Morgunblaðið - 27.08.2015, Side 38

38 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 27. ÁGÚST 2015
Í ELDHEIMUM
Kristján Jónsson
kris@mbl.is
Safninu Eldheimum var komið á
koppinn í Vestmannaeyjum til að
gera tveimur af stærstu atburðum
20. aldarinnar hérlendis skil. Annars
vegar gosinu á Heimaey 1973 og
hins vegar gosinu sem varð til þess
að Surtsey reis úr sæ 1963.
Þegar komið er að Gerðisbraut 10
þá leynir sér ekki að safninu er ætl-
að að fóðra ófáa ferðamennina á
fróðleik á næstu áratugum. Bygg-
ingin er stór og bílastæðið rúmar
fjöldann allan af fólksbílum og rút-
um. Þegar komið er að safninu má
strax sjá hluta íbúðarhúss sem fór
undir hraun á sínum tíma og stendur
nærri inngangi safnsins.
Með Eddu og Boga í eyrunum
Þegar inn er komið kemur enn
betur í ljós hversu mikil vinna hefur
verið lögð í að gera safnið hið glæsi-
legasta. Safngestir heimsækja safn-
ið vopnaðir forláta snjallsímum sem
leiða þá um salina á snjallan en ein-
faldan hátt. Skynjarar í loftinu nema
símana sem stýra gestum í gegnum
svæðin sjö í safninu.Gestir setja á
sig heyrnartól og fá þannig leiðbein-
ingar og mikinn fróðleik sem að
sjálfsögðu er lesinn af Eyjapæjunni
Eddu Andrésdóttur fréttakona. Í
það minnsta ef íslenska er valin en
hægt er að fá fróðleikinn á nokkrum
tungumálum. Þegar gengið er um
þann hluta safnins sem helgaður er
Surtsey sér fréttamaðurinn Bogi
Ágústsson um lesturinn. Erfiðara er
að átta sig á því hvers vegna Eyja-
menn fengu yfirlýstan KR-ing til
verksins en ef til vill er það vísbend-
ing um þýðu í samskiptum ÍBV og
KR. Blaðamaður rölti einmitt um
safnið sama dag og félögin sættust á
skiptan hlut á Íslandsmóti karla í
knattspyrnu.
Reist utan um íbúðarhús
Safnið er reist utan um íbúðarhús
sem stóð á Gerðisbraut 10 og safnið
fær þar af leiðandi sama heimils-
fang. Þessi nálgun þykir mér áhuga-
verð og fyrir vikið verða Eldheimar
allt annað en venjulegt safn.
Hægt er að skoða rústir hússins
sem varð gosinu að bráð en er þó
nógu heillegt til að hægt sé að skoða
herbergin.
Þessi leið mun hafa verið farin eft-
ir að grafið var niður að húsum göt-
unnar en þá kom í ljós að húsið var
furðu vel farið miðað við aðstæður.
Starfsmenn safnsins tjáðu mér að
um 15 metrar af ösku hefðu verið of-
an á húsinu. Á safninu er stuðst við
frekari tækni, til dæmis varðandi
húsið á Gerðisbraut 10. Þar er hægt
að skoða sig um inni í húsinu á skjá
og með stýrispinna. Ef maður vill
reyna að vera sniðugur þá getur
maður sagt að í Eldheimum sé horft
til framtíðar með því að skoða fortíð-
ina með nútímatækni. Í það minnsta
fannst mér eitt og annað framúr-
stefnulegt í safninu í samanburði við
ýmis söfn sem maður hefur heimsótt
erlendis. Fyrir vikið eru safngestir
ekki einungis að horfa á safnmuni úr
fjarlægð heldur geta þeir sjálfir gert
ýmislegt sem eykur væntanlega á
upplifunina.
Fjöldi ljósmynda prýðir safnið og
er vert að minnast þeirra. Ekki er
bara um hefðbundnar ljósmyndir að
ræða heldur eru margar hverjar
framúrskarandi. Hvort sem á þær er
horft með listrænum gleraugum eða
út frá fréttagildi þeirra.
Mannlegi þátturinn skiptir máli
Morgunblaðið spurði safnvörðinn,
Kristínu Jóhannsdóttur, hvort gest-
um þætti áhugaverðara, Vestmanna-
eyjagosið eða Surtseyjargosið?
„Vestmannaeyjagosið vekur meiri
athygli enda var það mjög sérstakur
atburður. Mannlegi þátturinn gerir
þetta óvenjulegt miðað við önnur
gos sem eru miklu stærri. Útlend-
ingar nefna stundum að þeir muna
hvar þeir voru staddir þegar þeir
heyrðu fréttir um að gos væri hafið í
miðri byggð. Surtseyjargosið er
engu að síður mjög áhugavert
og hingað koma vísindamenn
sem hafa fræðilegan áhuga
á Surtsey,“ sagði Kristín,
en samkvæmt henni hafa
Íslendingar verið tæpur
helmingur safngesta
hingað til. „Mér finnst
skemmtilegt að við
fáum einnig fólk
sem ekki flokkast
undir týpíska
safngesti og
mæta með alla
fjölskylduna,“
sagði Kristín.
Merkilegri sögu gerð skil
 Horft til framtíðar þegar fortíðin er skoðuð með nútímatækni  Mikill sómi að gossafninu Eld-
heimum í Vestmannaeyjum  Metnaðurinn og ástríðan í allri vinnu við safnið leyna sér ekki
Ljósmyndir/Eldheimar
Gerðisbraut Safnið Eldheimar í Vestmannaeyjum hefur laðað til sín tugþúsundir gesta síðan í fyrra. Fyrir miðju á neðri hæð eru rústir hússins að Gerð-
isbraut 10 sem grafið var upp úr hrauninu. Grafa þurfti eina 15 metra niður í gegnum öskulagið til að komast niður á þak hússins.
Eldheimar Eitt helsta aðdráttaraflið er skífan sem hægt er að snúa og sjá
þróun eldgossins í Heimaey í janúar árið 1973 og atburðarás eftir það.
Safnið Eldheimar var tekið í
notkun í Vestmannaeyjum hinn
23. maí í fyrra. Tæpur áratugur
var liðinn frá því farið var að
gefa hugmyndinni gaum en þeg-
ar undirbúningsvinnan komst á
rekspöl tók hún þrjú til fjögur ár.
Í fyrra fékk safnið um 26 þúsund
gesti og fór aðsóknin fram úr
væntingum að sögn safn-
varðarins Kristínar
Jóhannsdóttur. Hún tjáði
Morgunblaðinu að enn
fleiri hefðu heimsótt Eld-
heima á þessu ári. Yfir
sumarið eru fjórir starfs-
menn á hverri vakt en 1
til 1 ½ stöðugildi á
veturna. Kristín seg-
ir að þegar Land-
eyjahöfn sé opin
gangi safnið vel og
raunar skipti öllu
að þaðan sé siglt.
Aðsóknin
hefur aukist
SAFNIÐ Á ÖÐRU STARFSÁRI
Kristín
Jóhannsdóttir