Dagblaðið Vísir - DV - 27.01.2012, Blaðsíða 36

36 Minning Umsjón: Kjartan Gunnar Kjartansson kjartan@dv.is 27.–29. janúar 2012 Helgarblað
S
igurður fæddist í Vigur í
Ísafjarðardjúpi og ólst þar
upp. Hann lauk stúdents-
prófi frá Menntaskólanum
á Akureyri 1936, lögfræði-
prófi frá Háskóla Íslands 1941 og
lauk framhaldsnámi í lögfræði í
Cambridge á Englandi 1945.
Sigurður var stofnandi Félags
andnasista við Háskóla Íslands
á háskólaárunum. Hann var rit-
stjóri Vesturlands 1942–59, rit-
stjóri Stefnis 1950–53, blaðamaður
við Morgunblaðið frá 1941, stjórn-
málaritstjóri Morgunblaðsins
frá 1947 og aðalritstjóri blaðsins
1956–69. Hann var alþm. Norður-
Ísafjarðarsýslu fyrir Sjálfstæðis-
flokkinn 1942–59, varaþm. 1959–
63 og alþm. Vestfjarðakjördæmis
fyrir Sjálfstæðisflokkinn 1963–70.
Hann var forseti neðri deildar Al-
þingis 1949–56 og 1963–70.
Sigurður var skipaður sendi-
herra Íslands í Danmörku 1970–76
og jafnframt á Írlandi, í Tyrklandi
og fyrsti sendiherra Íslands í Kína,
var fyrsti sendiherra Íslands í Bret-
landi eftir að stjórnmálasambandi
ríkjanna var aftur komið á, 1976–
82, og jafnframt Írlandi, Hollandi
og Nígeríu. Hann starfaði í utan-
ríkisráðuneytinu í Reykjavík 1982–
85, var sendiherra á Kýpur frá 1983
og á Indland, Kýpur og í Túnis
1983–85. Sigurður vann mikið að
heimkomu handritanna til Íslands
sem sendiherra Íslands í Dan-
mörku. Þá vann hann ötullega að
því hugðarefni sínu að Jónshús í
Kaupmannahöfn yrði tekið í notk-
un sem fyrst.
Sigurður var formaður Stúd-
entaráðs Háskóla Íslands 1938–
39, var formaður Stúdentafélags
Reykjavíkur 1941–42, forseti bæj-
arstjórnar Ísafjarðar 1946–50, for-
maður Blaðamannafélags Íslands
1957–58, og formaður Norræna
blaðamannasambandsins 1957–
58, var stjórnarformaður menn-
ingarsjóðs blaðamanna 1946–62,
sat í Útvarpsráði 1947–70 og var
formaður þess 1959, formaður Ís-
landsdeildar Norðurlandaráðs
1953–59 og 1963–70, og var einn af
forsetum ráðsins 1953–56, 1958–
59 og 1963–70, sat í Þingvallanefnd
1957–70 og var formaður Norræna
félagsins 1965–70.
Sigurður var formaður utan-
ríkismálanefndar Alþingis um
skeið, var skipaður í undirbúnings-
nefnd löggjafar um þjóðleikhús
1947, sat í endurskoðunarnefnd
laga um skipun prestakalla og
endurskoðunarnefnd íþróttalaga
1951, var kosinn í milliliðagróða-
nefnd 1951, í úthlutunarnefnd at-
vinnuaukningarfjár 1959–60, sat í
úthlutunarnefnd listamannalauna
1961–66 og í stjórn Atvinnubóta-
sjóðs, síðar Atvinnujöfnunarsjóðs
1962–70, skipaður í nefnd til að
gera tillögur um framtíðarskipan
ferðamála á Íslandi 1962 og í end-
urskoðunarnefnd hafnalaga 1966,
í endurskoðunarnefnd laga um
þingsköp Alþingis 1966 og skipað-
ur í endurskoðunarnefnd laga um
utanríkisráðuneyti Íslands og full-
trúa þess erlendis 1968. Hann sat
á Allsherjarþingi Sameinuðu þjóð-
anna 1960–62.
Sigurður skrifaði fjölda tíma-
rita- og blaðagreina ásamt út-
varpserindum um þjóðleg og
söguleg efni. Hann var sæmdur
fjölda orða og heiðursmerkja og
sýndur annar sómi í viðurkenn-
ingarskyni fyrir margháttuð opin-
ber störf sín.
Fjölskylda
Sigurður kvæntist 5.2. 1956 eftirlif-
andi eiginkonu sinni, Ólöfu Páls-
dóttur, f. 14.4. 1920, myndhöggv-
ara. Hún er dóttir Páls Ólafssonar,
útgerðarmanns og ræðismanns,
og k.h., Hildar Stefánsdóttur hús-
móður.
Börn Sigurðar og Ólafar eru
Hildur Helga, f. 8.8. 1956, sagnfræð-
ingur og blaðamaður í Reykjavík og
er sonur hennar Óðinn Páll, f. 12.4.
1994, menntaskólanemi; Ólafur
Páll, f. 13.6. 1960, bókmenntafræð-
ingur, skáld og kvikmyndaleikstjóri.
Systkini Sigurðar: Björn Bjarna-
son, f. 31.12. 1916, d. 20.10. 1994,
bóndi í Vigur; Baldur Bjarnason, f.
9.11. 1918, d. 8.7. 1998, bóndi, odd-
viti og hreppstjóri í Vigur; Þorbjörg
Bjarnadóttir, f. 16.10. 1922, d. 7.1.
2006, fyrrv. skólastjóri Húsmæðra-
skólans Óskar á Ísafirði; Þórunn
Bjarnadóttir, f. 14.7. 1925, kennari,
búsett í Reykjavík; Sigurlaug
Bjarnadóttir, f. 3.7. 1926, kennari og
fyrrv. alþm., búsett í Reykjavík.
Foreldrar Sigurðar voru Bjarni
Sigurðsson, f. 24.7. 1889, d. 30.7.
1974, hreppstjóri í Vigur, og k.h.,
Björg Björnsdóttir, f. 7.7. 1889, d.
24.1. 1977, húsfreyja.
Ætt
Bjarni var bróðir Sigurðar, sýslu-
manns á Sauðárkróki, föður listmál-
aranna Sigurðar og Hrólfs, og Árna,
pr. á Blönduósi. Bjarni var sonur
Sigurðar, pr. og alþm. í Vigur, bróð-
ur Stefáns skólameistara og alþm.,
föður Valtýs, ritstjóra Morgunblaðs-
ins, föður Helgu leikkonu og Huldu,
fyrrv. blaðamanns, en systir Valtýs
var Hulda, skólastýra Kvennaskólans
á Blönduósi, móðir Guðrúnar Jóns-
dóttur arkitekts. Sigurður var sonur
Stefáns, b. á Heiði Stefánssonar og
Guðrúnar Sigurðardóttur, skálds á
Heiði Guðmundssonar.
Móðir Bjarna var Þórunn, systir
Ólafs, afa Ólafs Bjarnasonar pró-
fessors. Annar bróðir Þórunnar var
Brynjólfur, langafi Þorsteins Gunn-
arssonar, leikara og arkitekts. Þórunn
var dóttir Bjarna, dbrm. á Kjarans-
stöðum Brynjólfssonar, b. á Ytra-
Hólmi Teitssonar, bróður Arndísar,
langömmu Finnboga, föður Vigdís-
ar, fyrrv. forseta. Móðir Þórunnar var
Helga Ólafsdóttir Stephensen, stúd-
ents í Galtarholti Björnssonar Steph-
ensen, dómsmálaritara á Esjubergi
Ólafssonar, ættföður Stephensen-
ættar Stefánssonar. Móðir Helgu var
Anna, systir Þórunnar, langömmu
Jónasar Rafnar yfirlæknis, föður Jón-
asar Rafnar, bankastjóra og alþm.,
föður Ingibjargar heitinnar Rafn-
ar, lögmanns og fyrrv. borgarfull-
trúa. Anna var dóttir Stefáns Schev-
ing, umboðsmanns á Leirá og að
Ingjaldshóli, og Helgu Jónsdóttur,
pr. á Staðastað Magnússonar, bróður
Skúla fógeta.
Meðal systkina Bjargar voru Har-
aldur leikari, faðir Stefáns yfirlæknis
og Jóns arkitekts sem er faðir Stefáns,
leikstjóra og leikstjóra; Sigurður, fað-
ir Björns, læknis og forstöðumanns
á Keldum en meðal barna hans eru
Sigurður krabbameinslæknir og
Edda heitin, augnlæknir; Björgvins,
hrl. og framkvæmdastjóra VSÍ, og
Jón, skólastjóri og heiðursborgari
Sauðárkróks, faðir Þorbjargar skóla-
stjóra, Jóhannesar Geirs myndlistar-
manns og Ólínu Ragnheiðar, móð-
ur Óskars Magnússonar, útgefanda
Morgunblaðsins. Björg var dóttir
Björns, dbrm., hreppstjóra og ætt-
föður Veðramótaættar í Skagafirði
Jónssonar, b. í Háagerði Jónssonar, á
Finnastöðum Jónssonar, bróður Jón-
asar á Gili, föður Meingrundar-Eyj-
ólfs, langafa Jóns, föður Eyjólfs Kon-
ráðs alþm., og Ingibjargar Margrétar
bókavarðar, móður Jóns Steinars
Gunnlaugssonar hæstaréttardóm-
ara. Dóttir Jónasar á Gili var Sigur-
laug, langamma Árna Björnssonar,
afa Jóns L. Árnasonar stórmeistara.
Jónas á Gili var auk þess langafi
Árna, prófasts í Görðum, afa Stef-
áns Gunnlaugssonar, fyrrv. bæjar-
stjóra í Hafnarfirði, föður Guðmund-
ar Árna sendiherra og fyrrv. ráðherra
og alþm., Gunnlaugs, pr. í Heydölum
og fyrrv. alþm., Snjólaugar heitinnar
uppeldisfulltrúa og Finns Torfa, lög-
fræðings og tónskálds og fyrrv. alþm.,
en bróðir Árna, prófasts í Görðum
var Sigurður brunamálastjóri, fað-
ir Sigurjóns lögreglustjóra, föður Jó-
hanns, forstjóra Hafró, Birgis Björns
hagfræðings og Árna bókmennta-
fræðings. Systir Sigurjóns lögreglu-
stjóra var Ingibjörg, móðir Magnúsar
Magnússonar, þáttagerðarmanns hjá
BBC og rithöfundar, föður Sallýjar
og Önnu Snjólaugar hjá BBC. Móð-
ir Björns á Veðramóti var Guðríður,
systir Steinunnar, móður Jóns Árna-
sonar þjóðsagnasafnara. Guðríður
var dóttir Ólafs, b. á Harastöðum á
Skagaströnd Guðmundssonar, bróð-
ur Davíðs á Spákonufelli, langafa
Davíðs Jónatanssonar, langafa Dav-
íðs Oddssonar Morgunblaðsritstjóra.
Móðir Bjargar var Þorbjörg, systir
Sigurðar, pr. í Vigur hér að framan og
Stefáns skólameistara.
Útför Sigurðar fer fram frá Dóm-
kirkjunni, mánudaginn 30.1. og hefst
athöfnin kl. 13.00.
Sigurður Bjarnason
Fyrrv. sendiherra, alþm. og ritstjóri Morgunbl. f. 18.12. 1915 – d. 5.1. 2012
Andlát
Merkir Íslendingar
Ó
lafur Davíðsson, þjóð-
sagnasafnari og náttúru-
fræðingur, fæddist að Felli
í Sléttuhlíð. Hann var son-
ur Davíðs Guðmundsson-
ar, pr. að Hofi í Hörgárdal, og k.h.,
Sigríðar Ólafsdóttur Briem.
Systir Ólafs var Ragnheið-
ur, móðir Davíðs Stef-
ánssonar, skálds frá
Fagraskógi. Sigríð-
ur, móðir Ólafs,
var systir Valdi-
mars Briem
sálmaskálds og
vígslubiskups,
og Haralds
Briem á Bú-
landsnesi, afa
Odds læknis,
föður Davíðs
Oddssonar
Morgunblaðs-
ritstjóra. Móð-
ir séra Davíðs
Guðmundsson-
ar var hins veg-
ar Ingibjörg, syst-
ir Jóns Árnasonar
þjóðsagnasafnara, auk
þess sem Sigurður Guð-
mundsson, málari og for-
maður Fornminjafélagsins, var
náskyldur Ólafi í föðurætt.
Ólafur varð snemma bók-
hneigður sem barn. Hann sett-
ist fimmtán ára í Latínuskólann
í Reykjavík, þótti bráðþroska og
efnilegur nemandi enda vel und-
irbúinn af föður sínum og lauk
stúdentsprófi þaðan 1882. Hann
sigldi síðan til Kaupmannahafnar
og lagði stund á náttúrufræði við
Kaupmannahafnarháskóla. Hann
var í Kaupmannahöfn í fimm-
tán ár án þess þó að ljúka prófum
enda áhugasamur um hin marg-
víslegu málefni og dreifði kröft-
um sínum, auk þess sem hann
hneigðist til drykkju í Höfn eins
og hann greindi hispurslaust frá
í bréfum sínum heim. Sagt er að
þegar Ólafur kom loksins heim,
próflaus, hafi faðir hans fagn-
að honum ákaflega og sagt: „Úr
því að þú ert kominn, Óli minn,
ættum við þá ekki að fá okkur
einn gráan?“ „Aldrei skyldi það
skemma,“ á Ólafur að hafa svarað.
Ólafur var síðan hjá foreldrum
sínum að Hofi, safnaði þjóðsög-
um af kappi og stundaði grasa-
söfnun, m.a. fyrir Grasasafnið í
Kaupmannahöfn. Þá kenndi hann
við skólann á Möðruvöllum. Ólaf-
ur var á barnsaldri er hann hafði
lesið Þjóðsögur Jóns Árnasonar
aftur og aftur, spjaldanna á milli.
Hann hlustaði eftir öllum þeim
sögum hjá öllum þeim sögukerl-
ingum sem hann komst í kynni
við og komst fljótlega á þá skoðun
að flestar þær sögur sem honum
voru sagðar vantaði í Þjóðsögur
Jóns Árnasonar. Auk þess vantaði
þar að hans dómi gátur og leiki.
Margar sagnir Ólafs birtust fyrst í
tímaritinu Huld á árunum 1890–
98 en fyrsta þjóðsagnaritið hans
kom út 1896 og vakti töluverða
athygli. Ritið Íslenzkar gát-
ur, skemmtanir, viki-
vakar og þulur, kom
út hjá Bókmennta-
félaginu í fjórum
bindum á ár-
unum 1887–
1903. Fyrsta
bindið um
gáturnar var
að vísu verk
Jóns Árna-
sonar en
hin bindin
verk Ólafs.
Hann gaf út
lítið kver, Ís-
lenskar þjóð-
sögur, árið
1895, en á ár-
unum 1940–43,
gaf Sögufélagið
út rit Ólafs, Gald-
ur og galdramál á Ís-
landi. Hér er enn eitt
af höfuðverkum hans og
reyndar verðlaunaritgerð. Þá ligg-
ur eftir hann löng ritgerð, Ísland
og Íslendingar, eftir því sem segir
í gömlum ritum útlendum, en þar
rekur hann meginþráðinn í mörg-
um fornum ritum um Ísland, sem
flest voru almenningi ókunn og
mörg hver jafnvel ókunn íslensk-
um fræðimönnum á þeim tíma.
Þessi langa ritgerð hans birtist
í Tímariti Bókmenntafélagsins
árið 1887. Hún sýnir vel hversu
snemma Ólafur varð gífurlega
víðlesinn. Þá skrifaði hann ætíð
allmikið í blöð og tímarit, innlend
sem erlend.
Ólafur var fremur dulur og
fáskiptinn og fór yfirleitt einn í
grasasöfnunarferðir sínar. Hann
var augljóslega viðkvæm sál sem
mátti ekkert aumt sjá. Hann var
almennt vel liðinn enda ljúfmenni
og sérlega barngóður. Hann
var t.d. góður félagi þeirra Dav-
íðs Stefánssonar skálds og vin-
konu hans, dóttur skólastjórans á
Möðruvöllum, Huldu Á. Stefáns-
dóttur, sem Davíð átti síðar eftir
að yrkja til ótal ástarljóð. Sviplegt
fráfall Ólafs, er hann drukknaði í
Hörgá 1903, snart þau Davíð og
Huldu djúpt er þau voru á barns-
aldri, sem og bróður Huldu, Valtý,
sem síðar varð ritstjóri og einn af
eigendum Morgunblaðsins. Um
þessa atburði er töluvert fjallað í
hinni bráðskemmtilegu ævisögu
Davíðs Stefánssonar, Snert hörpu
mína, eftir Friðrik G. Olgeirsson,
útgefinni árið 2007.
Ólafur Davíðsson
Náttúrufræðingur f. 26.1. 1862 – d. 6.9. 1903
Vaktsími: 581 3300 & 896 8242 – www.utforin.is – Allan sólarhringinn
Komum heim til aðstandenda ef óskað er
ÚTFARARSTOFA ÍSLANDS
Sverrir Einarsson Kristín Ingólfsdóttir Jón G. BjarnasonHermann Jónasson