Morgunblaðið - 05.08.2015, Qupperneq 19

19
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 5. ÁGÚST 2015
Sól Fallegt sólarlag er alltaf jafnheillandi og margir vilja fanga augnablikið með myndavél. Þessi tvö voru í Vesturbænum og mynduðu sólarlagið, hver veit nema koss á kinn hafi einnig fylgt.
Þórður
Ögmundur Jónas-
son, fyrrverandi heil-
brigðisráðherra í ríkis-
stjórn sem kenndi sig
við norræna velferð,
heldur áfram að kyrja
möntru sína um Sjálf-
stæðisflokkinn og
heilbrigðiskerfið á síð-
um Morgunblaðsins.
Í gær, þriðjudag, er
tilefnið skrif mín um
heilbrigðismál og þá
ekki síst gagnrýni á málflutning ráð-
herrans fyrrverandi í grein 27. júlí
síðastliðinn. Þar lagðist Ögmundur
lágt með dylgjum um formann Sjálf-
stæðisflokksins. Hann hefði orðið
maður að meiri að biðjast afsökunar.
Fátt virðist Ögmundi fjær. Engu er
líkara en að hann telji mikilvægast að
halda áfram að kyrja möntru sína
óháð staðreyndum.
Gegn betri vitund
Þvert gegn betri vitund heldur Ög-
mundur því fram að það sé stefna
Sjálfstæðisflokksins að einkavæða
heilbrigðiskerfið. Hann getur hvergi
fundið þessari fullyrðingu stað,
hvorki í ályktunum landsfunda eða í
skrifum og ræðum forystumanna
flokksins. Þvert á móti hafa sjálf-
stæðismenn alla tíð lagt þunga
áherslu á „rétt allra landsmanna til
fullkomnustu heilbrigðis- og félags-
þjónustu sem á hverjum tíma er tök á
að veita“. Þjónustuna skal veita á for-
sendum notenda og varla getur Ög-
mundur verið andvígur því.
Hitt er rétt að sjálfstæðismenn
hafa lengi verið talsmenn þess að
nýta kosti einkarekstrar í heil-
brigðisþjónustu þar sem það er hag-
kvæmt og skynsamlegt til að tryggja
þjónustu við landsmenn. Einkaaðilar
veita þegar mikilvæga þjónustu allt
frá hjúkrunarheimilum til heilsu-
gæslu, frá endurhæfingu til tann-
lækninga svo fátt sé nefnt. Þessi
þjónusta er fyrst og
fremst veitt samkvæmt
sérstökum þjónustu-
samningum eða gjald-
skrám sem gefnar eru
út og staðfestar af heil-
brigðisráðuneytinu.
Notendur sitja allir við
sama borð, óháð fjár-
hag eða stöðu.
Lausn Ögmundar:
Biðlistar
Hér skal játað að
mér er það óskiljanlegt
af hverju Ögmundur
Jónasson og skoðanabræður hans
berjast gegn því að nýta kosti einka-
rekstrar í heilbrigðisþjónustu. Engu
virðist skipta þótt takmarkaðir fjár-
munir ríkissjóðs geti nýst betur og að
þjónustan við landsmenn eflist, líkt
og dæmin sanna. Andstaðan við
einkaframtakið á sér svo djúpar ræt-
ur í huga Ögmundar að engu skiptir
þótt allir séu betur settir en áður;
landsmenn (sjúklingar) sem fá betri
þjónustu, heilbrigðisstarfsfólk sem
fær möguleika til að verða eigin herr-
ar og eignast fjölbreyttari tækifæri
til vinnu og ríkissjóður (skattgreið-
endur) sem fær meira fyrir þá fjár-
muni sem lagðir eru í heilbrigðismál.
Ekki er hægt að skilja skrif Ög-
mundar Jónassonar með öðrum
hætti en að hann leggist alfarið gegn
því að breyta fyrirkomulagi á fjár-
mögnun sjúkrahúsa og þá sér-
staklega Landspítalans. Ég hef
ítrekað reynt að færa rök fyrir því að
hverfa verði frá föstum fjárveitingum
og taka upp kerfi þar sem greitt er
fyrir unnin skilgreind verk og þjón-
ustu. Ég hef kallað þetta að fé fylgi
sjúklingi, sem er eitur í beinum Ög-
mundar. Hann heldur því fram að um
sé að ræða „hugsun sem vel er þekkt
úr frjálshyggjufræðum“. Þar með er
tillagan dæmd dauð og ómerk af
fyrrverandi heilbrigðisráðherra.
Hann vill halda kerfinu óbreyttu og
hafa öll sjúkrahús og aðrar heilbrigð-
isstofnanir á föstum fjárveitingum,
óháð fjölda sjúklinga og aðgerða sem
nauðsynlegar eru.
Í kerfi Ögmundar er lausnin fólgin
í að lengja biðlista. Jöfnuður mun
ekki aukast heldur þvert á móti verð-
ur misrétti meira. Hinir efnameiri
kaupa einfaldlega nauðsynlega þjón-
ustu í öðrum löndum en við hin verð-
um föst hér heima í biðlistakerfi Ög-
mundar. Og samkeppnishæfni
íslenska heilbrigðiskerfisins verður
lakara, ekki síst til að laða að hæfi-
leikaríkt starfsfólk. Sveigjanleg fjár-
veiting – fé fylgi sjúklingi – þar sem
greitt er fyrir skilgreind verk gefur
sjúkrahúsum og öðrum heilbrigðis-
stofnunum aukna möguleika til að
semja við starfsfólk í samræmi við
álag, afköst og gæði. Þeir sem þurfa
á þjónustunni að halda þurfa ekki að
bíða mánuðum eða árum saman og
komið er í veg fyrir gríðarlega þjóð-
arhagslega sóun.
Í pólitískum hugarheimi Ögmund-
ar Jónassonar eru hugmyndir af
þessu tagi beint úr kokkabókum
frjálshyggjunnar, líklega með sama
hætti og tillagan um að innleiða
greiðsluþátttökukerfi í heilbrigðis-
þjónustu, þar sem þak er sett á
kostnað einstaklinga og heimila. Það
vekur sérstaka athygli að fyrrver-
andi heilbrigðisráðherra skuli ekki
minnast einu orði á greiðsluþátt-
tökukerfi. Getur verið að hann sé því
andvígur?
Hefðbundið skjól
Ögmundur hleypur í hefðbundið
skjól talsmanna hinnar norrænu vel-
ferðarstjórnar þegar þeir neyðast til
að verja verk sín: Hér varð hrun er
svarið við köldum staðreyndum um
heilbrigðismál í tíð hans við ríkis-
stjórnarborð Samfylkingar og
Vinstri grænna. Þannig réttlætir og
útskýrir heilbrigðisráðherrann fyrr-
verandi 28,5 milljarða niðurskurð að
raungildi milli ára 2009 og 2012 og
hækkun kostnaðarhlutdeildar sjúkl-
inga (sem er eitt form af einkavæð-
ingu). Á sama tíma og hlutdeild
heimilanna í heilbrigðisútgjöldum
jókst hækkaði vinstristjórnin tekju-
skatta á einstaklinga, ekki síst á
millistéttina. Þannig var sótt að
heimilunum úr báðum áttum – aukin
þjónustugjöld og hærri skattar.
Í leit að réttlætingu fyrir stefnu
vinstristjórnarinnar segir Ögmundur
í grein sinni að „tekjustofnar ríkis-
sjóðs hrundu samfara banka-
hruninu“ og skorið hafi verið „niður í
rekstrarútgjöldum ríkisins um tæp-
an fjórðung“.
Hér skautar Ögmundur frjálslega.
Að ósekju hefði hann mátt draga
fram þá staðreynd að auk niður-
skurðar í útgjöldum til heilbrigð-
ismála og almannatrygginga ákvað
vinstristjórnin að ýta lífeyris-
vandanum yfir á komandi kynslóðir
með því að lækka gjaldfærslu vegna
lífeyrisskuldbindinga ríkisins.
Kaldar staðreyndir
Um það verður ekki deilt að fall
viðskiptabankanna olli ríkissjóði
þungum búsifjum. Hið sama átti við
um heimili og fyrirtæki. Líklega er
forgangsröðun í útgjöldum ríkisins
aldrei mikilvægari en við slíkar að-
stæður.
Hefði ekki mátt reikna með því að
ríkisstjórn vinstriflokka og Ögmund-
ur Jónasson sérstaklega stæðu vörð
um heilbrigðiskerfið og kæmu a.m.k.
í veg fyrir að hlutdeild þess í út-
gjöldum ríkisins lækkaði?
Á vakt Ögmundar Jónassonar og
félaga lækkuðu heilbrigðisútgjöld
sem hlutfall af heildarútgjöldum
ríkisins að frádregnum óreglulegum
útgjöldum. Sem heilbrigðisráðherra
undirbjó Ögmundur fjárlög fyrir árið
2010, en þá fór hlutfall heilbrigðis-
útgjalda niður í 20,7% úr 21,5% árið á
undan og 24,8% árið 2008.
Þannig var forgangsröðunin í tíð
ríkisstjórnar Ögmundar og norrænn-
ar velferðar. Heilbrigðiskerfið mætti
afgangi. Sama er að segja um útgjöld
almannatryggingakerfisins, að frá-
dregnum atvinnuleysisbótum.
Undan þessum köldu stað-
reyndum svíður Ögmundi eðlilega.
Eftir Óla Björn
Kárason » Sem heilbrigðis-ráðherra undirbjó
Ögmundur fjárlög fyrir
árið 2010 en þá fór hlut-
fall heilbrigðisútgjalda
niður í 20,7% úr 21,5%
og 24,8% árið 2008.
Óli Björn
Kárason
Höfundur er varaþingmaður
Sjálfstæðisflokks.
Forgangsröðun Ögmundar Jónassonar
Útgjöld vegna sjúkrahúsa
á verðlagi 2014 í milljónum króna
Heimild: Ríkisreikningar 2009 til 2014
2009 2010 2011 2012 2013 2014
62.000
60.000
58.000
56.000
54.000
52.000
50.000