Feykir - 18.12.1991, Blaðsíða 10

10 FEYKIR 45/1991
Inn milli fjallanna í seiöandi kyrrðinni
segir af fjallaveislu Hannesar P. og Kára Jóns í bókinni Eintöl á vegferðum
Ungir menn á Sauðárkróki: Hannes Pétursson og Kári
Jónsson. Mynd: Kristján C. Magnússon.
Xjaugardagur og mjólk-
uibílamar famir úr Króknum,
búið að loka öllum verslun-
um og göturnar eyðilegar í
skærri birtu. Við Kári
stöndum klifjaðir framan við
pósthúsið, þar sem ég átti
heima þegar þetta var, og
stór bakpoki að springa utan
af matföngum. Við höfðum
keypt nesti hjá Haraldi Júl.
samkvæmt minnislista sem
verið hafði lengi í smíðum,
því vandað var til hans. Við
ætluðum að kanna fáfarna
stigu og halda um leið veislu
uppi í fjöllum, uppi í Víðidal í
Staðarfjöllum. Móðir mín
kemur fram í dyrnar og spyr,
hvort við höfum nú allt
meðferðis sem við þurfum,
hvort hún eigi ekki að
skjótast inn eftir einni
ávaxtadós. „Nú þið getið þá
komið með hana aftur, verði
ekki not fyrir hana”. Við
þykjumst yfir þessa dós
hafnir, segjumst vera svo
birgir að tæplega sé hægt að
stinga henni niður nokkurs
staðar. A endanum látum við
samt undan fyrir þrábeiðni.
Við sígum af stað upp
Kristjánsklauf, fram hjá
húsunum þar sem við
þekkjum hverja útihurð,
síðan fram hjá gripahúsun-
um efst í klaufinni. Þar
byrjar sveitin, heillandi en þó
gamalkunn. Og þegar við
komura upp á Nafir, blasa
við mestu sauðafjöll í heimi,
grösug, bunguvaxin, snjó-
þung, þar sem „drífa stíf /
dynur á svöngum hjörðum”
á veturna, en samt: hvar í
veröldinni er til fjallabyggð
sem kemst nær en Göngu-
skörð innstu hugmynd manns
um kostarík sauðlönd?
Fólk neðan úr Krók er
að heyja á túnum sínum, og
töðuilminum slærfyrirþegar
við göngum upp að Hlíðar-
enda. Það er með naumindum
að við tímum að líta við til
þess að eiga það eftir þegar
hærra dregur. Við gerum það
samt uppi í fyrstu brekkunum,
því fjöllin og eyjarnar biðja
okkur að fylgjast með því,
hvernig sjónarhólarnir breyta
þeim smátt og smátt.
Drangey og Málmey eru
farnar að sigla hvor burt frá
annarri. Það kemur ekki
lengur á óvart, en hvílík
furða þótti mér að sjá
Málmey stefna til hafs í
fyrsta skipti. Hvarætlaði hún
að nema staðar?
Við leggjum frá okkur
klyfjarnar, setjumst niður og
hvílum okkur hátt uppi í
Skógarhlíð. Hrís, lyng og
sólskinshiti upp úr jörðinni.
Og framundan Skagafjörður,
víður og blár, hreinn í
sniðum. Hver sveit talaði
sinni eigin rödd, sem dró
dám af landslagi hennar,
fólki og sögu. Sumar höfðu
djúpan, aðrar bjartan róm,
og sumar stóðu hjarta manns
nær en aðrar, en þær vöktu
allar til samans þá skynjun,
að þarna ætti maður heima,
að til væri staður á jörðinni
þar sem maður ætti heima á
hverju sem gengi, hvert sem
leiðirnar lægju, eilífur staður
í brjósti manns.
Okkur þótti hlíðin djúp
uppgöngu og Molduxi hátt
fjall, ef dæma má eftir
sporunum sem við stigum.
Nú stefnum við upp á skarðið
sunnan hans, Molduxaskarð...
Hvenær gleymum við Kári
því? Skyndilega tekur fyrir
blæinn utan af firði, sólin
skín heit í dúnalogni, það
glittir í spegiltæra tjörn í
grænni lág, byggðahringur
Skagafjarðar horfinn, við
erum komnir inn milli
fjallanna, inn í seiðandi
kyrrð.
"Við hægðum ganginn
sjálfkrafa og litum undrandi
í kringum okkur. Hvergi
hreyfing — aðeins fáeinar
kindur á beit. Við ræddum
hugfangnir um staðinn, bjugg-
umst ekki við öðru en gráu og
grýttu fjallaskarði, því enginn
hafði lýst leiðinni fyrir
okkur. Ef til vill birtist
Molduxaskarð ekki heldur
nokkurs manns augum fyrr í
þessari mynd, þar er enginn
alfaravegur, þangað þurfa
menn sjaldnast nema í
göngum.
Við settumst niður hjá
tjörninni og áttum bágt með
að hafa okkur á stað aftur,
sátum lengi á grasi vöfðum
bakkanum, dreyptum á
köldum drykk og lögðum
eyrun að hinni sefandi kyrrð.
En tíminn leið og góður
spotti eftir í Víðidal. Við
öxluðum byrðarnar, og innan
stundar hlustuðu þúfnakollar
og steinar á skóhljóð okkar
frá troðningunum.
Ekkert bar við sögu. Það
hallaði undan fæti og við
komum niður í Hryggjadal,
stikluðum þar lækjasprænur
og dýjaveitur. Nú seig að
kvöldi, hljóðu sumarkvöldi í
eyðibyggðum. Tilsýndar sást
i bæjarrústirnar á Hryggjum
og Gvendarstöðum. Fortíðin
— þarna svaf hún í þýfðum
túnum og veggjabrotum.
Tilhlökkun okkar jókst
því nær sem dró Víðdal. Við
höfðum heyrt að það væri
fríður dalur og grasgefinn,
forðum heil kirkjusókn, en
lagst í eyði snemma á
miðöldum, að öllum líkindum
í svartadauða. Þar áttu enn
að sjást grónar bæjarleifar,
aðallega þó á Helgustöðum,
hinum forna kirkjustað.
Einnig fylgdi sögunni að til
skamms tíma hefði áin grafíð
undan kirkjugarðinum og
leitt í ljós mannabein. Það
þótti okkur ekki verra.
Og Víðidalur opnaðist
til suðurs. Við rákum ekki upp
stór augu líkt og í Molduxa-
skarði, sennilega vegna þess
að við höfðum gert okkur
hugmynd um dalinn. Okkur
fannst hann snotur og lágur
en ekki jafn grösugur og við
héldum. En þar ríkti unaðs-
legur friður. Nokkur hross
nösluðu á grundunum, og
áin kliðaði eins og hún hafði
gert frá því land byggðist, og
miklu lengur. Hún stillti
strengi sína við mannauðan
dalinn, þarfnaðist ekki áhorf-
enda. Kannski þótti henni
samt tilbreyting í komu
þessara tveggja gesta, því nú
fékk hún tækifæri til að rifja
upp gömul svefnhljóð sín.
Við fundum grænan þúfna-
klasa: Helgastaði í Víðidal,
en engin mannabein og
urðum dálítið vonsviknir, þó
bara fyrst í stað, því brátt
höfðum við nóg að sýsla við
að koma upp tjaldinu og
kveikja á prímusnum. Meðan á
því stóð, hlustuðum við á
kvöldkulið í stráunum, í von
um að það segði einhverjar
sögur af því lífi sem lifað var
þarna upp til fjallanna löngu
fyrir daga prímusa og
steinolíu. Og við hlustuðum
líka meðan við opnuðum
bakpokann og bjuggumst til
veislu. Við tíndum fram kakó
og búðinga og guð má vita
hvað, sátum með vatn í
munninum. Ylur var kominn
í tjaldið, pottur yfir glaðan
eld — en sykurinn, hvar var
hann? Ekki í bakpokanum,
ekki í svefnpokanum, ekki í
vösum okkar; hann var ekki
uppi á Víðidal, ekki á
Hryggjardal, ekki í Molduxa-
skarði, hann var á Króknum,
hann var niðri í skúffu hjá
Haraldi Júl.
Við horfðum hljóðir
hvor á annan. Veislunni var lokið!
Kakóið í dollunni var ósætt,
búðingarnir ósætir, allt var
ósætt sem við hugðumst
gæða okkur á. Við líktumst
mönnum sem ætla að reisa
timburhús upp til fjalla,
draga að sér efni, flytja það á
áfangastað og eru búnir að
setja upp vinnuvettlinga
þegar þeim verður ljóst að
naglarnir eru enn í pakkhús-
inu.
Veislunni var lokið. Við
hertum samt fljótt upp
hugann og einsettum okkur
að berjast til þrautar. Ef til
vill heyrðist okkur kvöld-
kulið í stráunum segja:
„Fólkið sem hvílir gleymt og
grafið utan tjaldstns, varð oft
fyrir þyngri raun en þið — og
bar hana”. Að minnsta kosti
hófum við þegar sykurvinnslu:
helltum brjóstsykurmolum í
pott og bræddum þá í vatni.
Það gekk seint og illa óg kom
aldrei að verulegum notum,
við spændum í okkur
hálfsætan búðing. Að lokum
gáfumst við upp á allri
matseld og gripum fegins
hendi í þann bjarghring sem
við ætluðum að fleygja frá
okkur stærilátir: ávaxtadósina.
Hún, sem varla komst fyrir
innan um nestisbirgðinar,
varð nú í raun réttri að
nestisbirgðum. Niðursoðnar
perur bráðnuðu á tungu,
hresstu okkur og léttu
skapið.