Fréttablaðið - 04.02.2016, Blaðsíða 19

Stjórnmálaþróun síðustu ára í Bandaríkjunum kallast á við þróun mála hér heima. Við því var að búast þar eð Sjálf-stæðisflokkurinn hefur
frá því fyrir aldamótin 2000 sótt
sér fyrirmyndir til bandarískra
repúblikana sem berast nú á bana-
spjótum. Þáverandi formaður
Sjálfstæðisflokksins lýsti opinber-
lega stuðningi við repúblikanann
George Bush eldri í forsetakjörinu
1992. Skoðanakannanir sýndu að
meiri hluti Íslendinga kaus heldur
demókratann Bill Clinton sem
náði kjöri. Skoðanakannanir sýndu
2012 að 98% Íslendinga studdu
demókratann Barack Obama í for-
setakjörinu það ár.
Þeir efast aldrei
Repúblikanar hafa gengið fram af
demókrötum frá árinu 2000 þegar
Hæstiréttur stöðvaði endurtaln-
ingu atkvæða í Flórída og dæmdi
George Bush yngra forsetaemb-
ættið með fimm atkvæðum gegn
fjórum eftir flokkslínum. Álit
Hæstaréttar hrundi. Eftirmælin um
forsetatíð Bush yngra eru yfirleitt á
þá leið að hann hafi verið einn allra
lakasti forseti landsins frá önd-
verðu. Forsetatíð hans markaðist
af eyðileggingu, leynimakki, lygum
og lögbrotum (skrifstofustjóri vara-
forsetans fékk fangelsisdóm, en
Bush forseti skaut honum undan
fangavist). Stjórnin og þingið
eyðilögðu ýmsa almannaþjónustu
eins og í ljós kom t.d. í flóðunum í
New Orleans þar eð hún átti ekki
að geta gert gagn skv. hugmynda-
fræði þeirra. Um þessa sögu alla eru
margir vitnisburðir, t.d. bækurnar
The Wrecking Crew (2009) eftir
Thomas Frank og Worse than
Watergate (2004) og Conservatives
without Conscience (2006) eftir
John Dean sem var starfsmaður
Hvíta hússins 1970-1973 í forseta-
tíð Richards Nixon, sat í fangelsi
í fjóra mánuði og sá sig um hönd
þegar flokksbræður hans gengu
endanlega fram af honum í forseta-
tíð Bush yngra.
Ég lýsti síðari bók Deans svo hér
í Fréttablaðinu 5. september 2006:
„[þar] kafar Dean dýpra í hugskot
þeirra illskeyttu öfgamanna, sem
hann telur, að hafi nú undirtökin
í Repúblíkanaflokknum. Hann
vitnar í rannsóknir sálfræðinga á
drottnunargjörnum manngerðum;
slíkir menn þrá sterka foringja og
eru árásargjarnir, ósveigjanlegir og
íhaldssamir, þeir eru lýðskrumarar,
ganga um með guðs orð á vörum
og mega þó helzt ekkert aumt
sjá án þess að þurfa að traðka á
því og skirrast ekki heldur við að
vanvirða mannréttindi og stjórnar-
skrár; þeir efast aldrei. Þessir menn
ganga fyrir heift og hefndum, segir
Dean. Lýsing hans virðist ríma vel
við greinargerð Morgunblaðsins
25. júní sl. um „vont andrúms-
loft heiftar og hefndar“ á vissum
stöðum hér heima.“
Í þessu ljósi verður það skiljan-
legt hvers vegna bandarískir kjós-
endur gerðu það sem margir héldu
að myndi varla gerast fyrr en eftir
marga áratugi: þeir gerðu blökku-
mann að forseta.
Bara venjulegur íslenzkur sjálf-
stæðismaður
Repúblikanar hafa nú meiri hluta í
báðum deildum Bandaríkjaþings.
Ástandið í þinginu er þannig að
flokkarnir talast varla við. Sæmileg
sátt ríkir í röðum demókrata þótt
þar séu skiptar skoðanir um ýmis
mál. Innan þingflokks repúblikana
ríkir á hinn bóginn stríðsástand
þar sem lítill minni hluti ofstækis-
manna kúgar meiri hlutann sem
hefur að sönnu ekki úr háum söðli
að detta. Þannig stendur á því að
þingið hefur nokkrum sinnum
komizt á fremsta hlunn með að
kalla greiðsluþrot yfir Bandaríkja-
stjórn til að koma höggi á forset-
ann. Repúblikanar virðast telja að
þeir geti orðið öðrum til skammar.
Þeir börðust gegn heilbrigðistrygg-
ingalöggjöf Obamas forseta með
kjafti og klóm, en forsetinn hafði
sitt fram. Sama máli gegnir um
Parísarsamkomulagið um aðgerðir
gegn hlýnandi loftslagi: langflestir
repúblikanar á þingi hafa sagt sig
úr lögum við vísindi til að þóknast
olíufélögum.
Þetta ástand hefur dregið mjög
úr áliti Bandaríkjaþings. Í júní
2015 sögðust 8% kjósenda treysta
þinginu skv. Gallup, 32% treysta
Hæstarétti, 52% treysta lögreglunni
og 72% treysta hernum. Forseta-
frambjóðendur sem eru þóknan-
legir flokkseigendafélagi repúblik-
ana njóta svo lítillar hylli meðal
óbreyttra flokksmanna að tveir
utangarðsmenn, Donald Trump frá
New York og Ted Cruz frá Texas,
virðast sigurstranglegastir þeirra
sem keppa nú um útnefningu
flokksins. Verði annar hvor þeirra
fyrir valinu, mun hann trúlega
gjalda afhroð í kosningunum líkt
og Barry Goldwater gerði 1964.
Repúblikanar búast sem sagt til að
afhenda demókrötum forsetaemb-
ættið á silfurfati og gildir þá trúlega
einu hvort demókratar útnefna
sósíalistann Bernie Sanders frá Ver-
mont, sem er nú bara venjulegur
íslenzkur sjálfstæðismaður eins
og þeir voru í formannstíð Ólafs
Thors og Bjarna Benediktssonar,
eða fyrsta kvenforsetann Hillary
Clinton. Lúti Trump í lægra haldi
fyrir Cruz eða fyrir Marco Rubio frá
Florída meðal repúblikana virðist
líklegt að Trump bjóði sig fram
sem þriðji maður og aukast þá enn
sigurlíkur demókrata.
Hingað heim
Svipað er að gerast hér heima. Sjálf-
stæðisflokkurinn hefur gengið svo
fram af kjósendum, m.a. með því
að senda lýðræðinu langt nef með
framgöngu sinni í stjórnarskrár-
málinu og með því að sýna veikan
vilja til að gera upp ábyrgð sína á
hruninu, að hann horfir nú fram
á að þurfa að víkja fyrir pírötum í
næstu alþingiskosningum. Píratar
þurfa að gera bara eitt að minni
hyggju til að tryggja sér lykilstöðu
við myndun næstu ríkisstjórnar.
Þeir þurfa að lofa að staðfesta
nýju stjórnarskrána sem bíður
afgreiðslu Alþingis auk annarra
hreingerninga. Síðan þurfa þau
að hefjast handa um að laga lög
landsins að nýrri stjórnarskrá, m.a.
kosningalögin og fiskveiðistjórnar-
lögin.
Alveg eftir
bókinni

Uppbygging og þróun íslensks
fjölmenningarsamfélags
RÁÐSTEFNA
Ráðstefnan Fræði og fjölmenning 2016 fer fram í Háskóla Íslands
laugardaginn 6. febrúar kl. 10.00–14.30. Ráðstefnunni er ætlað að
miðla og byggja upp frekari þekkingu á sviði fjölmenningar.
Erindi ráðstefnunnar snúa m.a. að félagsþjónustu, heilbrigðisþjónustu
og atvinnuþátttöku, kennslu, uppeldismálum, íþróttum og tómstundum,
sögu, trú, menningu og tungumálum, mannvísindum og stjórnmálum.
Flutt verða erindi bæði á íslensku og ensku.
Meðal samstarfsaðila: Akureyrarbær, Hafnarfjarðarbær, innanríkisráðuneytið,
Kópavogsbær, MARK – Miðstöð margbreytileika- og kynjarannsókna,
Rannsóknarsetur í barna- og fjölskylduvernd, Rauði krossinn, Reykjavíkur-
borg, Stúdentaráð Háskóla Íslands og velferðarráðuneytið.
Ráðstefnan er opin öllum og fer skráning fram með
tölvupósti á netfangið jse@hi.is.
Upplýsingar um dagskrá ráðstefnunnar má finna á
www.hi.is/fraediogfjolmenning
FRÆÐI OG FJÖLMENNING
Þorvaldur
Gylfason
prófessor
Í dag
Píratar þurfa að gera bara
eitt að minni hyggju til að
tryggja sér lykilstöðu við
myndun næstu ríkisstjórnar.
Þeir þurfa að lofa að stað-
festa nýju stjórnarskrána
sem bíður afgreiðslu Al-
þingis auk annarra hrein-
gerninga.
Það má ekki gera hitt og ekki þetta,“ var sungið í þekktu barnalagi um allt það sem væri
bannað. Það væri leikur einn að búa
til svipað lag um þær kvaðir sem settar
eru af ríkinu á líf einstaklinga í dag.
Ef fólk kýs að skíra barnið sitt
Skallagrímur Thor eða Christa Alex
leggur ríkið dagsektir á foreldrana,
þar til þeir breyta nafni barnsins. Allt
skal vera samkvæmt ríkisreglum þar
sem Reginbaldur Kaktus og Kormlöð
Mímósa þykja hæfa vel íslenskum
börnum.
Um fimmtán hundruð manns
stunda líkamsrækt í Mjölni sem sér-
hæfir sig í blönduðum bardagaíþrótt-
um eða MMA. Við eigum einn besta
bardagamann heims í þeirri íþrótt og
tvo Evrópumeistara. Ríkið hefur hins
vegar ákveðið að það sé ekki sniðugt
að stunda þessa íþrótt hér á landi, þó
hér séu leyfðar aðrar bardagaíþróttir
á borð við ólympíska hnefaleika og
Taekwondo. Fótbolti og hestamennska
eru einnig hættulegri en bardaga-
íþróttirnar. Gunnar Nelson og aðrir
iðkendur blandaðra bardagaíþrótta
þurfa því að fara til annarra landa til
að keppa.
Margt af því sem íbúum annarra
landa finnst eðlilegt og sjálfsagt, hefur
íslenska ríkið ákveðið að skuli annað-
hvort bannað eða takmarkað. Í flest-
um velmegunarlöndum Vesturlanda
er áfengi selt jafnt í sérverslunum og
matvöruverslunum. Þar er úrvalið og
þjónustan í samræmi við eftirspurn og
einstaklingar telja sjálfsagt að sjá vínið
í næsta rekka við morgunkornið. Ríkið
hér á landi telur þó afar nauðsynlegt að
það sé ríkisstarfsmaður sem afhendir
okkur þessa vöru.
Sjálfsögð réttindi í öðrum löndum
Þá telur ríkið auðvitað ótækt að við
kaupum vörur á internetinu. Ég veit
ekki hvenær ríkið kemst á tækni-
öldina, sem er löngu komin. Í öðrum
löndum eru það sjálfsögð réttindi að
geta pantað vörur á netinu og fengið
þær sendar heim að dyrum. Á Íslandi
þarf að fara á fund tollstjóra, ræða við
embættismann og borga gjald til að fá
vöruna afhenta.
Fjölskylda sem á sitt eigið fyrirtæki
og byrjar að brugga bjór hefur engin
tækifæri til að auglýsa og kynna sína
vöru. Þegar í upphafi stendur hún höll-
um fæti gagnvart keppinautum, ekki
síst erlendum framleiðendum. Á sama
tíma horfum við á sjónvarpsútsend-
ingar frá erlendum íþróttaviðburðum
þar sem við okkur blasa Heineken-
auglýsingar. Ríkið telur það ekki hollt
að hér sé auglýst íslenskt áfengi.
Er allt orðið svo staðnað og þreytt
að hér sé ekki hægt að ganga rösk-
lega til verks og breyta löngu úreltum
boðum og bönnum? Á endalaust að
standa í vegi fyrir því að Ísland verði
sambærilegt þeim löndum sem við
berum okkur helst saman við? Með
því er einungis verið að stöðva eðli-
lega framþróun sem mun eiga sér
stað, hvort sem það gerist 2016, 2021
eða 2026. Ég er kannski óþolinmóð
en nennum við að bíða mikið lengur?
„Frelsið er yndislegt“ er a.m.k. svo
miklu skemmtilegra lag til að syngja
heldur en um allt sem er bannað.
Það má ekki nota skrúfjárn fyrir sleikjó
Áslaug Arna
Sigurbjörns-
dóttir
ritari Sjálfstæð-
isflokksins
s k o ð u n ∙ F R É T T a B L a ð i ð 19F i M M T u d a g u R 4 . F e B R ú a R 2 0 1 6
0
3
-0
2
-2
0
1
6
2
2
:4
2
F
B
0
5
6
s
_
P
0
3
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
5
6
s
_
P
0
3
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
5
6
s
_
P
0
1
9
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
5
6
s
_
P
0
2
6
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 1
8
5
C
-3
C
7
0
1
8
5
C
-3
B
3
4
1
8
5
C
-3
9
F
8
1
8
5
C
-3
8
B
C
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
6
A

F
B
0
5
6
s
_
3
_
2
_
2
0
1
6
C
M
Y
K