Landshagsskýrslur fyrir Ísland - 01.01.1904, Blaðsíða 221

219
margir menn og hve margir af hverju liundraSi landsbúa í hverri s ý s 1 u og a m t i frnm-
fleyttu sjer á þessum tveimur aðalatvinnuvegum landsins.
1 NorSur- og Austuramtinu framfleytti eigi alllitlu meira en helmingur og í Vestur.
og Suðuramtinu nálega helmingur allra amtsbúa sjer á landbúnaði (eingöngu), þar sem aptur
í Vesturamtinu rúmlega þriðjungur, í Norður- og Austuramtinu fjórðungur og í Suðuramtinu
nálega fjórðungur allra amtsbiía framfleytti sjer á fiskiveiðum, sumpart sem sjálfstæðri iðju
og sumpart i' sambandi við latidbúnað. Eins og menn munu sjá, var tala þeirra manna, er
framfleyttu sjer bæði á fiskiveiðum og landbúnaði, nokkru meiriáöllu landinu, en tala þeirra,
sem framfleyttu sjer á fiskiveiðum eingöngu; í Norður- og Austuramtinu voru þeir meira en
helmingi fleiri og í Vesturanitinu nokkru fleiri, en í Suðuramtinu voru þeir ekki nema rúm-
lega helmingur á móts við hina eiginlegu fiskimenn. Þó nú að vísu megi ætla, að þeir menn,
sem taldir eru í þessum flokki, framfleyti sjer aðallega á fiskiveiöum, getur þó enginn
vafi leikið á því, að ef metin teldu, að 51°/0 af öllnm landsbúum lifðu á landbúnaði og 27%
á fiskiveiðum, þá mundu þessar tölur ekki gefa rjetta hngmynd um hlutfallsgildi þessara
tveggja atvinnaflokka, því hlutfallstala landbúnaðarins mttndi þá augsynilega verða helzt til
lág, en hlutfallstala fiskiveiðanna aftur helzt til há.
Eins og þegar hefir verið getið, kveður mest að landbúnaðinum (sem einka-atvinnu),
í Norður- og Austuramtinu; en sje litið á hinar einstöku s/slur, kveður þó tiltölulega mest
að þessari atvinnu í Rangárvalla- og Skaptafellssýslu í Suðnramtinu og í Myra og Dalasysl-
um í Vesturamtinu, þar sem milli 80 og 90% af íbúunum í þremur fyrsttöldu syslunum og
nálega 80% í hinni síðasttöldu framfleyttu sjer á landbúnaði, en aftur sárfáir af íbúum þeirra
stunduðu fiskiveiðar. I hinni litlu Vestmannaeyjasýslu í Suöuramtinu var sama sent enginn,
sent lifði á landbúnaði einum, þar sem aptur rúmlega 70% af eyjarskeggjum lifðu annað-
hvort á fiskiveiðnm einum eða fiskiveiðum og landbúnaði í sameittingu. Næst því kvað mest
að fiskiveiðunum í ísafjarðarsýslu í Vesturamtinu og Gullbringu- og Kjósarsýslu í Suðuramtinu.
Af íbúum R e y k j a v í k u r k a u p s t a ð a r framfleytti hjer um bil fmmtungurinn sjer á
fiskiveiðum.
Sá hluti íslenzku þjóðarinnar, sem lifði á landbúnaði og fiskiveiöum, var 1880 tal-
intt 85%, 1890: 82% og 1901: 78%. Svo virðist því sem stöðug apturför hafi átt sjer stað
í þessum atvinnuflokki og gildi hans hlutfallslega, en sú aptuiför lendir þó eingöngu á lana-
búnaðinum (en ekki á fiskiveiðunum), og hentti samsvarar aptur sem mótvægi framför sú,
sem orðið hefir í iðnaðar- og verzlunaratvinnu. Annars ber þess að minnast, að hinar ýmsu
breytingar, er gerðar hafa verið á flokkaskipuninni, verða - eins og þegar hefir veriö drepið
á áður — þess valdandi, að samanbtiröur á fólkstölunum verðttr á reiki.
Landbúnaðurinn framfleyt.ir sem stendnr ekki fleiri mönnum á Islandi en í
byrjun aldarinnar1, öllu frernur nokkru færri, og þar sem landsbúum hefir á öldinni fjölgað
um 66%, er landbúnaðurinn nú orðinn töluvert atkvæðaminni að tiltölu, þó hann enn sje
helzti atvinnuvegurinn. I byrjutt aldarinttar framfleyttu unt 85% af landsbúum sjer á land-
búnaði, en nú ekki nema rúmlega helmingurinn. Gagnstætt því hafa fiskiveiðarnar,
sem kalla mátti að ekkert kvæði að áður, smámsaman aukist og orðið ab mjög mikilvægri
atvinnugrein: 1801 var þessi atvinnuvegur rekinn af einum % % af landsbúttm, en 1901 af
rúmlega fjórðungi þeirra.
Næst eptir lattdbúnað og fiskiveiðar er h a n d v e r k o g i ð u a ð u r mikilvægasti
atvinnuflokkurinn, þó hann ekki framfleyti nema 5% % af þjóðinni (í Danmörku 28%). —
1) Hve mikinn hluta þeirra manna, sem taldir eru 1801 sem hjti, her að heimfæra til land-
húnaðarins, verður ekki ákveðið nema eptir álitum.