Fréttablaðið - 04.02.2016, Blaðsíða 18

Frá degi til dags
Útgáfufélag: 365 miðlar ehf. Stjórnarformaður: Ingibjörg Stefanía Pálmadóttir forStjóri: Sævar Freyr Þráinsson Útgefandi og aðalritStjóri: Kristín Þorsteinsdóttir kristin@frettabladid.is
aðStoðarritStjórar: Fanney Birna Jónsdóttir fanney@frettabladid.is, Hrund Þórsdóttir hrund@stod2.is, Kolbeinn Tumi Daðason kolbeinntumi@365.is. Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis
á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSn 1670-3871
fréttaBlaðið Skaftahlíð 24, 105 reykjavík Sími: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is ÞróunarStjóri: Tinni Sveinsson tinni@365.is helgarBlað: Ólöf Skaftadóttir olof@frettabladid.is og Viktoría Hermannsdóttir viktoria@frettabladid.is
menning: Magnús Guðmundsson magnus@frettabladid.is ljóSmyndir: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is framleiðSluStjóri: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is ÚtlitShönnun: Silja Ástþórsdóttir siljaa@frettabladid.is
Halldór
Fanney Birna
Jónsdóttir
fanney@frettabladid.is
Guðmundur
Franklín Jónsson
viðskiptafræðingur
Íslandsbanki hefur bæst við efnahagsreikning ríkisins með ca. 1.000 starfsmenn. Fyrir á þjóðin Landsbankann með sínum ca. 1.000
starfsmönnum. Ekki virðast starfsmenn okkar hjá
Landsbankanum hafa passað upp á verðmætin
okkar nógu vel, og kom það best í ljós í einka­
sölunni á hlutafénu í Borgun.
En hvað er til ráða? Við vitum af fyrri reynslu að
ríkisrekstur á fjármálafyrirtækjum hefur tilhneig­
ingu til spillingar. Og ekki viljum við að núverandi
stjórnvöld skipti bönkunum á milli sinna flokks­
gæðinga, með hinni frægu helmingaskiptareglu,
því þá er voðinn vís.
Ég vil meina, að erfitt sé að lifa af á Íslandi fyrir
smáfyrirtæki í frjálsri samkeppni ef tvær eða þrjár
grúppur ráða á bankamarkaði. Þess vegna verðum
við að fara öðruvísi að í þetta sinn.
Dreifðasta eignarhald í heimi
Ein einföld aðferð gæti verið sú að dreifa öllum
hlutabréfum sem ríkið á í bönkunum endur­
gjaldslaust, á tilgreindu tímabili til hvers og eins
núlifandi Íslendings, ca. 330.000 bréfum í hvorum
banka, skrá bankana svo í kauphöllina og láta
markaðinn sjá um rest. Þetta ferli væri hægt að gera
á 5 til 10 árum, dreifa 5% til 20% af hlutabréfum í
bönkunum á hverju ári.
Með gegnsæi að leiðarljósi
Af hverju er þetta sanngjarnt? Vegna þess að fólkið
í landinu á bankana hvort sem er í gegnum ríkið og
ber ábyrgð á endanum á öllum innlánum bank­
anna. Vonandi yrði þá stjórnað lýðræðislega með
gegnsæi að leiðarljósi og af hverju ættu eigendurnir
ekki að njóta ávaxtanna?
Tvo varnagla myndi ég þó að setja og annar er sá
að enginn einn aðili gæti átt meira en 5% og hinn
er að við þyrftum að aðskilja fjárfestingabanka­
þjónustu frá almennum bankarekstri. Ríkið tæki
svo sitt í gegnum skattheimtu á söluhagnað hluta­
bréfa. Við fáum víst ekki oft tækifæri til þess að
leysa úr svona lúxusvandamáli.
Lúxusvandamál
Ein einföld
aðferð gæti
verið sú að
dreifa öllum
hlutabréfum
sem ríkið á í
bönkunum
endurgjalds-
laust, á til-
greindu tíma-
bili til hvers og
eins núlifandi
Íslendings, ca.
330.000 bréfum
í hvorum
banka …
Fagnar ákvörðun Illuga
Fyrir nokkrum misserum voru
uppi hugmyndir um að sameina
menntaskólastofnanir á Norður-
landi eystra vegna fækkunar nem-
enda. Menntamálaráðherra ákvað
því að setja á laggirnar starfshóp
vegna málsins til að finna hentuga
lausn til að tryggja framboð náms
í heimabyggð fyrir menntaskóla-
nemendur. Nú liggur fyrir skýrsla
um málið og ætla skólarnir í mikla
samvinnu á næstu skólaárum. Úr
óvæntri átt kom stuðningur við
vinnu menntamálaráðherra á
þingi í gær. Bjarkey Olsen Gunn-
arsdóttir, þingmaður VG, fagnaði
þessum úrræðum ráðherra. Hefur
Illugi þannig fjölgað bandamönn-
um sínum á þingi.
Spilling í sinni tærustu mynd
Á meðan Bjarkey hrósaði mennta-
málaráðherra ræddi Guðmundur
Steingrímsson styrkveitingar
framsóknarmanns til framsóknar-
manns. Gerði hann alvarlegar
athugasemdir við umrætt verklag.
„Ég vil ekki svona þjóðfélag,“ sagði
þingmaðurinn, „það á ekki að vera
úrslitaatriði hvort maður sé vinur
ráðherra.“ Guðmundur passaði sig
nokkuð á því að nota ekki orðið
spilling í ræðu sinni en vissulega
lýsir hann pólitískri spillingu í sinni
tærustu mynd. Og það þarf ekki að
hafa frjótt ímyndunarafl til að átta
sig á því hvernig ákveðið var að
veita nákvæmlega þessum manni
þessa peninga til gerðar heimilda-
myndar um afrek Framsóknar-
flokksins. sveinn@frettabladid.is
Heimild til endurgreiðslu á 100 prósentum af virðisaukaskatti vegna vinnu við viðhald eða endurbætur á húsnæði og frístundahúsum var samþykkt á Alþingi í mars árið 2009. Um var að ræða þjóðar­
átak stjórnvalda og fleiri til að koma hjólum atvinnu­
lífsins í gang í kjölfar kreppunnar og atvinnuleysis sem
því fylgdi. Heimildin átti að hvetja til vinnuskapandi
framkvæmda. Þetta átak var kallað Allir vinna.
Hækkuð endurgreiðsla vegna íbúðarhúsnæðis
og orlofshúsa var ekki síst ákveðin til þess að skapa
hvata til heiðarlegra viðskiptahátta og draga úr svartri
atvinnustarfsemi í byggingariðnaði, með tekjuhags­
muni ríkissjóðs að leiðarljósi.
Í ársbyrjun 2015 var ákveðið að lækka endurgreiðsl­
una til eigenda íbúðarhúsnæðis vegna vinnu iðnaðar­
manna á húsnæði þeirra niður í 60 prósent.
Á forsíðu Fréttablaðsins í gær var greint frá því að
líkur væru á að skattaundanskot hefðu aukist í bygg­
ingariðnaði að undanförnu í kjölfar lægri endurgreiðslu
virðisaukaskatts að mati ríkisskattstjóra. Í kjölfar
breytinganna í byrjun ársins 2015 hefur beiðnum um
endurgreiðslur fækkað um 60 prósent á sama tíma og
umsvif í byggingariðnaði hafa aukist töluvert. Skúli
Eggert Þórðarson ríkisskattstjóri segir að kaupandi geti
komið sér hjá því að greiða 40 prósent af virðisauka­
skattinum og seljandinn sloppið við að gefa söluna upp
til tekjuskatts með því að gefa vinnuna ekki upp. Sé
skatturinn endurgreiddur sé hvatinn til að gefa vinnuna
ekki upp enginn þar sem ávinningurinn er enginn.
Skúli segir einnig að þar sem eftirlit með vinnu á
heimilum sé erfitt, sé mikilvægt að hvatinn til undan­
skota sé ekki fyrir hendi og veltir því upp hvort ekki sé
rétt að endurgreiða virðisaukaskattinn að fullu á ný.
Bjarni Benediktsson fjármálaráðherra sagði hið sama
á Alþingi á mánudaginn. Skilaboðin sem bærust frá
kerfinu væru þau að minna sé um að virðisaukaskatt­
skýrslum sé skilað eftir að endurgreiðslurnar voru
lækkaðar.
Spurningin sem eftir stendur er almenn um skatt­
kerfi. Skattar eru ávallt hækkaðir til að freista þess að
fá meira í ríkiskassann. En þrátt fyrir þær fyrirætlanir
gengur sú jafna ekki alltaf upp með þeim hætti sem gert
er ráð fyrir. Þegar kemur að virðisaukaskatti af bygg­
ingariðnaði má spyrja sig – í ljósi þess að sterkur grunur
leikur á því að skattaundanskotum sé að fjölga – hvort
skatturinn sé ekki einfaldlega of hár. Markmið hvers
skattkerfis á að vera að það sé einfalt, fyrirsjáanlegt og
sanngjarnt og skili þannig tekjum inn í samreksturinn.
Ef skattkerfið er flókið, ófyrirsjáanlegt og ósanngjarnt
verður líklegra að menn fari að stinga undan og finni
leiðir til að koma sér hjá því að borga.
Ef atvinnulífið, og samfélagið allt, býr við hóflega
skattheimtu þá skilar það sér á endanum í aukinni
verðmætasköpun í þjóðfélaginu öllu. Því má spyrja sig
hvort ekki sé tímabært að ríkið hætti þessari ómark­
vissu millifærslu sem felst í endurgreiðslu ákveðinna
skatta, og lækki þess í stað skatta, gjöld og annað og
leyfi atvinnulífinu að blómstra í friði. Með einföldum,
fyrirsjáanlegum og sanngjörnum hætti.
Einfalt er betra
Ef atvinnu-
lífið, og
samfélagið
allt, býr við
hóflega
skattheimtu
þá skilar það
sér á end-
anum í
aukinni
verðmæta-
sköpun í
þjóðfélaginu
öllu.
4 . f e b r ú a r 2 0 1 6 f I M M T U D a G U r18 s k o ð U n ∙ f r É T T a b L a ð I ð
SKOÐUN
0
3
-0
2
-2
0
1
6

2
2
:4
2
F
B
0
5
6
s
_
P
0
3
9
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
5
6
s
_
P
0
3
0
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
5
6
s
_
P
0
1
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
5
6
s
_
P
0
2
7
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
8
5
C
-2
D
A
0
1
8
5
C
-2
C
6
4
1
8
5
C
-2
B
2
8
1
8
5
C
-2
9
E
C
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
4
B

F
B
0
5
6
s
_
3
_
2
_
2
0
1
6
C
M
Y
K