öll viðtöl blaðsins eru hljóðrituð.
n Jóhanna Sigurðardóttir
forsætisráðherra um
lögbannskröfu Nýja
Kaupþings á fréttaflutning
RÚV. Bankaleynd eigi ekki að
nota til að fela fjármálamis-
ferli.-Rás 2
„Rannsóknar-
blaðamennska
á ekki að vera
lúxus.“
n Jóhannes Kr. Kristjánsson úr Kompási. Eftir
að hann og félagar hans í Kompási voru reknir af
Stöð 2 reyndu þeir að fá inni með þáttinn bæði á
SkjáEinum og Ríkisútvarpinu. Á báðum stöðvum
var sagt að ekki væru til peningar vegna
kreppunnar.-DV.
„Allt er uppi á
borðum. Ég
hef ekkert að
fela.“
n Karl Wernersson sem sakar fjölmiðla um að
skálda fréttir sem enginn fótur er fyrir .-
Morgunblaðið
„Ég mun alla
vega ekki vera
með neina
heilsíðugrein í
Morgunblaðinu
vegna þessa.“
n Óskar Hrafn Þorvaldsson, fréttastjóri
fréttastofu Stöðvar 2 og Vísis, um grein Karls
Wernerssonar í Morgunblaðinu. Í greininni sakar
hann fréttastofuna um ósvífnar lygar. Óskar Hrafn
segir fréttastofuna standa við frétt sína.-DV.is
„Eigendur rændu Kaup-
þing.“
n Fyrirsögn fréttar í þýskri útgáfu stórblaðsins
Financial Times í dag. Þar er fjallað um kúlulán
Kaupþings til starfsmanna og stjórnenda.-Vísir.is
Leynd fyrir bankaræningja
Leiðari
Dómurinn yfir bankaleynd er fall-inn. Hún er skaðleg almenningi og því óréttlætanleg. Nú stendur saklaust fólk frammi fyrir því að
borga fyrir fjárhagsleg myrkraverk sem voru
framin í skjóli þessarar leyndar. Hver og einn
Íslendingur sem borgar nú fyrir beinar og
óbeinar afleiðingar bankaleyndar á heimt-
ingu á upprætingu hennar.
Í mörg ár var gerð tilraun með íslenskt
efnahagslíf, þar sem almenningur var í hlut-
verki tilraunadýra. Hugmyndin var að gera
Ísland að ríkasta landi í heimi. Aðferðin var
að veita bönkum ýmis sérréttindi og skjól.
Þeim var gert kleift að auka gróða sinn á sið-
lausan hátt, sem var eða ætti að vera ólög-
legur. Um leið var tryggt að ef eitthvað færi
úrskeiðis myndi almenningur borga. Ef það
kæmi verðbólga myndu húsnæðiseigend-
ur fá reikninginn með hækkuðu láni. Og ef
lánin hækkuðu svívirðilega mikið hefðu ein-
staklingar enga stöðu til að skila fasteignum
sínum, þegar bankinn hefði tekið til sín allt
sem lagt var í þær. Tilraunin mistókst hrap-
allega, í stuttu máli.
Núverandi ríkisstjórn var kosin til þess
að færa réttindi frá bönkunum til fólksins
í landinu. Hún var kjörin til að reisa betra
þjóðfélag á rústum þess sjúka. Hins vegar
kemur ein skynsamlegasta tillagan um þessi
mál á Alþingi úr Sjálfstæðisflokknum, frá
Pétri Blöndal, sem mælir fyrir því að gegn-
sæjum hlutafélögum verði komið á. Betra
þjóðfélag er í bið á meðan ríkisstjórnin held-
ur áfram að bjarga bönkum sem er varla við-
bjargandi.
Fólk á að hafa aðgang að upplýsingum um
starfsemi bankanna og bankarnir eiga að
svara fyrir gjörðir sínar, í stað þess að tönn-
last á því að þeir tjái sig ekki um málefni ein-
stakra viðskiptavina. Þessi breyting er hluti
af nauðsynlegum lýðræðisumbótum. Það er
ekki endilega ókostur að fólk fái upplýsing-
ar um fyrirtæki sem hafa ekkert brotið af sér.
Það getur til dæmis verið hluti af lýðræðis-
legri neyslu fólks ef það fær sem mestar upp-
lýsingar um fyrirtæki. Þegar allt kemur til
alls er ómögulegt að meta gildi upplýsinga
nema þær hafi komið fram.
Að sjálfsögðu á að viðhalda bankaleynd
þar sem hún er til verndar fjöldanum. Enginn
er að tala um að birta færslur af Visa-kortum
fólks. Velferð fólks á að vera forsenda allra
laga. Bankaleynd er hins vegar forsenda þess
að hægt sé að starfrækja banka í þágu eig-
endanna og á kostnað almennings. Það þarf
að koma í veg fyrir að annar eins Franken-
stein og Kaupþing verði særður fram. Spill-
ingin þrífst best í leyndinni og upplýsingar
eru alger forsenda þess að almenningur geti
tekið á henni. Það sem er gott fyrir fólkið á að
vera ríkjandi. Sérstaklega þegar það afhjúp-
ar ræningja.
jón trausti reynisson ritstjóri skrifar. Það þarf að koma í veg fyrir að annar eins Frankenstein og Kaupþing verði særður fram.
bókStafLega
14 miðvikudaguR 5. ágúst 2009 umRæða