Dagblaðið Vísir - DV - 14.04.2010, Qupperneq 18

18 MIÐVIKUDAGUR 14. apríl 2010
Hvatakerfi innan íslensku bankanna voru komin út fyrir öll mörk þegar banka-
kerfið hrundi haustið 2008. Þá höfðu Glitnir, Kaupþing og Landsbankinn lánað
starfsmönnum sínum 169 milljarða króna. Bjarni Ármannsson innleiddi hvatakerfi
í bankageiranum árið 1999 þegar hann var forstjóri Frjálsa fjárfestingabankans.
BRJÁLAÐIR BÓNUSAR
Hvatakerfið innan íslensku bank-
anna hófst árið 1999 þegar Bjarni Ár-
mannsson, þáverandi forstjóri hjá
Fjárfestingabanka, tók upp svokallað
EVA-kerfi innan bankans. Í því fólst að
starfsmenn fengu borgað eftir arðsemi
fyrirtækisins. Þar með byrjaði nýtt
upphaf þar sem laun lykilstjórnenda
bankanna fóru upp í nýjar hæðir. Í
októ ber 2008 námu lán Glitnis, Lands-
bankans og Kaupþings til starfsmanna
sinna tæplega 170 milljörðum króna. Í
skýrslunni kemur fram að lánveiting-
ar af því tagi sem Kaupþing og Glitnir
veittu starfsmönnum hafi verið bann-
aðar í Bandaríkjunum frá árinu 1950.
Landsbankinn stofnaði hins vegar fé-
lög á Guernsey, Tortóla og Panama um
hlutabréf starfsmanna bankans.
Laun Bjarna fimmfölduðust
Í skýrslu rannsóknarnefndarinnar
kemur fram að í gömlu ríkisbönkun-
um hafi stjórnendum verið bannað
að eiga hlutabréf í fyrirtækjum. Einnig
segir að þó fólki hafi í kringum síðustu
aldamót þótt laun Bjarna Ármanns-
sonar há hafi þau þó verið einungis
verið brot af því sem síðar varð. Með-
almánaðarlaun Bjarna fimmfölduðust
frá 2004 til 2008. Heildarlaun banka-
stjóra Glitnis, Landsbankans og Kaup-
þings námu rúmlega sex milljörðum
króna á árunum 2004 til 2008.
Nánast allt karlmenn
Í skýrslunni segir að hinn dæmigerði
bankastjórnandi hafi verið karlmað-
ur um þrítugt eða rétt liðlega fertug-
ur. „Það þarf því ekki að koma á óvart
að hinn dæmigerði starfsmaður í
þeim deildum bankanna sem sinntu
lánum til fyrirtækja og verðbréfa- og
hlutabréfaumsýslu var karlmaður á
aldrinum 25 til 40 ára,“ segir í skýrsl-
unni. Tölvupóstar á milli þeirra Sig-
urðar Einarssonar, fyrrverandi stjórn-
arfomanns Kaupþings, og Magnúsar
Guðmundssonar, þáverandi forstjóra
Kaupþings í Lúxemborg,
um samkomulag á milli
þeirra um kaupauka sýna
að slíkir samningar virð-
ast hafa fylgt huglægu
mati. Lárus Welding, fyrr-
verandi forstjóri Glitnis
nefnir líka að „maður fái
ekki mikla gleði af mann-
skepnunni“ við að semja
við bankastarfsmenn um
kaupauka.
Urðu að taka kúlulán
Í skýrslu rannsóknarnefnd-
arinnar kemur fram að hjá
Kaupþingi virðast forsvars-
menn bankans hafa lagt
hart að starfsmönnum sín-
um að taka við háum lán-
um til kaupa á hlutabréf-
um. „[...]ef þú sest niður
með yfirmanni þínum:
Heyrðu, ég bara hef ekki
efni á að taka svona stórt
lán hjá þér. Hann: Mér
finnst að, þú átt að taka
þetta. Ég: Nei, veistu að
mér líst ekki á þetta, ég er
ekki með nógu há laun til
þess að standa undir þessu
hérna. Hann: Þú þarft ekki
að hafa áhyggjur af því,
það eru, áhætta þín er í
raun og veru mjög takmörk-
uð eða engin. Þú tekur þetta
hér,“ sagði Guðmundur Þ. Guð-
mundsson, fyrrverandi fram-
kvæmdastjóri hjá Kaupþingi, í
skýrslu til rannsóknarnefndarinn-
ar. Hjá Kaupþingi áttu starfsmenn
um 10 prósenta hlut í bankanum í
formi kaupréttarsamninga, sem er
margfalt yfir því sem þekkist til dæmis
í Bandaríkjunum.
2004 2005 2006 2007 2008 Samtals
í mISK
Sigurjón Þ. Árnason, Landsbanka 42 113 218 234 355 963
Halldór J. Kristjánsson, Landsbanka 34 263 144 106 134 680
Bjarni Ármannsson, Glitni 80 137 231 571 11 1030
Lárus Welding, Glitni - - - 388 36 423
Hreiðar Már Sigurðsson, Kaupþingi 142 310 823 812 459 2546
Ingólfur Helgason, Kaupþingi 55 140 127 129 78 529
Laun íslenskra bankastjóra 2004-2008
Heildarlán til starfsmanna Glitnis og eignarhaldsfélaga þeirra
2004 2005 2006 2007 2008 Samtals
5.993 10.913 13.340 17.082 21.962 69.290
Heildarlán til starfsmanna Kaupþings og eignarhaldsfélaga þeirra
2005 2006 2007 2008 Samtals
9.247 16.470 20.001 23.416 69.134
Heildarlán til starfsmanna Landsbankans og eignarhaldsfélaga þeirra
2004 2005 2006 2007 2008 Samtals
1.635 4.834 6.364 9.399 12.081 34.313
n Magnúsi Guðmundssyni, þáverandi forstjóra Kaupþings í Lúxemborg, fannst ein milljón evra meira en nægur bónus fyrir árið 2007.
Gleymdi að borga bónus
Sigurður Einarsson, fyrrverandi stjórnarformaður Kaupþings, virðist hafa borið ábyrgð á huglægu bónuskerfi innan
Kaupþings.
„Takk. Meira en nóg. :-)“
Tölvupóstsamskipti á milli Sigurðar Einarssonar, fyrrverandi stjórnarformanns Kaupþings, og Magnúsar
Guðmundssonar, fyrrverandi forstjóra Kaupþings í Lúxemborg, þar sem verið er að ákveða bónusgreiðslur til þess
síðarnefnda fyrir árið 2007 eru dæmi um hvernig hvata- og bónuskerfi bankanna gekk fyrir sig. Vitnað er í póstana í
skýrslu rannsóknarnefndar Alþingis:
Þar er vitnað í tölvupóst Sigurðar fyrst frá 9. júlí 2008:
„Hæ Magnús, Við gengum ekki frá bónus fyrir
síðasta ár. Ég legg til 1 millj evrur. Hvað segir þú. Kv. Se.“
Síðan er vitnað í tölvupóst Magnúsar frá 9. júlí 2008 þar sem hann svarar Sigurði:
„Takk Meira en nog :-).“
Niðurstaðan sem rannsóknarnefnd Alþingis kemst að er sú að slíkar bónusgreiðslur til
starfsmanna íslensku bankanna hafi oft á tíðum verið byggðar á huglægu mati og eru
tölvupóstsamskiptin á milli Sigurðar og Magnúsar notuð til að styðja þessa fullyrðingu:
„Rannsóknarnefnd Alþingis fær ekki séð af athugun sem hún hefur gert að bónusgreiðsl-
urnar hafi verið tengdar rekstrarárangri bankans með kerfisbundnum hætti heldur virðast
þær hafa verið háðar huglægu mati stjórnenda,“ segir í skýrslunni.
Milljón evra bónus
n Lárus Welding, fyrrverandi for-
stjóri Glitnis, tjáði sig um launamál
bankamanna við rannsóknarnefnd-
ina. Um launamálin í bankakerfinu
segir Lárus Welding: „[Þ]að eru
ráðningarfyrirtæki sem birta þessar
skýrslur, sem Michael Page, held ég
sé með skýrslu sem allir sem hafa
verið með einhverja undirmenn
í Bretlandi þekkja, af því að þeir
mæta alltaf með helvítis skýrsluna
og segja: Bíddu, markaðurinn er
að borga þrisvar sinnum laun. Og
maður segir: Já, en þú ert með
hærri grunnlaun en markaðurinn.
Já, en það eru allir að fá svona
tvisvar sinnum laun, þrisvar sinnum
laun í bónusa. Þetta er endalaus umræða og allir að rífast um hvaða viðskipti þeir
skiluðu, maður fær ekki mikla svona gleði af mannskepnunni að vera í þessum
viðræðum. Ég sagði við þá oft í London: Hættið þið bara að kaupa ykkur Porsche
og drekka svona mikið brennivín og þá líður ykkur betur, hættið að skipta um
eiginkonur, það mun spara ykkur mikla peninga,“ segir Lárus í skýrslunni.
„Hættið bara að drekka svona
mikið brennivín“
ANNAS SIGMUNDSSON
blaðamaður skrifar: as@dv.is
Óhófleg græðgi Við bankahrunið haustið 2008
höfðu starfsmenn Glitnis, Kaupþings og Lands-
bankans fengið 169 milljarða króna lánaða hjá
bönkunum. Óhófleg græðgi sem hófst þegar Bjarni
Ármannsson tók upp svokallað EVA-árangurskerfi
hjá Frjálsa fjárfestingabankanum árið 1999.