Dagblaðið Vísir - DV - 29.09.2010, Blaðsíða 11

miðvikudagur 29. september 2010 fréttir 11
„Sameiginleg sjávarútvegstefna ESB
er einungis ásættanleg ef í aðildar-
samningi eru tryggð ákvæði gegn
rányrkju. Ef gengið er út frá að sam-
komulag náist um nauðsynlega
verndun fiskistofna mun hagnað-
urinn af ESB aðild til langs tíma lit-
ið vera meiri en kostnaðurinn,“ segir
dr. Magnús Bjarnason í nýútkominni
bók sinni sem Háskólinn í Amster-
dam gefur út. Bókin er doktorsvörn
Magnúsar þar sem hann vegur kosti
og galla aðildar Íslands að ESB með
stjórnmálahagfræðilegri greiningu.
Magnús segir í samtali við DV að
frjálst flæði fjármagns í heiminum
þýði að eignarhald fyrirtækja í heim-
inum verði flóknara en á árum áður
þegar meira máli skipti hvar félög,
til dæmis sjávarútvegsfyrirtæki voru
skráð. „Ég sé ekki mikinn mun á því
hvort það er Spánverji sem veiðir
fiskinn og fjárfestir hann á Íslandi,
sem skapar atvinnu þar, eða hvort
það er íslenskur kvótabarón sem
veiðir fiskinn og fer svo með pening-
inn beint til Lúxemborgar og út úr
landi,“ segir Magnús.
Hlutfallslegur stöðugleiki
„Aðalreglan innan ESB þegar geng-
ið er inn er sú að þeir sem hafa veitt
áður reyna að halda hlut-
fallslegum stöðugleika. Þeir
sem hafa veitt við Ísland
eru fyrst og fremst Íslend-
ingar og þannig yrði það því
áfram. En það er ekki þar
með sagt að eftir 25 ár verði
ekki byrjað að endurskoða
það. Að menn segi, Íslend-
ingar eru ekki að nota kvót-
ann, látum einhverja aðra
sjómenn nota hann í stað-
inn. Það sem skiptir máli er
að ákveðnum hluta aflans
sé landað á Íslandi og ekki
síður að það sé niðurneglt
að menn veiði ekki meira
en það sem fiskifræðing-
ar segja að sé hámarksafli,“
segir Magnús Bjarnason.
Pólitíkusar stuðla að
rányrkju
Hann bendir á að vegna
pólitískra hrossakaupa
í ráðherraráði ESB ger-
ist það oft að ráðamenn
afhendi meiri fiskveiði-
kvóta en vísindamenn
mæli með. Þess vegna
hafi rányrkja verið stunduð um ára-
bil í höfunum við ESB-löndin. „Það
gerist alltaf á hverju ári í Brussel þeg-
ar sjávarútvegsráðherrarnir hittast
og ákveða kvóta næsta árs. Fram-
kvæmdastjórn ESB leggur til tillögur
um hámarksafla, sem byggðar eru á
tillögum fiskifræðinga. Síðan ræða
sjávarútvegsráðherrarnir um málið
í ráðinu og þar eru teknar pólitísk-
ar ákvarðanir með hrossakaupum.
Þeir hugsa sem svo að sjómennirnir
séu kjósendur sínir og vilja því oft
gefa meiri kvóta. Þannig verður kvót-
inn alltaf stærri en fiskifræðingarnir
mæla með. Rányrkjan hefur minnk-
að á síðustu árum, en ekki nóg,“ segir
Magnús og telur að Íslendingar þurfi
að festa með einhverjum hætti í að-
ildarsamningnum að það gerist ekki
á Íslandsmiðum.
Megum ekki flýta okkur
„Við verðum að vera ákveðin, vita
hvað við viljum. Við verðum að passa
okkur á því að sækja ekki um ESB í
svo mikilli örvæntingu og skrifa und-
ir hvað sem er né heldur að loka okk-
ur inni á Íslandi og vilja ekki taka þátt
í neinu. Við verðum að fara milliveg-
inn. Það held ég sé hægt ef við för-
um varlega í viðræðunum. Ef það er
rokið af stað eins og í Icesave
verður kannski betur heima
setið. En ESB er ekki í því að
eyðileggja efnahag aðildarríkj-
anna,“ segir hann.
Flotarnir of stórir
Aðspurður um áhyggj-
ur margra Íslendinga um
að Íslandsmið muni fyllast
af spænskum togurum seg-
ir Magnús að eignarhald sjáv-
arútvegsfyrirtækjanna sé ekki
aðal atriðið, ef veiðarnar skapi
atvinnu á Íslandi. Mikilvægast
sé hins vegar að fiskurinn í haf-
inu verði ekki tæmdur.
„Spænski flotinn og aðrir
flotar í ESB, þar á meðal sá ís-
lenski, eru of stórir fyrir fiskana
í sjónum. ESB hefur „leyst“ það
vandamál á ýmsan hátt, annars
vegar með því að veiða of mik-
ið og hins vegar hefur ESB gert
samninga við ríki utan sam-
bandsins um að veiða í þeirra
lögsögu. Slíkir samningar hafa
verið gerðir við Grænland, ESB
veiðir þar og einnig undan Afríku-
ströndum.“
Umhverfismál
„Það þarf að standa á pappír, nið-
urneglt í aðildarsamningnum, að
fiskistofnarnir séu ekki nýttir um-
fram það sem fiskifræðingar mæla
með. Hins vegar verður mjög erfitt
að standa á því að Íslendingar ein-
ir megi eiga sjávarútvegsfyrirtæki á
landinu, á meðan íslensku sjávarút-
vegsfyrirtækin mega á hinn bóginn
kaupa fyrirtæki í öðrum ESB-lönd-
um, sem þau eru þegar byrjuð að
gera. Þetta hlýtur að þurfa að virka í
báðar áttir,“ segir hann.
En Magnús bendir á að vernd-
un fiskveiðistofna sé ekki einung-
is efnahagslegt mál, heldur einnig
umhverfislegt. „Það er merkilegt að
samtök eins og Greenpeace hafi ekki
fjallað meira um rányrkjuna í hafinu.
Það verður allt snarvitlaust þegar tré
eru felld eða þegar selir og hvalir eru
skotnir, sem eru með lítil og sæt augu,
en það virðist enginn hafa áhuga á
dauðum þorskum.“
Flókið eignarhald
Magnús Bjarnason segir að frjálst
flæði fjármagns í alþjóðaviðskiptum
nútímans geri heimsmyndina flókna.
„Það mun áreiðanlega gerast að Ís-
lendingar kaupi sér sjávarútvegsfyr-
irtæki á Spáni. En þá er spurningin
hvar aflinn sé unninn, það skapar at-
vinnu á Íslandi ef hann er unninn þar.
Það segir orðið lítið hvar fyrirtæki eru
skráð, samanber féð sem hefur horf-
ið frá Íslandi á undanförnum árum.
Ef fjárhirslur í Lúxemborg, Sviss og
Karíbahafi verða opnaðar munu sjást
margir eigendur, sem hafa jafnvel
fjárfest aftur í öðrum löndum. Frjálst
flæði fjármagns felur ekki í sér jafn
einfalda heimsmynd og var í gamla
daga þegar menn gátu sagt að Bret-
ar ættu þetta og veiddu þetta en hin-
ir hitt. Ef við tökum spænskan togara
sem dæmi, sem siglir um hafið, gætu
Íslendingar verið hluthafar í fyrirtæk-
inu sem á hann. Það þarf hins vegar
að skoða þessa hluti mjög alvarlega í
aðildarviðræðunum.“
Högnumst á EsB
án rányrkju
Dr. Magnús Bjarnason segir í nýútkominni bók sinni um framtíð Íslands á 21. öldinni að Íslendingar muni
hagnast á inngöngu í Evrópusambandið til langs tíma, náist samningar um nauðsynlega verndun fiskveiði-
stofna. Hann telur að rányrkja hafi verið stunduð í ESB vegna pólitískra hrossakaupa ráðamanna en ekki
vegna framkvæmdastjórnarinnar.
Helgi HraFn gUðMUndsson
blaðamaður skrifar: helgihrafn@dv.is
Það þarf að standa á papp-
ír, niðurneglt í aðildar-
samningnum, að fiski-
stofnarnir séu ekki nýttir
umfram það sem fiski-
fræðingar mæla með
Komum í veg fyrir rányrkju Dr.MagnúsBjarnason
teluraðÍslendingarþurfiaðbeitaséraðverndun
fiskistofna.ÞaðsémikilvægastamálÍslandsíaðildarvið-
ræðunumviðESB.FlotarEvrópuséuofstórirmiðaðvið
magnfisksinsíhafinu.HannsegiraðÍslendingarþurfiað
hafaminniáhyggjurafhverjirveiðifiskinnáÍslandsmið-
um,máliskiptiaðhonumverðilandaðhérálandi.
Ástunda hrossakaup Dr.MagnúsBjarnasonsegirframkvæmdastjórninaíESB
umhugaðumfiskverndarstefnuenpólitískhrossakaupsjávarútvegsráðherra
aðildarríkjannahafigertaðverkumaðrányrkjaséstunduðíhöfunum.
Hagnaður af esB náist samningar Dr.Magnússkrifarínýútkominnibóksinni,ThePoliticalEconomyofJoiningtheEuropeanUnion,Iceland’sPositionattheBeginningofthe21stCentury,aðÍslandmunihagnastáESBefsamkomulagnæstumverndunfiskistofna.HúnverðurfáanleghjáBóksölustúdentaeftirtværvikur.