Landshagsskýrslur fyrir Ísland - 01.01.1904, Page 196

194
febrúar), 1. október 1855, 1860, 1870 og 1880, 1. nóvember 1890 og 19011. Árið 1787 var
fólkið talið í Danmörkii, en ekki á Islandi. Fólkstalsdagnrinn var ákveðinn 1890 og 1901
(eins og 1840 og 1845) 1. nóvember í stað 1. október vegna haustlesta, gangna, fjármarkaðar
og haustvei tíðar, því allt þetta kæmi fyrir siðari hluta september og fyrri hluta októbermán-
aöar, og gjörir að verkum að fólk er mjög að heiman. Samt sem áðnr voru 6% fjarverandi
frá heimili sínu 1. nóvember 1901, eins og áður var synt. Frá fyrri fólkstölnm eru engar
skyrslur prentaðar um tölu þeirra, sem voru burtu frá heimilum sfnum daginn sem talið var,
og því er ekki hægt að staðhæfa neitt um það, hver áhrif flutningurinn á deginum hefur á
niðurstöðuatriði fólkstalsins.
Árið 1703 var íslenzka þjóðin 50444 manns. Aðalatriði þess manntals eru prentuð
hjer að framan á bls. 70—80. Fólkið er talið saman eptir þingsóknum, og lagt saman eptir
syslum. Enginn greinarmunur er gjörður á körlum og konum. Landið var þá allt eitt amt
(sbr. athugasemdina bls. 192). En sje því skipt í þessi 3 ömt 1703, þá voru í Suðuramtinu
18728, í Vesturamtinu 15774 og í Norður- og Austnramtinn 15942 manns. Hjer nm bil 100
árum síðar — árið 1801 — var fólkstalan komin ofan í 47240. M a g n ú s Stephensen
segir í Eptirmælum 18. aldar, að orsakirnar sje, að á þeirri öld gengu hvað eptir annað yfir
landið landfarsóttir og hallæri. Hallærin komu af eldgosum, hörðum vetrum og hafís, sem
drógu eptir sjer hungur og sjúkdóma, sem urðu mönnum og skepnum að bana. Landfarsótt-
irnar fóru um land allt. Hafís og harðir vetrar lögðust þyngst a Norður- og Vesturland,
en jarðskjálptar og eldgos á Suðurland. Bólan kom 4 sinnum til landsins: 1707, 1742, 1762
—64 og 1785—87. Skæðust var bólan 1707, því sagt er að hin svo nefnda »Stóra bóla« hafi
orðið 18000 manns að bana. Eptir það synist fólkinu aptur að hafa fjölgað, en því fækkaði
apturíillum áriirn milli 1750—60, sem urðu 9 til 10000 manus að aldurtila fram yfir það sem
vanalegtvar. Fólksfjóldinn eptir fólkstalinu 1769 var þess vegna að eins 46201 (21129 karlar
25072 konur). Af þessu fólki voru í Suðuramtinu 17150 í Vesturaintinu 13596, og í Norður-
og Austuramtinu 15455. Mannfallið hefur þess vegna verið msst í Vesturamtinu, og minst í
Norður-og Austiiramtinu. Eptir 1780 komu aptur ill ár, sem sópuðu burtu 10000 manns, um-
fram það sem vanalega dó. Meðal þeirra atburða má nefna eldgosið sumarið 1783 í Skaptár-
jöklinum (Skaptáreldinn), afleiðingarnar af því eldgosi komu niður á tveimur næstu árum.
Samt var fólksfjöldinn 1801 lítið eitt meiri eu 1769, eða 47240 (21550 karlar og 25690 kon-
ur, en fólksfjöldinn þá var samt 3000 minni en 1703. 1801 skiptist fólksfjöldiun eptir ömt-
um þannig, að í Suðuramtinu voru 17160 mauns, í Vesturamtinu 13976 og í Norður-og Aust-
uramtiuu 16104 manns. Alla 18. öldina fækkaði í Suðuramtinu um hjer um bil 1600 manns
/ Vesturamtinu um lijer um bil 1800 manns, en í Norður- og Austuramtinu fjölgaði um hjer
um bil 200 manns.
Til þess að syna hvernig fólkinu hefir fjölgað á síðastliðinni öld er sett hjer tafla
II, sem synir þetta í hverri syslu og hverju amti á landinu.
1) í fyrri fólkstölunum voru taldir heimilisfastir menn, en í 4 síðari fólkstölunum
allir, sem við voru, eða allir, sem teljararnir fundu.