Morgunblaðið - 27.08.2015, Qupperneq 62

62 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 27. ÁGÚST 2015
16. mars 2015 er stutt frétt í Morgunblaðinu með
heitinu „Refastofninn á Hornströndum hrundi“. Í
fréttinni álítur Ester Rut Unnsteinsdóttir spen-
dýravistfræðingur, í fyrirlestri sínum, að orsök
hrunsins gæti tengst háu magni kvikasilfurs í tóf-
um, þar sem þær éti sjófugla og sjórekin spendýr.
Ágangur ferðamanna sé neikvæður að hennar
mati.
Í júlí 2015 hefur Leifur Hauksson, fréttamaður
í útvarpsþættinum „Samfélagið í nærmynd“, við-
tal við Ester Rut um refastofninn á Horn-
ströndum og kveður þar við annan tón hjá spen-
dýravistfræðingnum. En upplýsingum sem til eru
um stærð refastofnsins ber ekki saman. Nú er allt
í þessu fína lagi án frekari skýringa. Fréttamað-
urinn og viðmælandinn glöð og sæl með endur-
komu refastofnsins í friðlandinu, sem er uppeld-
isstofnun refa fyrir stóran hluta landsins. Það sem
vakti athygli mína og varð til þess að ég sting nið-
ur penna er hvort Leifur Hauksson hafi haft svo
nauman tíma í viðtalinu að hann gæti ekki forvitn-
ast um afleiðingar á fjölgun í refastofninum er
snertir fuglalíf á landinu, þar með áhrif á æð-
arvarp, rjúpustofninn og mófugla, að viðbættu
drápi unglamba í úthaga og afrétti.
Ég mæli með að Leifur Hauksson velji sér við-
mælanda sem geti frætt hann og hlustendur, þar
með Ester Rut, um áhrif refa á náttúru landsins.
Jafnframt hvet ég Ester Rut til að hætta athug-
unum sínum á íslenska refastofninum en snúa sér
að hagamúsinni.
Þorgils Gunnlaugsson.
Velvakandi Svarað í síma 569-1100 frá kl. 10-12 velvakandi@mbl.is
Refirnir á Hornströndum hressast
Misvísandi Upplýsingum sem til eru um stærð
refastofnsins hér á landi ber ekki saman.
Ég hef fylgst með
umræðum undan-
farinna daga um við-
skiptabann Rússlands
gegn Íslandi og ákvað
að leggja orð í belg að
gefnu tilefni. Í umræð-
unum þar um er
mörgu blandað í einn
graut. Oftar en ekki
hafa Íslendingar stutt
málstað frelsis og rétt-
lætis og ekki látið stundarhagsmuni
ráða.
Af því sem ég hef séð skrifað, þá
gætir margvíslegs misskilnings um
málefni Úkraínu, bæði hvað varðar
sögu landsins og undangengna at-
burði. Sumt af því langar mig að
leiðrétta eftir besta minni. Og mér
virðist þar sem ýmsir vilji bera í
bætifláka fyrir innrásarher Rússa.
Einnig sakna ég sakna samúðar
með þjóð sem að ósekju hefur orðið
fórnarlamb innrásar þar sem hinum
hernumdu svæðum er stjórnað með
ofbeldi, pyntingum og aftökum án
dóms og laga.
Um algengar rangfærslur um
sögu Úkraínu og Rússlands
Krímskagi er sagður hafa verið
ævarandi hluti Rússlands og íbú-
arnir Rússar. Hvort tveggja er al-
rangt. Krímskagi var lengstum
hluti af eða áhrifasvæði Mongóla og
Tyrkjaveldis eins og eðlilegt var.
Stærsta þjóðarbrotið var enda
Krím-tatarar, sem eru eiginlega
Tyrkir. Rússar lögðu Krím svo und-
ir sig og réðu þar ríkjum eitthvað á
aðra öld. Það var ekki fyrr en félagi
Stalín lét til sín taka með alkunnum
töktum eftir seinna stríð sem Rúss-
ar urðu þar stærsta
þjóðarbrotið. Á þá það
afrek Stalíns að skipta
sköpum?
Ekkert land varð
verr fyrir barðinu á
ógnarstjórn komm-
únismans en Mið- og
Austur-Úkraína. Þar
féllu milli 10 og 20
milljónir manna í val-
inn í því sem Halldór
Laxness nefndi „ynd-
islega húngursneyð“
eftir skoðunarferð um
svæðið. Fyrir vikið fjölgaði að-
fluttum Rússum þar mjög. Á þetta
kannski að ráða örlögum Úkraínu?
– Svo er á kreiki flökkusaga, ættuð
frá áróðursmönnum eystra, um að
Krúsjoff hafi gefið Úkraínu Krím
(og stundum bætt við: á fylliríi).
Það rétta mun vera að Úkraína og
Rússland skiptust á landsvæðum
meðan þríeykið stýrði Rússlandi
eftir dauða Stalíns.
Eitt er víst; í seinustu frjálsu
kosningum á Krímskaga fékk sá
flokkur, að mér er tjáð, sem vildi
sameinast Rússlandi 4% atkvæð-
anna. Í þjóðaratkvæðagreiðslu eftir
valdatöku Rússa fjölgaði þeim sem
vildu sameinast Rússlandi um heil
1.500%, eitt þúsund og fimm hund-
ruð prósent, og má nú minna gagn
gera á fáeinum vikum.
Úkraína hefur alltaf verið
undir stjórn Rússlands
Allir sem vilja vita, vita að þetta
er rangt. Ekki rétt frekar en að
Rússland hafi alltaf verið undir
stjórn Mongóla eða Pólland aldrei
verið til. Stór hluti Úkraínu hefur
meira að segja aldrei heyrt undir
Rússland þótt hún hafi að lokum
lent undir hæl Ráðstjórnarríkjanna
eftir ráðstefnurnar í Potsdam eða
Yalta (eða Teheran). En aldrei
nokkru sinni fyrr.
Deila Evrópusambandsins
og Rússa – best að halda sig
til hlés
Andstæðingar aðildar Íslands að
Evrópusambandinu eru áberandi í
hópi þeirra sem, í verki, styðja
Rússa. Það þarf líklega að vera gal-
inn eða mjög þrjóskur Íslendingur
að vilja Ísland á bekk í Evrópusam-
bandinu (og ekki sakar að vera
hvort tveggja, galinn og þrjóskur).
Ávinningurinn er sagður vera
tilraunamynt (evra) sem ekki hent-
ar íslenskum efnahag (og því fer
raunar mjög fjarri) og gjaldið er
ekki nema meginauðlindir Íslands.
Sambandinu er lýst sem stjórn-
arfarslegri fúamýri af öllum nema
embættismönnum þess og diplóm-
ötum hvarvetna. En er það Evrópu-
sambandinu að kenna að til séu hér
á Íslandi (enn) örfáir talsmenn að-
ildar? Af hverju leiðum við málið
ekki sjálfir til ævarandi lykta með
þjóðaratkvæðagreiðslu? Spyr sá
sem ekki veit. En hitt veit ég að
flestar bestu vinaþjóðir Íslands eru
í Evrópusambandinu. Elsta ríkja-
bandalag Evrópu er milli Englands
og Íslands að mér er sagt. Þar er
mestöll Skandinavía. Þar er Þýska-
land, Frakkland og nýju vinaríkin,
Eistland, Lettland, Litháen og Pól-
land. En engan skyldi furða að
Evrópusambandið vilji fá Ísland og
auðlindir þess inn fyrir dyr. Það
segja enda þingmenn Þýskalands
hreint út. Það gerir sambandið og
aðildarríki (verðandi fylki þess)
ekki að einhverjum óvinum Íslands.
Hverjir voru talsmenn Íslands
þegar Indriði Þorláksson og Stein-
grímur J. lögðu það til og fengu Al-
þingi til að samþykkja að íslensk
þjóð fórnaði sjálfstæði sínu, legði
Icesave-klyfjarnar á íslenska þjóð?
Hvað gerði Pólland, bræðraland
Úkraínu, þá?
Löglegum stjórnvöldum Úkraínu
var steypt af stóli í byltingu. Hvílík
firra! Þegar lögleg stjórnvöld í
Úkraínu höfðu staðið að morðum
og seinast fjöldamorðum á Frels-
istorginu í Kænugarði (þar sem ís-
lenska var töluð fram á 13. öld hið
minnsta), brast ríkisstjórnina
meirihluta þingsins. Yfirráð hersins
og lögreglunnar voru þar með á
nýrri hendi. Þar með féll hin „lög-
lega ríkisstjórn“. Og þótt fyrr hefði
verið. Flest bendir til að fjölda-
morðin hafi verið framin af af rúss-
neskum sérsveitarmönnum eða
með tilstyrk þeirra, en maðurinn
sem er allt í senn, forseti og þjófur
og fyrirskipaði morðin, Janúkóvits,
studdi þau af öllu afli og hafði um
þau forgöngu. Forsetinn brá að svo
búnu undir sig betri fætinum og
flúði sem fætur toguðu alla leið til
hinna gömlu Sovétríkja. Ýmis „lög-
leg stjórnvöld“ og það ekki af verri
endanum hafa verið hrakin frá,
meir að segja með erlendri íhlutun!
Man nú enginn eftir Saddam Húss-
ein?
Um innlimun Krímskagans og
innrás Rússa í Úkraínu
Við Íslendingar fylltumst rétt-
látri reiði við árásir Serba á ná-
granna sína. En þeir þurftu víst, því
miður, að vernda serbneska minni-
hlutann þar. Væri ekki ráð að rifja
upp þar sem þá var sagt og ritað
hér á Íslandi, að vísu að kostnaðar-
lausu? Nema hvað – þá var sum sé
beitt kunnuglegum ráðum. Annars
vegar hernum og hins vegar hópum
glæpamanna. Herinn sá um stríðs-
tólin, en glæpamennirnir um stríðs-
glæpina. Einhverjir vilja meina að
alvarlegir stríðsglæpir, svo sem
gegn farþegaflugvélum, séu af
slysni. – Það fer eftir skilgreiningu;
útvegun mjög langdrægra eldflauga
til glæpamanna sem láta sér í léttu
rúmi liggja hvað fyrir verður er
glæpsamleg í mínum huga.
Um áhrifin af banninu
og ástæður þess
Efnahagslega er Rússland komið
að fótum fram. Gjaldeyrisforðinn er
á þrotum og ríkissjóður rekinn með
gríðarlegum halla. Er ekki ástæða
til að skoða aðgerðir Rússa í því
ljósi? Stuðningur Íslands við mál-
stað Úkraínu er ekki nýr. Ísland
hefur ekkert gert sem máli skiptir
gegn Rússlandi nema lýsa sam-
stöðu sinni með bandalagsþjóðum
okkar í NATO og hún hefur legið
fyrir lengi. Er þá Rússland búið að
setja okkur í tjáningarbann með
samþykki okkar sjálfra?
Það er varla spurning að Rússar
þurfa að hugsa sig vel um hvernig
þeir eyða takmörkuðum gjaldeyri.
Og hvað er betra til heimabrúks en
koma með svona líka hraustlega at-
lögu að minnsta aðildarríki NATO?
Væntanlega hefði Ísland því
þurft að leita nýrra markaða fyrir
makríl hvort eð er. Að því er ég veit
best er einn stærsti einstaki kaup-
andi, ef ekki stærsti, í Hvíta-
Rússlandi. Hvorki Hvíta-Rússland
né Úkraína eru lokaðir markaðir.
Og hversu miklu meira þarf Ísland
að ákveða að veiða í bræðslu til að
tjónið verði viðráðanlegt. Væri það
ekki öllum skiljanlegt?
Að lokum um lærdóm
sögunnar
Meðan sögukennsla var enn
áberandi fag í skólum, þá var oft
fjallað um svonefnda lærdóma sög-
unnar. Árin fyrir seinna stríð hafa
oft verið nefnd í því sambandi.
Söguskoðun Churchill varð, á tíma-
bili, ofaná. Yfirgangi skyldi mæta,
hart mæta hörðu. E.t.v. átti að
byrja þegar rússneskur stjórn-
arandstæðingur var myrtur í Lond-
on og morðingjarnir risu í fram-
haldinu til hæstu metorða í
Rússlandi. Eða við árásina á
Georgíu? Nú hefur reyndar ný
söguskoðun látið á sér kræla; Hitler
ætlaði ekkert í stríð. Hann vildi
bara eðlilegan aðgang að Austur-
Prússlandi fyrir samgöngur. Eða
var, sem sé, afstaða Hermanns Jón-
assonar þá sú rétta, þ.e. a.m.k. fyrir
okkur Íslendinga?
Við Íslendingar erum í þónokkr-
um metum í Austur-Evrópu vegna
afstöðu okkar til „ólögmætrar“ úr-
sagnar Eistlands, Lettlands og
Litháen úr Sovétríkjunum. Við er-
um í bandalagi vestrænna lýðræðis-
þjóða með Eistlandi, Lettlandi,
Litháen og Póllandi. Í smáríkinu
Litháen eru t.a.m. 500 rússneskir
sendiráðsstarfsmenn af einhverjum
ástæðum. Pútín telur það mestu
mistök Rússa fyrr og síðar að
sleppa Eystrasaltsríkjunum. Og
mistök þarf jú að leiðrétta, ekki
satt? Eigum við að hlusta á raddir
Eistlands, Lettlands og Litháen og
Póllands þegar að Úkraínu kemur.
Fyrr en varir þurfum við að út-
skýra afstöðu Íslands fyrir vinum,
kunningjum, viðskiptavinum og
samstarfsmönnum í Póllandi, Lett-
landi, Litháen og Úkraínu (og víð-
ar). Væntanlega dugar þá velviljinn
sem Jón Baldvin skapaði ekki langt.
Um viðskiptabann Rússlands gegn Íslandi
Eftir Einar S.
Hálfdánarson »Rússar þurfa að
hugsa sig vel um
hvernig þeir eyða tak-
mörkuðum gjaldeyri.
Og hvað er betra til
heimabrúks en koma
með svona líka hraust-
lega atlögu að minnsta
aðildarríki NATO?
Einar S. Hálfdánarson
Höfundur er hæstaréttarlögmaður.
Morgunblaðið/Ómar
Í ferðalagið
Á vinnustaðinn
Í sumarbústaðinn
Í eldhúsið
www.danco.is
Heildsöludreifing
Wrapmaster
Pakkaðu nestinu inn
með wrapmaster!
Hlaða Draga út og vefja Þrýsta og skera Geyma
Engar
flækjurEkkert
vesen
• Klippir plastfilmur og ál
• 35% sparnaður
• Ódýrari áfyllingar
• Má setja í uppþvottavél
Fæst í Hagkaupum, Fjarðarkaupum og Byko