Hagskýrslur um landbúnað - 01.01.1952, Síða 21

Búnaðarskýrslur 1949—50
19*
Aðrar jarðabætur voru ekki teknar á skýrslu 1950, nema skurð-
gröfuskurðir, sem sérstök skýrsla er um.
Á skýrslur þessar vantar framlcvæmdir til undirbúnings stofnunar
byggðarhverfa á vegum Landnáms ríkisins. Þær jarðabætur hafa eigi
enn verið teknar út af trúnaðarmönnum Búnaðarfélags Islands, en
landnámsstjóri telur, að hér sé um að ræða fullgerða nýrækt um 60
ha, er lokið var á árinu 1950, og uin 45 km girðinga, sem lokið var á
árunum 1948, 1949 og 1950.
Sú nýbreytni er tekin upp á skýrslunni yfir gerðar jarðabætur 1950
(löflu XX) að láta fylgja skýrslu um framlag ríkisins til
jarðabóla. Framlagið er greitt samkvæmt ákveðnum reglum, og á
að nokkru leyti að vera mælikvarði á gildi jarðabótanna. Samkvæmt
11. gr. jarðræktarlaganna frá 1950 á að greiða 9 kr. framlag fyrir hvern
teningsmetra i steinsteyptum safnþróm, 5 kr. í steinsteyptum áburðar-
húsum, 3 kr. í steinsteyptum haugstæðum, 200 kr. fyrir hvern ha í
nýrækt túns eða matjurtagarðs og í túnasléttun, 2 kr. fyrir hvern ten-
ingsmetra af grjótnámi, 1 kr. fyrir teningsmetra í handgröfnum skurði,
75 aura fyrir lengdarmetra af hnausaræsi og 150 aura fyrir lengdar-
metra af öðrum ræsum, 30 aura fyrir hvern metra i girðingum um
tún og matjurtagarða, 1 kr. fyrir hvern teningsmetra í þurrheyshlöð-
um steinsteyptum með járnþaki, 75 aura í þurrheyshlöðum á steyptum
grunni byggðum úr asbesti, járni eða öðru jafngóðu efni, og kr. 5.50
fyrir hvern teningsmctra i steinsteyptum votheyshlöðuin. En frá þessu
eru þó gerð nokkur frávik, sum til bráðabirgða, önnur um óákveðinn
tíma. Þannig skal til ársloka 1952 greiða 500 kr. fyrir hvern sléttaðan
ha í túni, og er til ætlazt, að það ákvæði megi verða til þess, að lokið
sé á því ári að slétta allt túnþýfi á landinu. Þá skal til ársloka 1960
greiða 300 kr. fyrir hvern ha nýræktar, þar sem tún eru ininni á býli
en 10 ha, en svo er enn um meiri hluta túna hér á landi. Þessi ákvæði
miða bæði að því, að framlagið verður hærra á jafnmiklar jarðabætur
til þeirra einstaklinga, búnaðarfélaga og héraða, sem styttra eru komin
í búnaði sínum og minni jarðabætur bafa gert á undanförnum árum.
Þannig mundi bóndi, sem ræður yfir meira en 10 ha af véltæku túni,
fá sama jarðræktarframlag fyrir að fullrækta 5 ha af óræktuðu landi
og bóndi með minna véltækt lún fær fyrir að slétta í túni sínu 2 ha.
Og búnaðarfélag, þar sem hver bóndi ræður yfir 10 ha af véltæku túni,
fær jafnmikið framlag fyrir 50 ha nýrækt og félag, þar sem enginn
bóndi ræður yfir 10 ha véltæks túns fær fyrir 20 ha tiínasléttur. Þetta
ruglar það verulega, að hægt sé að nota jarðabótaframlagið sem mæli-
kvarða á gildi jarðabótanna, l. d. við samanburð búnaðarfélaga eða
héraða. Enn er rétt að geta þess, þó að smávægilegt sé, að jarðabóta-
farmlag er á sumum þjóðjörðum og kirkjujörðum tekið sem greiðsla
upp í jarðarafgjald og þá ætíð með 50% álagi. Er það jarðabótafram-
lag þannig reiknað á skýrslunum hér.