Málfregnir - 01.04.1989, Page 2

KRISTJÁN ÁRNASON
Um málnefndina
Um síðustu áramót urðu nokkur manna-
skipti í íslenskri málnefnd. Baldur Jóns-
son. sem verið hafði formaður í 11 ár.
baðst undan endurskipun í nefndina.
Við formennsku tók Kristján Árnason.
en Sigrún Stefánsdóttir kom í nefndina í
stað Baldurs. Nú þegar Baldur hættir
beinum störfum í nefndinni skal þakka
honum það starf sem hann hefur innt af
hendi í hennar þágu. í formannstíð hans
hefur átt sér stað bylting í starfsemi
nefndarinnar, og er það mikið fyrir til-
stuðlan hans. Nefndin nýtur þó áfram
starfskrafta Baldurs sem forstöðumanns
málstöðvarinnar og ritara nefndarinnar
og hyggur gott til þess samstarfs.
Margt er rætt um íslenska tungu og
menningu um þessar mundir og þann
vanda sem hún stendur frammi fyrir.
Flestir virðast hafa einhverjar áhyggjur,
en þær eru mismiklar, og e.t.v. eru skoð-
anir skiptar um eðli og stærð vandans.
Eins og fram kemur á öðrum stað í þessu
hefti var 25 ára afmælis málnefndarinnar
m.a. minnst með ráðstefnu sem haldin
var 22. apríl síðastliðinn og bar yfirskrift-
ina: íslenskt mál og menning á öld gervi-
tungla. Var þar rætt í allvíðu samhengi
um þann vanda sem virðist blasa við
þegar erlent sjónvarpsefni berst til
almennings um gervitungl án nokkurrar
milligöngu innlendra aðila.
Veigamesti þátturinn í starfi málnefnd-
arinnar hefur verið ráðgjöf ýmiss konar,
ekki síst um smíði nýyrða sem gera
okkur kleift að ræða um nýja tækni á
máli sem hvílir á eldri íslenskri málhefð.
Hefur þar verið fylgt þeirri venju, sem
mótaðist á síðustu öld, að smíða orð af
innlendum toga til þess að nota um þau
erlend hugtök sem hingað berast með
vísindum og nýrri verktækni.
Svo er fyrir að þakka öflugri menn-
ingu og málræktarstarfi þessarar aldar,
og jafnvel enn frekar þeirrar síðustu, að
tekist hefur að móta tungu sem dugir vel
sem miðill fyrir það mannlíf sem nútím-
inn hefur haft upp á að bjóða. Og íslensk
menningarheild er ein og söm frá land-
námi til nútímans. Islendingar búa við
gott málkerfi, svo notað sé skriffinnsku-
legt orðalag.
Vandinn sem fylgir nútímanum er því
ekki málfræðilegs eða mállegs eðlis í
þrengsta skilningi, heldur miklu frekar
menningarlegs eða félagslegs. Málrækt-
arstarfið snýst ekki eingöngu um mótun
tungunnar, heldur einnig um notkun
hennar. Fari svo að stór hluti íslendinga
verði tvítyngdur hafa margir áhyggjur af
því að íslenska víki smám saman fyrir
ensku.
Fyrir Alþingi liggur stjórnarfrumvarp
um stækkun íslenskrar málnefndar úr 5
mönnum í 19-21, og hefur málnefndin
mælt með flutningi þess. Með því að
fjölga í nefndinni er vonast til þess að
takast megi að virkja sem flesta í mál-
ræktarstarfinu. Til stuðnings þeim sér-
fróðu mönnum, sem fyrir eru í nefnd-
inni, komi sem flestir sem hafa áhrif á
málið og notkun þess.
2