Dagblaðið Vísir - DV - 11.09.2013, Blaðsíða 10

10 Fréttir 11. september 2013 Miðvikudagur
H
ælisleitandinn sem svipti
sig lífi í Skessuhelli við smá­
bátahöfnina í Reykjanesbæ
á sunnudaginn var frá Tékk­
landi. Hann kom hingað
til lands frá Kanada fyrir tveimur
mánuðum og óskaði eftir því að fá
viðurkenningu á stöðu sinni sem
flóttamaður hér. Manninum er lýst
sem hlédrægum einfara en hann var
um fertugt.
Hann bjó með syni sínum á gisti­
heimilinu en drengurinn er nú um­
sjón barnaverndaryfirvalda. Ekki fást
upplýsingar um nafn mannsins eða á
hvaða forsendum hann sótti um hæli
hér á landi. Fjöldi hælisleitenda býr
við þröngan húsakost á gistiheim­
ilinu Fit en íbúum þar hefur fjölgað
verulega á síðustu árum.
Fengu áfallahjálp
Þetta er ekki í fyrsta skipti sem íbúi
gistiheimilisins fremur sjálfsvíg. Árið
2008 svipti lettneskur karlmaður sig
lífi á gistiheimilinu. Hann hafði sótt
um hæli hér og taldi lífi sínu ógnað
í heimalandinu. Þá hafa fleiri hælis­
leitendur reynt að svipta sig lífi en
mörgum er minnisstætt þegar Íran­
inn Mehdi Kavyan Pour reyndi að
kveikja í sér inni á skrifstofu Rauða
krossins. DV veit um fleiri dæmi um
slíkt en fjallað verður um þau síðar í
þessari umfjöllun.
25 hælisleitendur sem búa á gisti­
heimilinu fengu áfallahjálp hjá sér­
stöku áfallahjálparteymi sem skipað
var sálfræðingum Rauða krossins í
Reykjanesbæ á mánudag. „Svona
er auðvitað alltaf sorgaratburður
og það er eðlilegt að fólk sýni við­
brögð við því,“ segir Áshildur Linnet,
framkvæmdastjóri Rauða krossins í
Hafnarfirði, í samtali við DV. Margir
þeirra sem búa á gistiheimilinu hafa
dvalið þar í marga mánuði. Einn við­
mælenda blaðsins hefur nú verið
þar í 21 mánuð án þess að fá úrlausn
sinna mála.
Oftast inni í herbergi
Blaðamaður DV heimsótti gisti­
heimilið á þriðjudag og hitti nokkra
hælis leitendur sem eru búsettir þar.
Þeir eru harmi slegnir yfir atburðin­
um. „Hann var mikill einfari,“ segja
hælis leitendurnir Modibu og Idrissa
í samtali við DV. Þrátt fyrir að fé­
lagarnir, sem eru frá Afríkuríkinu
Malí, hafi búið á sama gangi og mað­
urinn, vissu þeir aldrei hvað hann
hét. Þeir segja hann hafa haldið sig
mikið til hlés. „Hann var oftast inni í
herbergi sínu.“
Sonur mannsins, sem er á tán­
ingsaldri, kom síðar til landsins, eða
fyrir um það bil þremur vikum, og
hélt til hjá honum í litlu herbergi á
gistiheimilinu. Heimildir DV herma
að hann hafi verið eina barnið á gisti­
heimilinu. Þeir íbúar á gistiheim­
ilinu sem blaðamaður ræddi við
sögðu allir sömu söguna. Feðgarnir
hafi ekki eignast vini á gistiheimilinu
og verið út af fyrir sig. Sonurinn hafi
þó stundum túlkað fyrir föður sinn,
þegar þá vanhagaði um eitthvað.
Með barn á gistiheimilinu
Gistiheimilið Fit þykir ekki ákjósan­
legur staður fyrir börn en viðmæl­
endur DV sögðu mjög óalgengt að
börn væru hýst þar. Ef svo bæri und­
ir, væri það einungis gert í örfáa daga
á meðan verið væri að leita að öðr­
um húsakosti. Barnaverndarnefnd
Reykjanesbæjar getur ekki svarað
því hvers vegna feðgarnir hafi búið
saman á gistiheimilinu, sem hefur
verið hugsað sem vistarverur fyrir
einstæða og fullorðna karlmenn.
„Ég get ekki upplýst þig um
einstök mál,“ segir María Gunnars­
dóttir, forstöðumaður barnavernd­
ar Reykjanesbæjar. Málið vekur
athygli meðal annars vegna þess að
maðurinn kom frá Tékklandi sem
er í Evrópusambandinu. Tékkneskir
ríkis borgarar geta farið óhindrað um
Evrópu og sest að þar sem þeir vilja,
maðurinn óskaði hins vegar eftir því
að fá viðurkenningu á stöðu sinni
sem flóttamaður hér. Hann framdi
sjálfsvíg á meðan yfirvöld hér á landi
höfðu umsókn hans til meðferðar.
Maður sem svipti sig lífi á gistiheim­
ilinu árið 2008 kom frá Eistlandi en
hann hafði einnig óskað eftir hæli
hér.
Leyndarhjúpur
Mikil leynd hvílir yfir málinu en
hjá Útlendingastofnun fengust þær
upplýsingar að drengurinn sé nú
í umsjón barnaverndaryfirvalda í
Reykjanesbæ. Þá hafi honum verið
tryggð áfallahjálp. „Hælisleitandinn
hafði dvalið á Íslandi um skamma
hríð ásamt syni sínum,“ segir í skrif­
legu svari frá Þorsteini Gunnarssyni,
sviðsstjóra hjá Útlendingastofnun.
Ekki fást upplýsingar um það
hvort drengurinn eigi móður á lífi,
og þá hvort hún sé í Tékklandi. „At­
vik málsins eru nú til rannsóknar
hjá rannsóknardeild lögreglunnar á
Suðurnesjum. Stofnunin getur ekki
gefið frekari upplýsingar um máls­
atvik en bendir á fréttatilkynningu
frá lögreglunni á Suðurnesjum.“ Lög­
reglan á Suðurnesjum veitir ekki
frekari upplýsingar um málsatvik.
Munu fá áfallahjálp áfram
Algengt er að hælisleitendum líði
ekki vel og atburður eins og sá sem
átti sér stað á sunnudag getur ýft upp
gömul sár. Áshildur Linnet segir líð­
an íbúa á gistiheimilinu í kjölfar
þessa sorgaratburðar vera eftir at­
vikum. Þetta hafi tekið mismikið á
menn. „Við fórum yfir það hvernig
þeir geta stutt hvern annan og hver
séu eðlileg viðbrögð fólks við svona
áfalli.“ Þá segir hún að Rauði kross­
inn muni fylgja málinu eftir með sér­
stakri eftirfylgni sem verður í boði
fyrir hópinn.
Sjálfsvíg og sjálfsvígstilraunir
eru algengar á meðal hælisleitenda.
DV hefur heimildir fyrir því að hæl­
isleitandi frá Írak hafi reynt að fremja
sjálfsvíg í byrjun sumars og end­
að á bráðamóttöku. Þá segir heim­
ildarmaður blaðsins að annar hæl­
isleitandi, frá Afganistan, hafi reynt
slíkt hið sama rétt fyrir jól í fyrra. Sá
hefur verið flóttamaður allt sitt líf og
þegar í ljós kom að vísa ætti honum
úr landi ákvað hann að taka til sinna
ráða. Hann er ennþá á Íslandi og bíð­
ur svara frá Útlendingastofnun varð­
andi sitt mál.
Reyndi að kveikja í sér
Mörgum er minnisstætt þegar Íran­
inn Mehdi Kavyan Pour reyndi að
kveikja í sér inni á skrifstofu Rauða
krossins. Þá hafði hann beðið í sjö
ár í von og óvon eftir svörum frá
Útlendingastofnun. Þegar í ljós kom
að hafna átti umsókn hans um hæli
ákvað hann að enda líf sitt með þess­
um dramatíska hætti. Það tókst sem
betur fer ekki og málið komst á skrið
inni í kerfinu sem leiddi síðar til þess
að Mehdi fékk hæli hér á landi.
DV fjallaði einnig um mál palest­
ínska flóttamannsins, Mousa Al
Jaradat, sem reyndi að fyrirfara sér
á gistiheimilinu Fit árið 2011. Hann
óttaðist um líf sitt og sagðist hafa
orðið fyrir líflátshótunum í heima­
landi sínu. Fjallað var um málið í öll­
um helstu fjölmiðlum á sínum tíma
en Mousa var síðar sendur úr landi á
grundvelli Dyflinnarreglugerðarinn­
ar. Hvorki hefur heyrst eða spurst frá
honum síðan.
Engar tölulegar upplýsingar
DV óskaði eftir tölulegum upp­
lýsingum um hversu margir
hælisleitendur hefðu svipt sig lífi
síðustu tíu ár og hversu margir
hefðu reynt slíkt. Í skriflegu svari frá
Þorsteini Gunnarsyni, sviðsstjóra
Útlendingastofnunar, fengust þau
svör að stofnunin væri með eitt skráð
tilfelli varðandi sjálfsvíg hælisleit­
enda. Að öðru leyti vísaði hann á lög­
regluna varðandi upplýsingar um
sjálfsvíg eða sjálfsvígstilraunir.
Málið sem Þorsteinn vísar til er
mál lettneska karlmannsins sem
fjallað var um hér fyrir ofan. Sá fyrir­
fór sér inni á baðherbergi gistiheimil­
isins haustið 2008. Lítið fór fyrir mál­
inu á sínum tíma. Heimildarmaður
DV segir að íbúum gistiheimilis­
ins hafi ekki verið boðin áfallahjálp
í kjölfar atburðarins. Lögreglan hafi
komið, hreinsað til, og farið, en
íbúarnir skyldir eftir í tómarúmi.
Notuðu sama baðherbergi
Par frá Kósóvó, sem hafði deilt bað­
herbergi með manninum, bað í
kjölfarið um að fá annað herbergi.
Þau vildu ekki baða sig í baðkarinu
þar sem maðurinn lét lífið. Þeirri
beiðni var hins vegar hafnað, sam­
kvæmt heimildum DV. „Þau þurftu
bara að dúsa þarna áfram og sætta
sig við að vera minnt á þennan
hræðilega atburð daglega.“
Þorsteinn svarar ekki spurningu
DV um hvort hælisleitendum
hafi verið boðin áfallahjálp í kjöl­
far sjálfsvígsins 2008, en segir að
nú hafi öllum staðið áfallahjálp til
boða: „Ég vil árétta að þeim sem
búa á gistiheimilinu Fit hefur verið
boðin áfallahjálp á vegum RKÍ
og þess utan stendur öllum þeim
hælis leitendum sem dvelja á vegum
Reykjanesbæjar til boða félagsleg
ráðgjöf og sálfræðiaðstoð sem hluti
af almennri þjónustu við hælisleit­
endur.“ n
Jón Bjarki Magnússon
blaðamaður skrifar jonbjarki@dv.is
Leynd yfir sjáLfsvígi
n Ekki fyrsta sinn sem hælisleitandi á Fit fyrirfer sér n 25 hælisleitendur fengu áfallahjálp
„Hann
var
mikill einfari
Á sama gangi Modibu og Idrissa
frá Malí búa á sama gangi og sá sem
fyrirfór sér en þeir segja að hann hafi
verið mikill einfari. MyNd SigtRygguR ARi
Með barnið á Fit Maðurinn sem svipti
sig lífi var frá Tékklandi en sonur hans kom
til landsins fyrir þremur vikum og bjó með
föður sínum á gistiheimilinu.
Hælisleitendum líður illa Algengt er að hælisleitendum líði ekki vel og atburður eins og
sá sem átti sér stað á sunnudag getur ýft upp gömul sár. 25 hælisleitendur fengu áfallahjálp
á mánudag. MyNd SigtRygguR ARi