Dagblaðið Vísir - DV - 09.02.2011, Side 23

Úttekt | 23Miðvikudagur 9. febrúar 2011
Nota fundarherbergið sem
svefnherbergi
Hún segir að konur sem leiti til
Kvennaathvarfsins geti búið þar
tímabundið og komið með börn sín.
Stundum hafi þær ekkert nema tann-
bursta og náttföt með sér.
Í Kvennaathvarfinu eru aðeins
fjögur herbergi og stundum er fund-
arherbergið notað sem svefnher-
bergi. „Við búum við tilfinnanleg-
an fjárskort en reynum okkar besta í
stöðunni. Ef við hefðum afskaplega
góð fjárráð myndum við vilja ná til
fleiri kvenna og stækka húsnæðið
okkar.“
Erfið glíma
Hún segist verða mjög vör við að kon-
ur í ofbeldissamböndum séu með
miklar ranghugmyndir um réttindi
sín og getu og að þvingunarhjóna-
bönd séu einna erfiðust að glíma við.
„Það er logið að þeim að ekki sé hægt
að tala við lögregluna og öllu því sem
viðkemur kerfinu, lögum og reglum.
Það er ekki erfitt að hrekja þær röngu
upplýsingar og þessir bæklingar sem
eru nýkomnir út reynast okkur fjár-
sjóður. Það er hins vegar miklu erf-
iðara að hrekja þær ranghugmyndir
sem fylgja öllum þeim konum sem
hafa verið í ofbeldissambandi um að
þær séu ömurlegar, vondar mæður,
geðveikar og ljótar.“
Ná ekki til allra
„Það er talsvert af taílenskum og
pólskum konum sem kemur hingað,
við náum til þeirra og það er jákvætt.
En við vitum ekki hvernig við náum
til þeirra kvenna sem eru mest ein-
angraðar, eru frá löndum sem eiga
sér ekki samfélög hér á landi. Við
vitum ekki hvernig við eigum að ná
til þeirra. Svo er það auðvitað mikið
áhyggjuefni okkar að við erum bara
hér í Reykjavík.“
Sigþrúður segir mikilvægt að
muna að konur sem vilja vera áfram
á Íslandi geri það ekki endilega vegna
þess að þær „kjósi“ það heldur hafa
þær gjarnan brennt allar brýr að baki
sér í heimalandinu og geta ekki snúið
heim af ýmsum ástæðum. Til dæm-
is sem fráskildar konur. Þá hafa þær
oft sagt upp starfi, selt allt sitt og slitið
sambandi við fjölskyldu sína.
Læstar inni og þekkja ekki húsið
Hún þekkir mýmörg dæmi um grófa
kúgun á erlendum konum og seg-
ir slíkt algengt. „Það eru dæmi um
konur sem hafa búið á landinu í ein-
hver ár en hafa ekki hugmynd um
það hvar þær búa, vita hvorki hvert
heimilisfangið er né þekkja húsið
– þær hafa verið í einangrun allan
þennan tíma.“ Sigþrúður segir við-
horf manna þeirra með ólíkindum:
„Þið eruð bara rusl, sagði íslenskur
maður við eiginkonu sína og börnin
hennar,“ segir Sigþrúður og bætir við
að rannsókn Hildar Guðmundsdótt-
ur um stöðu erlendra kvenna frá 2009
hafi sýnt að erlendar konur sem eru
giftar íslenskum mönnum séu oftar
beittar ofbeldi og fái oftar morð- og
sjálfsvígshótanir en erlendar konur
sem giftar eru samlöndum sínum.
Þrauka í þrjú ár
Aðspurð hvort lög og reglur ýti und-
ir að slík kúgun viðgangist segir Sig-
þrúður konur utan EES „þrauka“ í
hjónabandi vegna reglna um dvalar-
leyfi sem fæst eftir þriggja ára hjóna-
band. „Oft þarf mjög mikið að ganga
á áður en kona yfirgefur manninn,“
bendir hún á.
Hún segir einnig erlendar konur,
og reyndar íslenskar líka, upplifa
varnarleysi í samskiptum sínum við
„kerfið“. Þær þurfi að ganga í gegnum
ýmis flókin ferli og skilji misvel hvað
sé að gerast. Í því sambandi megi
helst nefna að sýslumaður býður ekki
upp á túlkun.
„Það er hins vegar mikilvægt að
muna að ofbeldi einskorðast ekki við
erlendar konur,“ segir Sigþrúður. Hún
minnir á nýlega rannsókn sem vel-
ferðarráðuneytið kynnti þar sem í ljós
kom að 42% kvenna sögðust hafa ver-
ið beitt líkamlegu og/eða kynferðis-
legu ofbeldi einhvern tíma á ævinni.
„Ímyndaðu þér hversu há sú tala væri
ef andlegt ofbeldi hefði verið kannað
líka.“
Af hverju fær hann að vera
heima?
En er lögreglan að standa sig?
„Hún stendur sig með ágætum
en mætti hafa fleiri verkfæri til þess
að hjálpa þessum konum,“ segir Sig-
þrúður. Við upplifum oft að erlend-
ar konur verði undrandi þegar þær
koma í Kvennaathvarfið en ofbeldis-
maðurinn er ennþá heima, þær segja
að „heima“ hefði lögreglan fjarlægt
ofbeldismanninn.
Karlar í bata
Körlum sem vilja losna úr viðjum
ofbeldisbeitingar býðst aðstoð með
hópnum Karlar til ábyrgðar. Um er
að ræða einstaklingsmeðferð og hóp-
meðferð hjá sálfræðingum. Andrés
Ragnarsson er einn meðferðaraðila
og segir gríðarlega fjölgun hafa orð-
ið á aðsókn í átakið síðan í haust, það
fylgi aukningu kvenna sem leiti skjóls
í Kvennaathvarfinu. Á sama tíma
fái þeir of lítið fjármagn til þess að
bregðast við. „Það er greinilegt að frá
ágústmánuði síðasta árs hefur orð-
ið mjög mikil fjölgun hjá okkur,“ seg-
ir Andrés. „Bæði hringingar og kom-
ur hafa tvöfaldast og það stemmir við
aðsóknina í Kvennaathvarfið. Ofbeldi
í nánum samböndum eykst þegar
harðnar á dalnum. Það er vel þekkt
staðreynd. Á sama tíma hefur fjár-
magn til að halda starfseminni gang-
andi verið skorið niður frá síðasta ári,
en þá var starfsemin í algeru lágmarki
vegna takmarkaðs fjármagns. Ef við
sinnum þeirri aukningu sem orðin er,
þá er ljóst að fjármagn dugar alls ekki
út árið.“
Góður árangur
Andrés segir langflesta þeirra karla
sem komi til þeirra vilja í fullri ein-
lægni losna úr viðjum ofbeldis og
meðferðin dugi þeim afar vel. „Bæði
makar og gerendur lýsa betri lífs-
gæðum og við sjáum að árangurinn
er svipaður þeim og mælist í líkum
meðferðarúrræðum á Norðurlönd-
unum. En svo eru það hinir, sem
beita hvað grófasta ofbeldinu og
leita sér aldrei aðstoðar,“ segir hann.
„Þar eru margir siðblindir og koma
ekki til okkar af þeim sökum. Sið-
blinda tekur illa meðferð.“
Í samvinnu við Andrés fáum við
að heyra sögu eins þeirra karlmanna
sem hafa leitað hjálpar hjá Körlum
til ábyrgðar til að losna úr viðjum of-
beldis og náð góðum árangri. Mað-
urinn lýsti konu sinni sem erfiðri og
sjálfur sagðist hann vera með mikið
skap.
kristjana@dv.is
Algengar spurningar kvenna í ofbeldissambandi
Ofbeldismenn halda margvíslegum ranghugmyndum að eiginkonum sínum til að hafa yfir þeim stjórn og kúga þær. Hér er listi yfir
algengar spurningar sem konur í ofbeldissamböndum spyrja í viðtölum við ráðgjafa og svör við þeim.
n Eiga konur á Íslandi að hlýða eiginmönnum sínum skilyrðislaust?
Nei, það er ekki rétt. Konur og karlmenn eru jafningjar.
n Eiga eiginkonur að afhenda eiginmönnum laun sín?
Nei, það er ekki rétt. Þú átt launin en eflaust ættir þú að nota hluta þeirra til reksturs heimilisins og eiginmaður þinn líka. Það fer eftir því hversu
mikilla launa þið aflið hversu mikið þið leggið til.
n Er það rétt að við skilnað fái faðirinn forræði yfir börnunum?
Nei, það er ekki rétt. Almenna reglan er sú að við skilnað fái foreldrar sameiginlegt forræði en ef það eru deilur um slíkt þá úrskurðar dómari um
forræði. Niðurstaðan fer eftir aðstæðum og málsatvikum.
n Er það venjan á Íslandi að konur gangi um naktar eða á undirfötunum heima við? Líka þegar vinir eiginmanns míns eru í heimsókn?
Nei, það er ekki rétt. Konur ganga í þeim klæðnaði sem þær kjósa sjálfar, hvort sem þær eru heima eða ekki.
n Er það siður á Íslandi að kona verður að hafa kynmök við vini eiginmanns síns?
Nei, það er ekki rétt. Þú ræður sjálf yfir þínum líkama.
n Á eiginmaður minn rétt á kynlífi hvar og hvenær sem er?
Nei, hann hefur ekki þann rétt nema þú viljir það sjálf.
n Eiginmaður minn hefur neytt mig í vændi; verð ég fangelsuð eða send úr landi?
Nei, vændi er ekki glæpur en það er glæpur að kaupa vændi og að miðla vændi. Þér verður ekki refsað en eiginmanni þínum og þeim sem kaupa
vændi verður refsað. Þú þarft ekki að hafa áhyggjur af því að verða send úr landi vegna þessa.
„Einn karl kom til okkar eftir að hafa skoðað heimasíðu Kvenna-
athvarfsins og eftir ábendingar konu sinnar. Hann hafði í 2–3 tilvik-
um beitt nokkru líkamlegu ofbeldi en fyrst og fremst var um andlegt
ofbeldi að ræða. Eftir sex skipti í einstaklingsmeðferð fór hann í hóp-
meðferð hjá okkur.
Fyrir þessum manni voru öll hans viðbrögð svör við algerum van-
mætti sem hann fann fyrir þegar konan hans gekk á hann með ýmis
mál. Okkar vinna fólst fyrst og fremst í því að hjálpa honum að finna,
læra og æfa nýjar leiðir til að bregðast við. Samhliða vann hann úr
mörgum þáttum í umgengni sinni við sína nánustu og endurskrif-
aði gildismat sitt. Hann hafði alist upp við töluvert ofbeldi í umhverfi
sínu og var „mikið skap“ í ættinni. Í upphafi meðferðar var hann
sannfærður um að hann væri bara að bregðast við „erfiðri konu
sinni“ á réttmætan hátt, en fyrsta skrefið í meðferð okkar er að gera
ofbeldið sýnilegt og gera honum ljóst að ábyrgðin á ofbeldi liggur
bara á einum stað – hjá gerandanum.
Konan hans kom í eitt viðtal í upphafi meðferðarinnar og annað
viðtal í lok meðferðarinnar. Þau eiga tvö börn sem fóru samhliða í
barnaprógramm fyrir börn sem hafa upplifað ofbeldi á heimilum
sínum og er á vegum Barnaverndarstofu. Hann var áhugasamur og
ábyrgur í afstöðu sinni til þess að taka á sínum málum. Árangur með-
ferðar var góður hjá þessum manni og hann er útskrifaður frá okkur.“
Erfið kona og mikið skap
„Konur nánast
mæta næsta
fórnar lambi á flugvellin-
um á leiðinni heim.
MyNd Atriði úr yEs yEs
Taldar á að sofa hjá vinum eiginmanna sinna