Jökull - 01.12.1951, Síða 4

1. Þykktarmœling, skýringarmynd. Si—S3: jarðskjálftamœlar, sem hver um sig er tengdur við til-
svarandi spegil-galvanómæli, Gi—G3. L er Ijósritunartceki, T—T simtól og V vinda. J—J er yfir-
borð jökuls og F—F fjallið undir honum eða jökulstæðið. Við T t.v. er settur straumur í kveikju-
þráðinn til E, þar sem sprengi?ig verður. bi—ba eru bylgjuskarar, sem endurvarþast frá jökulstæð-
inu til jarðskjálftamælanna. hi—hs er þykkt jökulsins.
A simplified arrangement of seismic sounding aþþaratus. Si—S3 seismometers, G1—Gg galvano-
meters, L optical registrator, T—T telephones, V wincli, E explosives.
mælirinn verði fyrir mjög lítilli hræringu, er
bylgjan skellur á honum, er það nóg til þess að
spana ofurlitla straumbreytingar í Galvanómæl-
inum. Ljósdepillinn, sem endurvarpast af spegl-
inum, hreyfist í bylgjulínum, er svara til hrær-
inga jökulsins, en stækkar þær jafnframt 50000
sinnum eða meira.
Bylgjur, sem berast niður í gegnum ísinn,
endurvarpast frá berginu undir jöklinum og
skella á jarðskjálftamælunum andartaki síðar
en yfirborðsbylgjurnar (Sjá 1. mynd). Við
sprenginguna kemur fram merki á Ijósriti frá
spegil-galvanómælinum Gi, og þaðan má telja
tímann í Viooo úr sek., þangað til að hinir ýmsu
bylgjuskarar ná jarðskjálftamælunum.
Það þarf nokkra æfingu til þess að lesa úr
bylgjuritunum, og verður því ekki lýst hér nán-
ar. Reikningur á ísþykktinni er liins vegar ein-
faldur. Ef d er hálf vegalengd milli sprengistað-
ar og skjálftamælis og r hálf vegalengdin, sem
endurköstuðu bylgjurnar hafa farið, verður
þykkt íssins, h2 = r2 — d2.
Bylgjuritið á 2. mynd er frá mælingu aust-
ur af Grænalóni.
II.
Þriðja mynd sýnir leið þá, sem farin var um
jökulinn, og mælingastaði. Eru þeir víðast með
5—10 krn millibili. Mismunur á hæð yfirborðsins
og þykkt jökulsins sýnir því hæð landsins undir
jökli. Hæðarlínur á uppdrætti Vatnajökuls eru
þó hvergi nærri öruggar. (Sjá töl'lu á 5. bls.).
Samkvæmt mælingunum hvílir aðaljökullinn
á hásléttu, sem er framhald Brúaröræfa til suð-
vesturs og svipuð þeim að hæð, 600—800 m. Að
suðvestan hallar hásléttunni allbratt ofan í
2. Bylgjurit frá S44 (Skeiðarárjökli). P — lengdarbylgjur, R = endurkastsbylgjur, S______þverbylgjur.
A seismogram from S44. (Skeiðarárjökull).
2