Dagblaðið Vísir - DV - 21.07.2010, Blaðsíða 2

2 FRÉTTIR 21. júlí 2010 MIÐVIKUDAGUR
GRÍMSEYINGAR Í HÆTTU
Fjögur stærstu sjávarútvegsfyrirtækin í Grímsey skulda rúma
fimm milljarða króna. Skuldir á hvern íbúa eyjarinnar nema
því rúmum 60 milljónum króna. Útvegsmenn í Grímsey segja
eyna leggjast í eyði verði fyrirtækin gjaldþrota. Bankamenn
héldu kynningarfundi í eynni fyrir hrun þar sem hagkvæm
gjaldeyrislán voru kynnt. Íbúarnir eru margir hverjir uggandi
um framtíðina. „Við viljum bara fá að fiska,“ segja þeir.
Slæma stöðu fjögurra stærstu sjáv-
arútvegsfyrirtækjanna í Grímsey
má rekja til skuldsetningar sem
lagt var í til kaupa á fiskveiðiheim-
ildum fyrir hrun fjármálakerfis-
ins. Lánin voru í erlendum mynt-
um. Garðar Ólason, einn eigenda
Sigurbjarnar ehf. í Grímsey sem
skuldar nú rúmlega tvo og hálf-
an milljarð, segir að rekstur fyrir-
tækisins hafi litið vel út fyrir hrun.
„Við vorum búnir að reikna þetta
allt saman út þegar við keyptum
þennan kvóta. Niðurstaðan var
sú að ef við verkuðum þetta sjálfir
ætti þetta að skila ágætis hagnaði.
Svo hrynur bankakerfið og skuld-
irnar tvöfaldast á einni viku – og
allt fer til fjandans,“ segir Garðar
en fyrirtæki hans veitir um tuttugu
manns atvinnu. „Ætli þetta sé
ekki viðurværi um 40 manns hér
í eynni, með börnum og öllu. Það
er mikið í kringum þetta hjá okk-
ur,“ segir Garðar en skráðir íbú-
ar Grímseyjar eru 89 samkvæmt
Þjóðskrá.
Hefðu betur hlustað
Íslenskir bankar héldu kynning-
arfundi í Grímsey með íbúunum
þar sem beinlínis var hvatt til þess
að taka gjaldeyrislán. Aðspurð-
ur hvort Garðar kenni banka-
mönnum um hvernig staðan sé
núna svarar hann: „Já, við gerum
það náttúrulega, en auðvitað vor-
um það við sem skrifuðum undir.
Bankarnir voru rændir innan frá.
Ég treysti og trúði að þetta væru
framsýnir menn og maður bölv-
aði Dönum og hinum og þessum
sem voru með eitthvert skítkast á
okkur og sögðu að það væri allt að
fara á hausinn hjá okkur – ég eins
og fleiri hugsaði með mér að þetta
væri bara öfund. En maður sér
það núna að það hefði verið betra
að hlusta,“ segir Garðar þungur á
brún.
Bankamenn með kynningar
„Það stóð bara ekkert á þessum
bankamönnum,“ segir Garðar. „Þú
gast fengið peninga og það virtist
bara ekki vera neinn hörgull á því.
Mönnum var boðið að taka lán
sem menn gerðu og þá var eng-
inn að spekúlera í því hvað væri í
gangi. Það var bara enginn vandi
að fá peninga þá og þess vegna
fór maður í þetta líka. Það komu
bankamenn hingað og héldu fínar
kynningar hér á veitingastaðnum
þar sem fólk var beinlínis hvatt til
að taka lán. Fólk var náttúrulega
hrifið af þessu. Þetta var allt voða-
lega gaman og allt lék í lyndi – það
var nógur fiskur þá og menn voru
bjartsýnir þegar þeir fengu svona
menn sem voru svona bjartsýnir
og höfðu svona mikla trú á okkur.
Þeir veittu lán á góðum kjörum –
myntkörfulán.“
Fjórar ættir meginstoðin
Í Grímsey eru fjórar ættir sem reka
fjögur stærstu útgerðarfyrirtækin.
Tvö þeirra stærstu eru Sigurbjörn
ehf. og Borgarhöfði ehf. Skuld-
ir Borgarhöfða nema samkvæmt
ársreikningi fyrir árið 2008 um
tólf hundruð milljónum króna.
Jóhannes Henningsson, sjómað-
ur og einn eigenda Borgarhöfða,
segist vera hóflega bjartsýnn á að
það takist að semja við bankana.
„Maður veit bara að þetta er allt í
skoðun og ekkert sem maður get-
ur verið að gefa neitt út, þannig.
Maður þorir náttúrulega ekki að
vona neitt annað en að þetta tak-
ist,“ segir Jóhannes en slæm fjár-
hagsstaða Borgarhöfða ehf. er
tilkomin vegna kaupa á aflaheim-
ildum.
Rúmlega þúsund tonn
Árið 2006 fór tæplega tólf hund-
ruð tonna kvóti frá Grímsey þeg-
ar feðgarnir Óli Hjálmar Ólason
og Óli Bjarni Ólason seldu hann til
Sandgerðis. Á þessum tíma var tal-
ið að söluverðið hefði numið um
tveimur milljörðum króna mið-
að við markaðsvirði. Á sama tíma
voru þrjár útgerðir sameinaðar í
eina þegar synir stærstu eigenda
Sigurbjörns komu inn í þá útgerð.
„Við eigum þetta fyrirtæki, ég og
Gylfi Gunnarsson. Við vorum báð-
ir í útgerð og tókum okkur saman
og fengum okkur stærri bát. Synir
okkar voru með báta og það end-
aði með því að við sameinuðumst
þannig að þeir komu inn í þetta
með okkur,“ segir Garðar Ólason.
Kvóti keyptur
Garðar segir að þegar fyrirtæk-
in voru sameinuð hafi verið tek-
in ákvörðun um að kaupa meiri
kvóta til að geta gert út tvo báta
allan ársins hring. „Við fórum því
í að kaupa kvóta frá Flateyri þeg-
ar hann var seldur þaðan fyrir um
500 milljónir. Þetta voru um 200
tonn og við veiddum ekki nema
smá brot af honum því hann var
hirtur af okkur strax sama árið
með skerðingu. Við höfum því
aldrei veitt nema einhver þrjátíu
tonn af honum,“ segir Garðar.
Eyin í eyði
Bjarni Gylfason er einn eigenda
Sigurbjarnar, en hann kom ásamt
bróður sínum inn í reksturinn árið
2006. Hljóðið í Bjarna er þungt
þegar hann er spurður hvort hann
telji að bankarnir muni lækka lán-
in í það sem þau stóðu í upphaf-
lega. „Það er ekkert annað að gera
en að fara úr eynni og hætta þessu
bara ef þetta verður ekki lagað í
það sem við skulduðum upphaf-
lega – þá getur þetta gengið,“ seg-
ir Bjarni og bætir við: „Ef bankarn-
ir samþykkja ekki að lækka lánin í
það sem þau voru upphaflega er
þetta dauðadæmt. Það þarf ekki
nema eitt fyrirtæki að fara á haus-
inn hér, þá fara héðan sex fjöl-
skyldur og þá er þetta bara farið.“
Dauðadómur
Jóhannes Henningsson hjá Borgar-
höfða tekur í sama streng og Bjarni
þegar hann er spurður hvernig
hann sjái framtíðina fyrir sér lækki
bankarnir ekki miklar skuldir fyr-
irtækjanna. „Fyrir pláss eins og
hér í Grímsey yrði það dauðadóm-
ur. Menn hafa að engu að hverfa
hér nema að dútla fyrir túrista yfir
sumarið. Hér snýst allt um fisk eins
og allir sjá sem hingað koma,“ segir
Jóhannes.
Engir greifar í Grímsey
Þeir eru margir sem halda því fram
að þeir sem eigi fiskveiðiheimild-
ir eða kvóta séu allir svokallaðir
kvótagreifar. Þeir hafi mikið um-
leikis, aki um á dýrum bílum og
eigi hús í útlöndum. Garðar seg-
ist þekkja þessa umræðu. „Hér
eru engir greifar. Menn eiga þessa
húskofa sína hérna. Sumir eiga
kannski einhverjar íbúðir inni á
Akureyri eða annars staðar – þar
með er það búið,“ segir Garðar og
Jóhannes Henningsson tekur und-
ir orð hans. „Það eru engir kvóta-
greifar hér og ég get ekki séð annað
en að hér sé aðeins venjulegt fólk
sem er að reyna að gera það sem
JÓHANNES KR. KRISTJÁNSSON
blaðamaður skrifar: johanneskr@dv.is
Það er ekkert annað að gera
en að fara úr eynni og
hætta þessu bara.
Miklar skuldir Fjögurstærstuútgerðarfyr-
irtækiníGrímseyskuldarúmafimmmilljarða
króna.Skuldirnarhækkuðumikiðeftirhrun
bankakerfisins.
Fer í eyði Jóhannes
Henningsson,sjómaðurog
einneigendaBorgarhöfða
ehf.íGrímsey,segireyna
leggjastíeyðiverði
gjaldeyrislánútgerðarfyr-
irtækjannaíeyjunniekki
lagfærð.