Málfregnir - 01.04.1989, Blaðsíða 22

MAGNÚS SNÆDAL
íðorðasafh lækna
Inngangur
Nú eru rúm fimm ár frá því skipuleg
vinna hófst við íðorðasafn lœkna. Orða-
nefnd læknafélaganna (Læknafélags
íslands og Læknafélags Reykjavíkur)
var stofnuð árið 1983. í nefndinni eiga
nú sæti læknarnir Bjarni Þjóðleifsson,
Eyjólfur P. Haraldsson, Guðjón S.
Jóhannesson, Helgi Þ. Valdimarsson,
Jóhann Heiðar Jóhannsson, Magnús
Jóhannsson og Örn Bjarnason, sem jafn-
framt er formaður. Undirritaður hóf
störf sem ritstjóri í febrúar 1984. Þá skal
nefna að síðla árs 1985 var settur á fót
Orðabókarsjóður læknafélaganna, og
var honurn ætlað að standa undir kostn-
aði við verkið. Þessi sjóður hefur þó
lengst af verið léttur, og því hefur megin-
þungi kostnaðarins fallið á læknafélögin.
íslensk málnefnd hefur stutt starfsem-
ina á ýmsan hátt, m.a. með því að láta
ritstjóranum í té starfsaðsiöðu í íslenskri
málstöð. Um annan opinberan stuðning
hefur tæpast verið að ræða. Varla verður
því annað sagt en læknafélögin hafi
staðið myndarlega að baki íðorðastarf-
seminni.
Innlend og erlend stuðningsrit
Íðorðasmíð meðal lækna á sér þó lengri
sögu en nemur ævi orðanefndarinnar.
Ritstjórn Lœknablaðsins fjallaði um slík
vandamál og var 1977 formlega falið
hiutverk orðanefndar. Þá skal hér getið
tveggja orðasafna: Nomina Clinica
Islandica. Islenzk lœknisfrœðiheiti eftir
Guðmund Hannesson sem Sigurjón
Jónsson gaf út 1954, en þar er m.a. að
finna mörg af þeim nýyrðum sem Vil-
mundur Jónsson smíðaði. Guðmundur
gaf einnig út Nomina Anatomica Island-
ica. íslenzk líffœraheiti 1941, og var sú
bók síðast endurútgefin 1972, endur-
skoðuð af Jóni Steffensen, undir nafninu
Alþjóðleg og íslenzk líffœraheiti.
Frá því íslenzk lœknisfrœðiheiti komu
út hafa orðið gríðarlegar framfarir í
læknisfræði og jafnvel orðið til nýjar
fræðigreinar. Þótt starfsemin nú njóti að
sjálfsögðu þess sem áður hefur verið gert
hefur samfelld og skipulögð íðorðastarf-
semi ekki verið stunduð meðal íslenskra
lækna fyrr en með tilkomu orðanefndar-
innar.
Af erlendum orðabókum studdist
nefndin í upphafi mest við Blakiston's
Gould Medical Dictionary (4. útg. 1979)
og fleiri áþekkar bækur, en síðar hefur
sífellt meira verið stuðst við Interna-
tional Dictionary of Medicine and Bio-
logy sem út kom 1986.
Úr þessum bókum eru valin þau
hugtök sem ástæða þykir til að þýða á
íslensku. Orðanefndin og ritstjóri fjalla
um þetta á vikulegum fundum, og á
þeim verða flest nýyrðin til.
Útgáfustörf oröanefndar
Árið 1986 var ákveðið að gefa afrakstur
starfsins út jafnóðum í heftum svo
læknum gæfist kostur á að gagnrýna
verkið og gera tillögur til úrbóta. Þetta
orðasafn er ensk-íslenskt, og hafa staf-
kaflarnir A-S þegar verið prentaðir.
Þessari bráðabirgðaútgáfu mun Ijúka um
mitt þetta ár.
Árið 1983 gaf International Anatomi-
cal Nomenclature Committee út nýja og
endurskoðaða útgáfu (þá 5.) af Nomina
Anatomica. í sömu bók eru einnig kerfis-
22