Landshagsskýrslur fyrir Ísland - 01.01.1900, Side 120

118
Y firlit
yfir búnaðarskýrslurnar 1899, ineð tilliti til skýrslna frá
búnaðarfjelögum s. á.
Eina og áðnr hefir verið tekiö fram, má œtla að lausafjárframtalið sje heldur lágt í
skjrslum þessum, það er optast svo með skjrslur sem skattar eru bjggðir á, að þœr eru lág-
ar. Undandráttur undan tíund mun þó vera minni síðari ár en áður. Aptur má ganga að
því vísu, að skyrslur jarðabótafjelaganna sjeu rjettar, en þær eru of lágar að því leyti, sem
þær ná ekki yfir aðrar jarðarbætur en þær, sem unnar eru í jarðabótafjelögum.
Tala framteljencla og bf/la hefir verið síðustu árin:
1895 .................................. 9857 framteljendur 8866 bjli
1896 ... 10180 6840
1897 10433 6801
1898 ... ... . 10383 6806
1899 ... ... ... ... 10295 7015
Framteljendur eru þeir sem telja fram til tíundar */2 hundrað lausafjár eða meira. Til þessa
flokks t.eljast lausamenn og hjú ef þau telja svo mikið fram. Bjli tákna hve margt af þessu
fólki bjr á jörð eða jarðarparti. Framteljendum hefir fjölgað mikið síðan 1895. Það sjnir að
fleiri búlausir menn tiunda, en áður, líklega til þess að lagt verði á þá til sveitar. Vera ma,
að það sje almennara, síðan fóllc má vera í lausamennsku, að lausafólk eigi skepnur, það er
með öðrum orðum sama sem að færri sjeu eignalausir. Það getur lika verið af því að hrepp-
stjóralaunalögin eru svo orðuð, að þeir fá borgun fyrir hvern framteljanda, að fleiri sjeu látn-
ir telja fram en áður, og að samtíund sje höfð sjaldnar. Tala b_vla sjnist hafa verið talin
of há 1895, því 2000 bvli hafa ekki lagst niður á einu ári, eins og maður verður að hugsa
sjer að hafi verið, hafi sama verið kullað bvli öll- árin. Annars synist fækkun bjla benda á
það — þegar fólkinu fjölgar samt árlega — að kaupstaðirnir vaxi, og það gjöra þeir líka;
lausafólki getur líka fjölgað jafnframt, en það á sér ekki stað á íslandi nú. — Af greiðslum
til böfnunarsjóðsins má sjá að því hefur fækkað, en hjúum fjölgað aptur frá því 1897.
Fasteignarhundruð á landinu voru, eptir að jarðirnar í Skaptafellssjslu og Rangár-
vallasjslu voru virtar upp aptur 86,189.3
1899 var búið á 85,873.7
Jarðarhundruð sem ekki var búið á voru 315.6
Af þeim eru brcnnisteinsnámar og í eyði hafa þá verið talin .. byggðar lóðir í Reykjavík 71+48 hndr 119.0
315.9 296.6
í eyði voru annars árið 1895
— — 1896 ... 291.3
'1897 181.3
1898 ... ... ., 475.5
— — 1899 296.6
það er nokkuð mismunandi öll árin; aldrei minna en 150 og aldrei yfir 500 hndr.
Nautpeningur á landinu hefir verið á ymsum tímum
1703 ... 35.860 1871—80 meðaltal 20.749 AS kálfum
1770 • 31.179 1881—90 18.156 meðtöldum
1783 ... 21.457 1891—95 19.269 21.840
1821—30 meðaltal 25.146 1896 ... 20.524 23.713
1849 ... 25.523 1897... . 20.461 23.109
1858—59 .. 26.803 1898 ... 19.572 21.982
1861—69 meðaltal ... 20.674 1899... . 19.515 22.452