Dagblaðið Vísir - DV - 09.02.2011, Page 11

Fréttir | 11Miðvikudagur 9. febrúar 2011
Samherji hf.
AtlantexDFFU
Icefresh GmbH
Onward Fishing
Ice Fresh Seafood ltd
Compagnie-St. Malo
Euronor
UK fisheriesSeagold
Samherji hf.
Ice Fresh
Ice Fresh
Framherji
Ice Fresh
Ice Fresh
Í S L A N D
FÆ R E YJ A R
B R E T L A N D
ÞÝ S K A L A N D
F R A K K L A N D
S PÁ N N
K A N A D A
P Ó L L A N D
Umsvif Samherja hf.
FR
A
N
SK
A
G
VÆ
JA
N
A
K
A
N
A
R
ÍE
Y
JA
R
Jónsson, frændi Þorsteins Más stýr-
ir. Fyrir aðeins nokkrum dögum fóru
út um þúfur viðræður um kaup fjár-
festingasjóðsins Triton á Icelandic,
en félagið er metið á um 50 millj-
arða króna. Í kjölfarið sagði Finnbogi
Baldvinsson, bróðir Þorsteins Más,
lausri forstjórastöðu sinni hjá Ice-
landic en Brynjólfur Bjarnason tók
við af honum til bráðabirgða. Sög-
ur hafa verið á kreiki um að Sam-
herji hafi verið á bak við tilboð Triton
og meðal annars bent á ofangreind
tengsl. Þorsteinn Már neitar þessu
afdráttarlaust. „Hvergi nokkurs stað-
ar komum við að þessu og hefur
aldrei hvarflað að okkur. Við höfum
heldur engan áhuga á að taka þátt í
umræðunni á Íslandi um þessi mál.
Við höfum átt samskipti við Iceland-
ic í mörg ár, einkum í Englandi. Við
höfum reynt að vera í dýrari enda
markaðarins og selt afurðir til Marks
& Spencer-keðjunnar í gegnum Ice-
landic. Við þurfum þar að tryggja
afhendingu og halda birgðir. Þessi
viðskipti hafa staðið í 15 ár. Ef við
höldum ekki þennan lager og förum
undir tiltekin mörk er sektum beitt.
Menn eru kannski ekki mjög næmir
fyrir markaðsstarfinu í umræðu um
sjávarútveg á Íslandi. En almennt
séð byggist útrás okkar á Íslending-
um, góðu fólki sem er reiðubúið að
búa erlendis. Við höfum ekki átt í
erfiðleikum með að fá lánsfé enda
hafa fyrirtækin okkar vaxið fyrir eigin
afli og við höfum lagt fram eigið fé á
móti lánum. Samherji er þátttakandi
í þessu en fyrirtækin ytra hafa gengið
vel og þess vegna stækkum við.“
70–80 tonna heimildir
Þess er getið hér að framan að Sam-
herji sé starfræktur í evrum en ekki
íslenskum krónum. Þorsteinn Már
segir að það eitt skipti ekki öllu máli
og ráði ekki úrslitum. „Við höfum
fjármagnað okkur með erlendum
lánum, einnig hér á landi, og sölu-
verðið og laun sjómanna eru tengd
erlendri mynt. Það eru helst laun í
íslenskum krónum sem sitja eftir. Við
vorum líka með myndarlegan bónus
fyrir okkar starfsfólk í desember. Hér
er mikið af góðu og hæfu fólki í út-
vegi og vinnslu sem útlendingar vilja
fá í vinnu. Deilurnar um sjávarútveg-
inn hér á landi er eins og hvalreki fyr-
ir Norðmenn, keppinauta okkar.“
Á árinu 2010 bættust við umtals-
verðar aflaheimildir hjá Samherja og
dótturfélögum. „Ég ætla að veiði-
heimildir samstæðunnar séu 70 til
80 þúsund tonn. Einhver samdrátt-
ur verður á árinu í veiðum á Kyrra-
hafinu. Við erum að skipuleggja þær
veiðar. Þú spyrð hvort við séum ekki
að verða með stærstu fyrirtækjum
í Evrópu varðandi aflaheimildir. Ég
velti þessu ekkert fyrir mér. Þetta hef-
ur vaxið fyrir eigin afli. Vð höfum ver-
ið lánsamir með fólk sem rekur ein-
ingarnar vel og þess vegna vex þetta.
Þú spyrð um kvóta og ég get sagt að í
Þýskalandi eru aðallega tvö fyrirtæki
um kvótann, annað þeirra er dóttur-
fyrirtæki Samherja sem er með um
helming kvótans.“
Skip á vegum dótturfélags Sam-
herja stunda veiðar við Afríkustrend-
ur og ýmsir hafa efasemdir um að
þær veiðar séu sjálfbærar eða í sam-
ræmi við þær kröfur sem gerðar séu
til dæmis hér á landi. Þorsteinn neit-
ar þessu. „Þetta er byggt á rannsó-
kum og fiskveiðisamningum milli ESB
og viðkomandi landa. Þetta eru svo
ákvarðanir sem teknar eru í viðkom-
andi löndum og við virðum þær. Svo
fara nær allar afurðirnar – sem eru
próteinríkar – til neyslu innan Afríku.
Veiðar í Kyrrahafinu byggjast hins veg-
ar á ákvörðun margra þjóða sem ná
samkomulagi um þær. Þarna er um að
ræða ákvarðanir viðkomandi landa.“
Vill skoða víðara samhengi
Þorsteinn Már er umdeildur og rekur
vaxandi fyrirtæki í litlu landi. Flest-
ir vita hver afstaða hans er til kvóta-
kerfisins. „Margt er umdeilt eins
og framsal og leiga. Svo hefur fólki
fækkað í vinnslu og veiðum vegna
þess að kvótinn hefur minnkað. Við
höfum aukið kaupmátt í fiskvinnslu
með framleiðniaukningu. Fólki hef-
ur fækkað en hagur þess einnig
vænkast. Við getum ekki flutt út verð-
bólgu til annarra landa. Við getum
farið til Noregs, Evrópusambandsins
eða Kanada. Alls staðar eru menn að
færa sig nær fiskveiðistjórnun sem
við þekkjum. Kvóti er að hluta veð-
hæfur innan ESB og sums staðar af-
skrifaður. Í Noregi hvetja menn til
sameiningar og hagræðingar. Mér
sýnist systurflokkar VG og Samfylk-
ingarinnar í Noregi taka allt öðruvísi
á málum en gert er hér á landi. Ég
sakna þess í umræðunni að gerður
sé samanburður við það sem aðrar
þjóðir eru að gera. Ég vil ræða breyt-
ingar og er opinn fyrir því. En við
verðum að fá að vera þátttakendur
í því ferli. Við höfum staðið okkur
vel og haft forskot en það forskot fer
minnkandi. Norðmenn eru farnir að
sækja hæft fólk til okkar og það getur
gerst hratt eins og ástatt er.“
Við kjósum um ESB!
Þorstein Már verður var um sig þeg-
ar spurt er um aðild að Evrópusam-
bandinu, en innan greinarinnar og
á vettvangi stjórnmálanna eru þeir
til sem telja að hann aðhyllist í raun
aðild að ESB.
„Ég svaraði þessu svo fyrir nokkr-
um árum að ef við þyrftum áfram að
búa við þá vexti sem buðust hér á
landi myndi unga fólkið með fjárfest-
ingar sínar í húsnæði greiða atkvæði
fyrir okkur um að ganga í Evrópu-
sambandið. Kynslóðin á aldrinum
25 til 40 ára myndi taka völdin af
okkur hinum ef efnahagsumhverfið
yrði ekki lagfært og vextir lækkaðir. Á
sama hátt segi ég nú að við verðum
að komast aðeins lengra út úr vand-
anum áður en lengra er haldið. Um
þetta verður kosið að sjálfsögðu. Ég
hef alltaf verið þeirrar skoðunar að
um þetta verði kosið. Ég held að ljóst
sé að við missum ákveðið forræði á
ákveðinni stjórnun veiða og jafnljóst
er að við munum hafa tiltölulega lítil
áhrif á fiskveiðistjórnun ESB þótt við
færum inn. Ég endurtek að það verð-
ur yngra fólkið sem tekur ákvörðun-
ina um þetta. Fólki verður ekki boðið
aftur upp á það sem var hér til dæm-
is í vaxtamálum. Ákvörðunin verður
ekki endilega tekin út frá hagsmun-
um sjávarútvegsins.“
Í raun má halda því fram að Sam-
herji sé nú evrópskt fyrirtæki með
útibú á Íslandi; 75 prósent umsvif-
anna og nauðsynlegur aðgangur að
auðlindum hafsins er fenginn í gegn-
um ESB eða einstök aðildarlönd en
einungis um 25 prósent umsvifanna
eru hér á landi og stefnir í enn lægra
hlutfall með auknum vexti erlendis.
„Já, þetta er þannig,“ segir Þorstein
Már. „En ég er þessu einnig ósam-
mála. Við segjum gjarnan að við
séum ekki staðsettir á Íslandi heldur
á Akureyri,“ bætir hann við og hlær.
Vill hann eignast flugfélag?
Þorsteinn Már var stjórnarformað-
ur Glitnis þegar bankinn féll eins og
alkunna er og ekki víst að hann hafi
löngun til fjárfestinga utan sjávarút-
vegsins hér á landi. En langar hann
til að eignast banka eða til dæm-
is flugfélag? „Nei það get ég ekki
sagt. Ég get alveg verið þátttakandi
ef margir eru um fjárfestingarn-
ar. Við erum með tvo til þrjá banka
sem enginn veit hver á og tvo ríkis-
banka ef sparisjóðirnir eru einnig
taldir. Menn hafa rætt talsvert um
kvótann, veðin og eignarhald. Um
þetta get ég sagt að bankar horfa ekki
sérstalega á veð og tryggingar. Þeir
horfa á reksturinn, rekstrarmögu-
leikana og stjórnendateymið þeg-
ar þeir taka ákvarðanir um að lána
fé og vaxtakjör. Í erlendum bönkum
horfa menn á árangur en ekki skip
eða kvóta. Verð á heimildum fer upp
og niður og verð á skipum fer upp og
niður. Í þetta þarf öflug atvinnutæki
og hæft fólk. Bankarnir horfa á þetta.
Á bankamálinu heitir þetta að horfa
á sjóðstreymið.“
Erfið samskipti við stjórnvöld
„Við erum góð í sjávarútvegi. Við
erum góð í veiðum, vinnslu og mark-
aðssetningu og þessi virðisaukakeðja
er í heildina góð. Við ættum að vera
duglegri að bera okkur saman við
aðra og þessi árangur byggist á stöð-
ugleika sem tekið er eftir. Það hefur
fengist peningur fyrir stöðugleikann
samfara kvótakerfinu. Ég vil breyta
ýmsu en fyrst og fremst þarf að sýna
okkur virðingu og tala við okkur. Ég
þekki evrópskan sjávarútveg vel. Ég
þekki norskan sjávarútveg jafn vel og
þeir sjálfir. Ég þekki útveginn í Kan-
ada og í Færeyjum og ég fullyrði að
samskiptin við stjórnvöld hér á landi
eru allt önnur en í þessum löndum.
Ég tala þarna af reynslu,“ segir Þor-
seinn Már.
„Mér sýnist
systurflokkar VG
og Samfylkingarinnar í
Noregi taka allt öðruvísi
á sjávarútvegsmálum en
gert er hér á landi.
45 milljarða hagnaður sjávarútvegsins
Hreinn hagnaður sjávarútvegsins nam 45 milljörðum króna árið 2009, samkvæmt
samantekt Hagstofu Íslands. Helgi Hjörvar, Samfylkingunni, gerði þennan hagnað
að umtalsefni í upphafi þingfundar á Alþingi í síðustu viku og sagði það áhyggju- og
umhugsunarefni að greinin skili aðeins 3 milljarða króna veiðigjaldi til samfélagsins af
þessum hagnaði á sama tíma og allir leggi hart að sér við að rétta við hag heimila eftir
hrunið.
Helgi sagði það réttlætiskröfu að almenningur nyti meiri arðs af auðlind sini. Engu að
síður ætti að vera svigrúm fyrir myndarlegan hagnað sjávarútvegsins. Hann taldi að
þessar staðreyndir skerptu á nauðsyn þess að ná fram nauðsynlegum breytingum á
fiskveiðistjórnunarkerfinu.
Hagnaður sjávarútvegsins fyrir afskriftir, fjármagnskostnað og tekjuskatt – sem hlutfall
af heildartekjum sjávarútvegsins – hækkaði milli áranna 2008 og 2009. Í fiskveiðum og
-vinnslu hækkaði þetta hlutfall (án milliviðskipta) úr 27,4% í 31%. Í fiskveiðum hækkaði
það úr 25% árið 2008 í 26,3% af tekjum árið 2009 og í fiskvinnslu úr 17% í 20,8%, eins
og segir í gögnum Hagstofunnar.
„Hugsum okkur að hið opinbera kalli inn 8 prósent af úthlutuðum veiðiheimildum og
leigi síðan frá sér. Leigutekjur af þessum 8 prósentum myndu líklega nema um 1,6 til 3
milljörðum króna í ár. Ofurhagnaður útgerðarinnar yrði því um 18 til 43 milljarðar króna
á þessu ári. Ætli útgerðin geti ekki lifað við það,“ spurði Þórólfur Matthíasson í grein í
Fréttablaðinu í gær.
Voldugasta útrásin eftir hrun
Umsvif víða um heim Kortið
sýnir umsvif Samherja í um 20
dóttur- og hlutdeildarfélögum í
Evrópu, Kanada og víðar.
Útrásin fær jákvæða merkingu á ný Um
3.500 manns starfa hjá Samherja og dótturfélögum
um allan heim. Þorsteinn Már Baldvinsson segir
heildartekjur síðasta árs vera 65 milljarða króna.