Málfregnir - 01.04.1989, Qupperneq 28

Ritfregnir
eftir Baldur Jónsson
Keglur um frágang þingskjala og
prentun umræðna. Sérútgáfa Alþingis-
tíðinda. Alþingi. Ágúst 1988. 60 bls.
Fáir munu gera sér ljóst að Alþingi rekur
eina stórvirkustu útgáfu prentaðs máls í
landinu. Þar fer mest fyrir sjálfunt Alþing-
istíðindum, sem eru í tvennu lagi. Annars
vegar er útgáfa allra þingskjala (A-deild),
hins vegar allra umræðna (B-deild).
Við frágang til útgáfu á svo fyrirferðar-
miklu og fjölbreytilegu lesmáli reynir
mjög á skipulag ritstjórnar og hagnýtar
ritstjórnarreglur.
Okkur Islendingum er tamt að hugsa
um ritreglur sem leiðbeiningar handa
skólafólki um stafsetningu og greinar-
merkjasetningu, helst kommusetningu.
Slíkar leiðbeiningar ná aðeins til almennra
undirstöðuatriða, en geta aldrei orðið
nándar nærri tæmandi ritstjórnarreglur
fyrir hvaða útgáfu sem er. Hver stórútgáfa
hefir sínar sérþarfir í þessum efnum.
Meðal þeirra menningarþjóða, sem við
tökum okkur helst til fyrirmyndar, hefir
lengi tíðkast að ntikilvirkar útgáfur hafi og
gefi jafnvel út eigin ritreglur eða ritstjórn-
arreglur, t.d. stórblöð og þjóðþing.
Viðhorf Islendinga til þessara mála
hefir verið að breytast til hins betra á
undanförnum árum. Einn vottur þess er
Handbók wn ritun og frágang, sem Iðunn
gaf út í fyrra og skýrt var frá í síðasta
tölublaði Málfregna (bls. 31), og nú hefir
Alþingi gefið út ritreglur fyrir Alþingis-
tíðindi sín.
Efninu er skipt í fjóra kafla: Ritreglur,
Þingskjöl, Ræður og Skammstafanaskrá.
Fyrsti kaflinn, og sá sem almennast gildi
hefir, er um helmingur ritsins. Þar er til
dæmis fjallað um stóran og lítinn staf,
eitt orð og tvö, meðferð talna, skamm-
stafanir, málfarsleg atriði o.fl.
Almennum ritreglum er auðvitað
fylgt, svo langt sem þær ná. Margir geta
því haft gagn af þessum bæklingi þó að
hann sé miðaður við sérstakar þarfir og
eigi eflaust eftir að taka breytingum og
batna við ítrekaða endurskoðun.
Næstlengsti kaflinn er um frágang á
þingræðum. Þar er ýmislegt gagnlegt
fyrir þá sem áhuga hafa á þingstörfum,
og fróðlegt er að kynnast því sem sagt er
um fágun ræðutexta og leiðréttingar frá
þingmönnum.
Vitanlega er hér um eins konar tilraun
að ræða, sem ekki var ætlunin að auglýsa
eins og söluvöru handa almenningi. En
þetta ensvo lofsvert og menningarlegt
framtak að Málfregnum þykir ástæða til
að vekja athygli á því.
Barnaorðabókin. Ritstjóri: Sigurður Jóns-
son frá Arnarvatni. Orðabækur Iðunnar.
Iðunn. Reykjavík 1988. 263 + VIII bls.
Þessi bók er ætluð nemendum í neðri
bekkjum grunnskóla og er líklega fyrsta
íslenska orðabókin sem er sérstaklega
samin og gefin út handa börnum. í henni
munu vera um 2300 flettiorð.
Með skammstöfuðum málfræðiheitum
er sagt til um orðflokk hvers orðs og
jafnvel kynferði þess og tölu ef því er að
skipta. Merking orðanna er skýrð og
sýnd skáletruð dæmi um notkun þeirra.
Margar teikningar eftir Gunnar Karlsson
fylgja til skýringar.
Fremst í bókinni eru leiðbeiningar um
notkun hennar eftir ritstjórann.
28