Landshagsskýrslur fyrir Ísland - 01.01.1906, Page 195

189
meðalbú, að vetrinum til; húsaleiga sauðfjár á því heimili ætti að vera 20 kr. um
árið eptir reikningi bóndans, og allur kostnaður við fjárhús og fjárhey á landinu
ætti þá að nema að eins 131 þús. króna um árið. Að það sje nóg, er fremur ólík-
legt, þegar bændur leggja svo mikið á sig til þess, að koma upp hlöðum, sem
aldrei geta verið mjög ódýrar, og ef ætlast má á, að fjárhús standi að jafnaði ekki
lengur en 15 ár. Ef árlegt viðhald á 3 fjárhúsum með tópt og torfi fengist fyrir
10 ltr., þá yrðu eptir 150 kr. til að byggja upp öll 3 húsin og tóptina eptir 15 ár
(eða 200 kr. eptir 20 ár, ef þau standa svo lengi að meðaltali), en það synist vera
óvíst, að húsin með viðum og vinnu fengjust fyrir það. Ein hlaða með járnþaki
og viðum kostar til sveita 4—800 kr. eptir stærð, og alll sem til hennar er talið.
Vextir og fyrning á hlöðunni munu vera frá 24—48 kr. á ári. Hlaða á þeirri stærð
tekur meira en heyið handa 100 fjár, og það væri því ekki rjett, að leggja allan
þann kostnað á sauðfjeð eingöngu.
3. Fjártalan.
Allt fje sem til var á landinu var baðað 1903—’04 og 1904—’05, nema fjeð
í Grímsey, sem aldrei kemur saman við annað sauðfje. Þar liefur tala hins baðaða
fjár verið áætlað. Tala hins baðaða fjár er meðaltal af tveggja ára fjáreign og var
eins og skýrslurnar bera með sjer á öllu landinu .................. 658.134 kindur
það eru ær, lömb hálfs árs eða eldri, sauðir og veturgamalt fje.
Eptir búnaðarskýrslunum var talið fram haustið á undan böðuninni 502.130 —
Mismunur .......... 156.004 kindur
Fjeð er það fleira, þegar baðað er um vetnrinn, en það var talið um haustið.
Næstu haust eptir böðunina var það fje sem fram er talið (framtalið úr Stranda-
sýslu er getgáta, því það er ókomið) 533.675 kindur, eða 124,460 kindum færra en
baðað var vetrinum áður, það sýnist svo sem liaustið eptir hafi betur verið talið
fram, nema ef fjenu liefur fjölgað um 25000 eða þar um bil.
4. Undandrátturinn í búnaðarskýrslunum.
Framtalið er tekið eptir búnaðarskýrslunum. í búnaðarskýrslunum eiga
allar kindur að vera taldar. Fyrst og fremst ær, kúgildis ær, sauðir og velurgamalt
fje, og enn fremur á að telja í búnaðarskýrslunum kindur, sem þeir eiga, sem minna
lausafje eiga alls, en svo að það nemi 60 áln. Fjenaður þess fólks fellur burlu úr
tíundarskýrslunum, það eru líklegast 2—3 kindur af hundraði, sem falla þannig úr
tíund, en í búnaðarskýrslunum ber að telja það fje hjá bóndanum á bænum, þar
sem eigandi þess á heima, eins og fyrir er skipað í fyrstu atbugagrein við eyðu-
blaðið undir skýrslurnar um búnaðarástandið. Engin kind sem til er ætti að geta
fallið úr þeim skýrslum væru þær rækilega samdar og framtal manna rjett.
Böðunarskýrslurnar koma lijer í stað þess, sem gjört er í öðrum löndum,
að þar eru haldin íjártöl, nautgripatöl og brossatöl með nokkurra ára millibili eins
og fólkstöl að sínu leyti. Hjer eru skýrslurnar um búnaðarástandið byggðar á því,
sem menn telja fram. Sje sauðfjeð, sem talið var fram, borið saman við fjeð, sem
baðað var, þá kemur í ljós, að þegar: