Bændablaðið - 24.09.2015, Blaðsíða 29

29Bændablaðið | Fimmtudagur 24. september 2015
Núna eru viðræður komnar í
fullan gang og svo verður heilmikil
vinna fram undan í haust að koma
þessu öllu heim og saman; hvað
eigi að vera í rammasamningnum
og hvað á að vera í undirsamning-
um. Mér heyrist það vera vilji for-
manns Bændasamtakanna að allar
greinar verði þar undir; skógræktin
til að mynda og allar aðrar búgreinar.
Auðvitað er það skynsamleg nálg-
un að ýmsu leyti þar sem greinarnar
skarast í svo mörgu – til að mynda
varðandi nýliðunar- og umhverfis-
mál.“
Upprunamerkingarnar enn í ólagi
Á dögunum bárust fréttir um að sam-
kvæmt könnun Matvælastofnunar og
heilbrigðiseftirlits sveitarfélaganna
væri enn talsverður misbrestur á því
að innflutt grænmeti væri merkt með
uppruna eins og reglur hafa gert ráð
fyrir nú um nokkurt skeið. „Já, þetta
er eiginlega með ólíkindum hjá versl-
uninni að geta ekki komið þessu í
lag – og stundum er jafnvel gengið
svo langt að bakkar frá Sölufélagi
garðyrkjubænda eru notaðir undir
innflutta grænmetið,“ segir Gunnar.
„Við höfum lagt mikla áherslu á að
þetta sé að minnsta kosti í lagi okkar
megin – að við merkjum okkar vörur
með fánaröndinni okkar.
Við erum um þessar mundir að
innleiða gæðahandbók garðyrkjunnar
og hún mun ná til allra þeirra sem
stunda garðyrkju; hvort sem er í úti-
rækt, blómum eða ylrækt. Grundvöllur
þess að þú fáir að nota fánaröndina
er þá að þú farir eftir gæðahandbók
garðyrkjunnar. Við höfum verið að
skoða útfærslur af slíkum handbókum
á Norðurlöndunum og viljum vanda
til verka í þessu. Á Norðurlöndunum
eru þeir með þriðja aðila í eftirliti með
notkun á gæðahandbókum og eftir-
fylgni. Við viljum ekki að það fari
fyrir fánaröndinni eins og til dæmis
merkinu um vistvæna vottun, sem
með tímanum varð auðvitað mark-
laust eins og komið hefur í ljós.“
Þurfa að kaupa upprunavottorð
fyrir hina hreinu íslensku orku
Eins og upplýst hefur verið í
Bændablaðinu fyrir skemmstu má
sjá á orkureikningum landsmanna að
upprunavottorð hinnar hreinu íslensku
raforku hefur í einhverjum tilvikum
verið selt. Uppruni orkunnar er þar
sagður vera frá kjarnorku, olíu, kolum
og gasi. Ástæða þessa mun vera sala
íslenskra orkufyrirtækja á upprunavott-
orðum ís lenskrar raf orku, sem verða
þá í staðinn að taka á sig „mengandi
framleiðslu“. Íslensk matvælafram-
leiðslufyrirtæki, sem hafa getað státað
af hreinni framleiðslu, hafa sum hver
þar með misst þessi sjálfgefnu fríðindi
– og þar með ímynd – þótt þau geti
keypt upprunavottorðið til baka.
„Mér finnst dálítið sérkennilegt í
þessu máli að í raun er verið að selja
kolefniskvóta til Evrópu – ég sé þetta
ekki öðruvísi,“ segir Gunnar. „Í staðinn
sitjum við uppi með það að uppruni
íslenskrar raforku er skráð þannig að
hluti hennar er framleiddur úr kjarn-
orku og hluti úr jarðefnaeldsneyti, þótt
við vitum að 98 prósent af íslenskri
raforku er endurnýjanleg – sem er mjög
undarlegt. Við höfum því óskað eftir
því við ráðuneytið að það verði upplýst
um það hverjir hagsmunirnir eru í þessu
sambandi og hvort hugsanlega sé verið
að fórna meiri hagsmunum fyrir minni.
Ég treysti því að það varpi þá ljósi á það
hvað við séum að fá út úr þessu. Það
hefur í það minnsta ekki endurspeglast
í lægra raforkuverði hér á Íslandi.
Mér skilst að stjórnvöld heimili
þetta á grundvelli samkomulags við
Evrópusambandið og það er því þeirra
að svara fyrir þetta, en ég átta mig ekki
á því hvers vegna þessi leið er farin.
Þetta gerir þetta enn furðulegra að garð-
yrkjan þurfti svo að kaupa sig frá þessu
til þess að hafa hreinleikavottorð á raf-
magnið. Við reiknuðum það út að fyrir
garðyrkjuna þá eru þetta kannski fjórar
til fimm milljónir á ári, sem við þyrft-
um að greiða fyrir hreinleikavottorð á
íslensku rafmagni. Þegar þetta rann
upp fyrir mönnum þá féllust mönnum
bara hendur, ég held að enginn hafi
enn farið út í það að kaupa sig frá
þessu. Fyrir flesta garðyrkjumenn er
kannski enginn hvati til þess eins og
er – á meðan til dæmis ekki er um
útflutning að ræða – en ég spyr nú
bara að því hvernig þetta virkar til
dæmis með lífræna vottun. Svo er
þetta bara í grundvallaratriðum galið;
það er alltaf verið að selja íslenskan
hreinleika og svo birtist þetta á raf-
magnsreikningunum okkar. Ég held
reyndar að þetta snúi að fleiri greinum
en garðyrkjunni – ég spyr til dæmis
um áhrifin á fiskútflutninginn. Sú hlið
hefur ekki komist upp á yfirborðið í
umræðunni.
Önnum kafinn félagsmálamaður
Gunnar er oddviti Grímsnes- og
Grafningshrepps – og má kalla önnum
kafinn félagsmálamann. Hann reyn-
ir þó að líta inn á garðyrkjustöðina
í lok dags og um helgar og sinnir nú
aðallega viðhaldsmálum þar. „Sumir
dagar hjá mér fara alveg í félagsmál-
in og stundum alveg fram á rauða
nótt,“ segir Gunnar sem er formað-
ur Samtaka sunnleskra sveitarfélaga,
formaður Samtaka orkusveitarfélaga,
formaður skipulagsnefndar, formað-
ur skólanefndar menntaskólans á
Laugarvatni, formaður fulltrúaráðs
Sjálfstæðisflokksins í Árnessýslu
– auk formennskunnar í Sambandi
garðyrkjubænda. „Konan, Sigurdís
Edda Jóhannesdóttir, stýrir garð-
yrkjustöðinni og ræktuninni alfar-
ið og er reyndar sest á skólabekk í
Garðyrkjuskólanum.
Það er gott að geta rætt ýmis mál
yfir kvöldmatnum sem snúa að starf-
seminni; hvort auka eigi þetta eða hitt
eða hvort byrja eigi að sá fyrir þessu
eða hinu. Hagnýtir hlutir sem gott er
að við getum talað saman um af ein-
hverju viti.“
/smh
Mynd / smh