Dagblaðið Vísir - DV - 08.05.2013, Síða 15

Í
maí 2008 kom aldraður prófessor
frá Chicago í fyrirlestrarferð til Ís-
lands. Hann tók strax eftir miklum
fjölda byggingarkrana í Reykjavík
og sá þar skýr merki gríðarlegrar fast-
eignabólu sem var ein birtingarmynd
þess að hrun væri í aðsigi. Reyndar
kvað hann svo fast að orði í fyrirlestri
sínum að segja stóru íslensku bank-
ana „nánast dauða“ og að forystu-
menn þeirra „stjórnuðust annaðhvort
af græðgi, fáfræði eða hvoru tveggja“.
Fimm mánuðum síðar hrundi stærsti
banki landsins og allt fjármálakerfið
í leiðinni. Við það tækifæri birti sami
prófessor grein í Mogganum þar sem
hann sagði það „ólíklegt að nýir leið-
togar sem væru valdir af handahófi
úr símaskrá gætu valdið jafn miklum
efnahagslegum glundroða og [þá]ver-
andi stjórnvöld“.
Síðan eru liðin nokkur ár og tvenn-
ar alþingiskosningar. Það hefði eflaust
vakið heimsathygli ef nýir alþingis-
menn og ráðherrar hefðu valist af
handahófi úr símaskrá eða þjóðskrá.
Þó hlýtur að teljast ólíklegt að slíkt
fyrirkomulag hefði notið stuðnings
meirihluta þjóðarinnar. Óvissan væri
einfaldlega of mikil og öryggistilfinn-
ing fólks af skornum skammti.
Þess í stað var gamla leiðin far-
in sem skilaði 27 nýjum alþingis-
mönnum í nýafstöðnum kosningum
á grundvelli gildandi kosningalaga.
Margt af þessu ágæta fólki er reyndar
tiltölulega óþekkt meðal almennings
og var lítt áberandi í kosningabarátt-
unni. Það breytir þó ekki því að flest
hljótum við að óska þeim velfarnað-
ar í starfi og vona það besta. Miklir
sameiginlegir hagsmunir eru háðir
því að vel takist til með lagasetningu
á Alþingi. En eitt helsta verkefni þessa
fólks verður óhjákvæmilega að auka
tiltrú manna á stjórnmálin og störf
þingsins.
20. október 2012
Óhjákvæmilegt er þó að rifja upp síð-
ustu þjóðaratkvæðagreiðslu þar sem
kjósendum bauðst að svara sex spurn-
ingum sem flestar vörðuðu stjórn-
skipan og kosningar. Það sýndi sig að
afgerandi stuðningur var við auk-
ið persónukjör í alþingiskosningum
en tæp 79 prósent kjósenda eru því
fylgjandi. Einnig reyndist yfirgnæf-
andi stuðningur vera við jafnt vægi
atkvæða alls staðar að af landinu
sem tveimur þriðju hlutum kjósenda
hugnast vel.
Þjóðin var beinlínis spurð álits
og niðurstaðan skýr. Því hlýtur sú
spurning að vakna hvort nýafstaðn-
ar alþingiskosningar séu lögmæt-
ar þar sem að kosningalög voru ekki
uppfærð á grundvelli þjóðaratkvæða-
greiðslunnar og endurspegla því ekki
skýran vilja meirihlutans.
En hvaða áhrif hefði það haft á
sætaskipan nýkjörins þings ef kosn-
ingalögum hefði verið breytt eins og
ástæða var til? Það er erfitt að segja
til um það. Augljóslega hefði þing-
mönnum landsbyggðarkjördæmanna
þriggja fækkað umtalsvert. Í stað 28
hefðu þeir líklegast orðið 22. Að sama
skapi hefði þingmannatala Fram-
sóknarflokksins lækkað þar sem flokk-
urinn nýtur meira fylgis á landsbyggð-
inni heldur en á suðvesturhorninu.
Ekki er ólíklegt að Framsóknarflokk-
urinn hefði fengið 15 þingmenn í stað
19 og er þá eftir að taka með í reikn-
inginn hver áhrif aukins persónukjörs
hefðu verið á niðurstöður kosning-
anna.
Ef kjósendum hefði verið uppálagt
að merkja við einstaka frambjóðend-
ur á lista eins og vilji stóð til eða jafn-
vel að kjósa persónur þvert á lista, er
næsta víst að niðurstöður kosning-
anna hefðu verið mjög frábrugðnar
því sem gildandi kosningalög skiluðu.
Hér er því sett spurningarmerki við
lögmæti kosningalaganna og þ.a.l.
kjörinna fulltrúa á Alþingi.
Nú er spenningur-
inn komin í botn
Þetta tekur
einhverja daga
Eyþór Ingi og félagar flugu til Svíþjóðar á þriðjudag. – RÚVBjarni Benediktsson telur að línur vegna stjórnarmyndunarviðræðna skýrist eftir helgi. – mbl.is
Þjóðin kaus ekki stóriðjustjórnSpurningin
„Ég er glaður yfir því að Björt
framtíð og Píratar náðu sætum
á þingi.“
Kevin Brinch
25 ára nemi
„Það er vorilmur af því eins og af
jörðinni.“
Valdimar Tómasson
41 árs skáld
„Mér líst frekar illa á það.“
Bergur Sigurvinsson
60 ára kennari
„Þetta er ekki sú stjórn sem ég
óskaði mér.“
Jón Karl Leósson
67 ára
„Þetta er ásættanlegt.“
Sigurður Héðinsson
17 ára nemi
Líst þér á stjórnar-
samstarf Fram-
sóknar og Sjálf-
stæðisflokks?
1 Sterkustu leggöng í heimi Tatyana Kozhenikova hefur náð góðum
árangri með grindarbotnsæfingum.
2 Hirti 105 þúsund á mánuði í leigutekjur af húsnæði sem
hann hafði hætt að greiða af
Skuldavandræði Ingvars Arnar hafa
vakið athygli.
3 Fundust á lífi tíu árum eftir að þeim var rænt Þrjár ungar konur
sem hurfu í Cleveland fyrir rúmum
áratug eru fundnar.
4 Nýr forstjóri þarf að greiða milljarð Hans Frímann, nýr forstjóri
Auðar Capital, var dæmdur til greiða
slitastjórn Kaupþings rúman milljarð
í fyrra.
5 „Brosti og skríkti um leið“ Sjötta barn Hrafns Gunnlaugssonar er
komið í heiminn.
6 Kynnti systur sína fyrir stúlkunni sem hún eignaðist
á meðan hún var í haldi Móðir
Amöndu, konu sem var numin á brott í
Cleveland en fannst á þriðjudag, missti
aldrei vonina.
7 Væsir ekki um Bjarna og Sigmund Davíð Sigmundur Davíð
og Bjarni Ben funda stíft í bústað föður
Bjarna við Þingvallavatn.
Mest lesið á DV.is
N
ú er vika liðin síðan 5.000
manna græn ganga liðaðist um
götur Reykjavíkur til að hvetja
nýkjörið Alþingi til góðra verka í
umhverfismálum og til að minna á að
þingið hefur ekki umboð til að fram-
fylgja virkjanastefnu á kostnað nátt-
úrunnar. Á því kjörtímabili sem nú
er að hefjast verða teknar ákvarðanir
um mörg verðmæt náttúrusvæði, t.d.
Mývatn, Skjálfandafljót, Aldeyjarfoss,
Hágöngur, Jökulsárnar í Skagafirði,
Urriðafoss, Skaftá, Hólmsá og svæði á
Reykjanesskaga. Landskipulagsstefna
sem gerir ráð fyrir háspennulínu og
virkjunum á hálendinu mun koma til
afgreiðslu hjá Alþingi og fyrir liggur
krafa um stórar háspennulínur, m.a. á
Reykjanesskaga, í Skagafirði og víðar á
Norðurlandi.
Þrátt fyrir þetta voru umhverfis-
mál lítið rædd í nýliðinni kosningabar-
áttu. Athyglin beindist öll að tillögum
um skulda- og skattalækkanir. Um þær
var kosið. Skoðanakannanir sýna að
fleiri eru andvígir fjölgun virkjana og
álvera en fylgjandi. Í nýlegri könnun
Capacent Gallup reyndust 44 pró-
sent aðspurðra andvíg virkjanafram-
kvæmdum í Bjarnarflagi við Mývatn en
30,5 prósent fylgjandi. Í sömu könnun
sagðist rúmt 51 prósent vera því and-
vígt að fleiri álver verði reist hér á landi
en 31 prósent var því hlynnt. Andstað-
an við fjölgun álvera hefur aukist á
undanförnum árum því að samkvæmt
könnun Gallup árið 2008 sögðust 42
prósent henni andvíg en 38 prósent
fylgjandi. Í þessu ljósi er óhætt að full-
yrði að þjóðin kaus sér ríkisstjórn til að
minnka byrðarnar en ekki til að fjölga
álverum.
Formaður Sambands ungra sjálf-
stæðismanna birti merkilegt uppgjör
við stóriðjustefnuna í Morgunblaðinu
í gær. Þar færir hann sannfærandi rök
fyrir því að stóriðjustefnan falli ekki að
stefnu hægrimanna. Rökin voru kunn-
ugleg. Stóriðja nýtur óeðlilegrar ríkis-
ábyrgðar og skattafyrirgreiðslu. Kostn-
aður fellur á ríki og sveitarfélög, t.d.
við uppbyggingu innviða. Uppbygging
stóriðju leiðir til hærra vaxtastigs
vegna þensluáhrifa. Ruðningsáhrif
skaða aðrar atvinnugreinar. Orkufyr-
irtækin eru of skuldsett. Of mörg egg
eru komin í sömu körfuna og lækk-
un álverðs gæti lagt miklar byrðar á
skattgreiðendur. Í útvarpsviðtali sagð-
ist formaður SUS hafa fengið mikil og
jákvæð viðbrögð við greininni innan
úr Sjálfstæðisflokknum, sér í lagi frá
ungu fólki.
Fleiri hægrimenn hafa tekið í svip-
aðan streng. Þannig sagði Pétur Blön-
dal t.d. í ræðu á Alþingi að hann teldi
að álið væri orðið það stór hluti af
efnahagslífi Íslands að það væri ekki
skynsamlegt að bæta þar við. Forystu-
menn úr atvinnulífinu taka í svipaðan
streng. Jón Ágúst Þorsteinsson, fram-
kvæmdastjóri og stofnandi Marorku,
sagði í viðtali að í efnahagsmálum
þyrfti skammsýni að víkja fyrir fram-
tíðarsýn: „Sá hluti atvinnulífsins sem
tengist nýtingu á auðlindum, hvort
sem það er sjávarútvegur eða stóriðja,
takmarkast við auðlindirnar sjálf-
ar. Hagvöxtur og atvinnusköpun til
framtíðar litið getur ekki verið drifinn
áfram af auðlindanýtingu, nema að
litlu leyti.“ Hilmar Bragi Janusar-
son, fyrrverandi framkvæmdastjóra
hjá Össuri, hefur sagt að til að bæta
lífskjör hér á landi til frambúðar verði
Íslendingar frekar að leggja rækt
við nýsköpun en hinar hefðbundnu
grunngreinar sem alfarið byggja á
frumnýtingu auðlinda. Hilmar sagðist
kalla þessa gömlu ofuráherslu á auð-
lindahagfræði „súpukjötshagfræði“:
„Slík hugmyndafræði gengur um of
á auðlindir landsins og þurreys þær,
hvort heldur er með virkjunum eða of-
veiði.“ Jón Sigurðsson, forstjóri Össur-
ar, hefur minnt á að gæta þurfi að því
að risavaxin verkefni, t.d. í orkufrekum
iðnaði, geri ekki illt verra með ruðn-
ingsáhrifum. Þá hefur Finnbogi Jóns-
son, fyrrverandi framkvæmdastjóri
Framtakssjóðs Íslands, sagt að störf
í stóriðju séu þau dýrustu í heimi og
skapa mætti mun fleiri störf við ný-
sköpun fyrir sama fé.
Um 5.000 manns tóku þátt í grænni
göngu 1. maí, meirihluti þjóðarinnar
er andvígur stóriðjustefnu, formaður
Sambands ungra sjálfstæðismanna
afneitar henni og sá hluti atvinnulífs-
ins sem á ekki beinna hagsmuna að
gæta mælir með brotthvarfi frá súpu-
kjötshagfræði. Vonandi berast þessi
skýru skilaboð inn á borð þeirra sem
vinna nú að myndun nýrrar ríkis-
stjórnar.
Umræða 15Miðvikudagur 8. maí 2013
Hugmyndin
var mín
Sigurður Valtýsson átti hugmyndina að þeirri fléttu að hækka hlutafé Exista. – Vísir
Kjallari
Guðmundur Hörður
Guðmundsson
„Stór­
iðja nýtur
óeðlilegrar ríkis­
ábyrgðar og
skattafyrirgreiðslu
„Því hlýtur sú
spurning að
vakna hvort nýaf­
staðnar alþingis­
kosningar séu lög­
mætar
Eru kosningalögin lögmæt?
Kjallari
Sigurður Hreinn
Sigurðsson