Morgunblaðið - 27.08.2015, Qupperneq 94

94 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 27. ÁGÚST 2015
Helgi Snær Sigurðsson
helgisnaer@mbl.is
Þrestir, kvikmynd Rúnars Rúnars-
sonar, verður heimsfrumsýnd á al-
þjóðlegu kvikmyndahátíðinni í To-
ronto, TIFF, 11. september nk. og
hefur auk þess verið valin til þátttöku
í aðalkeppni San Sebastián-
kvikmyndahátíðarinnar sem fer fram
í samnefndri borg á Spáni 18. til 26.
september. Margir muna eflaust eftir
sigurgöngu Eldfjalls, síðustu kvik-
myndar Rúnars, sem frumsýnd var á
kvikmyndahátíðinni í Cannes vorið
2011 og sópaði næstu mánuði að sér
verðlaunum á hinum ýmsu hátíðum
og þá m.a. fyrir frábæra frammistöðu
Theódórs Júlíussonar sem fór með
eitt af aðalhlutverkum myndarinnar.
Ferill Rúnars hefur verið verðlaun-
um stráður, allt frá því hann útskrif-
aðist frá Danska kvikmyndaskól-
anum árið 2009, því stuttmyndir hans
Smáfuglar, Anna og Síðasti bærinn
fóru einnig sigurför um heiminn og
unnu til um hundrað alþjóðlegra
verðlauna. Verður því forvitnilegt að
fylgjast með flugi Þrasta milli hátíða
næstu mánuði.
Saga feðga þungamiðjan
„Aðalsöguhetjan, Ari, er að flytj-
ast aftur vestur á firði þar sem hann
ólst upp og þarf að búa með pabba
sínum. Þeir hafa ekki sést í sex ár og
móðir Ara er að fara utan vegna
vinnu,“ segir Rúnar um söguna sem
rakin er í Þröstum. Ara leikur Atli
Óskar Fjalarsson og Ingvar E. Sig-
urðsson föður hans. Í öðrum helstu
hlutverkum eru Rakel Björk Björns-
dóttir, Kristbjörg Kjeld og Rade
Serbedzija og tónlistina samdi
Kjartan Sveinsson.
Rúnar segir Þresti vera þroska-
sögu 16 ára pilts sem þarf að laga sig
að breyttum aðstæðum. Það geti
verið erfitt að snúa aftur á æskuslóð-
irnar. „Það gerist heilmikið á þess-
um tíma, frá 10 til 16 ára aldurs.
Þungamiðjan í sögunni er saga
þeirra feðga,“ segir Rúnar.
-Þetta er þá dramatísk og tilfinn-
ingaþrungin kvikmynd?
„Já, en hún er dálítið fyndin líka.
Ég hef ekki verið þekktur fyrir það
hingað til að gera kómedíur og ég er
ekki að segja að þetta sé gaman-
mynd en ég get lofað fólki því að það
mun hlæja reglulega að myndinni,“
svarar Rúnar. Hann hefur áður leik-
stýrt Atla Óskari í stuttmyndinni
Smáfuglum og Atli fór einnig með
aðalhlutverkið í Óróa, kvikmynd
Baldvins Z.
-Í hvað vísar titill myndarinnar?
„Þetta byrjaði sem vinnutitill.
Hann kom eiginlega þannig til að
þrösturinn er fagur og kvikur en það
er samt eitthvað brothætt við hann.
Það átti að endurspegla persónuna
sem er verið að kljást við í myndinni.
Svo lagðist ég í dálitla rannsóknar-
vinnu og komast að því að þröstur-
inn er tákn sem kemur oft fyrir í
Biblíunni. Þar táknar hann breyt-
ingar og sakleysi,“ segir Rúnar. Tit-
illinn hafi því smellpassað við sög-
una.
Tökustaðurinn mikilvægur
-Er þessi saga byggð á persónu-
legri reynslu þinni?
„Allt sem ég skrifa er á einn eða
annan hátt frá fyrstu, annarri eða
þriðju hendi og síðan setur maður
þetta náttúrlega í alls konar sam-
hengi og skáldar í eyðurnar,“ segir
Rúnar. Og spurður að því hvort
hann hafi stundað einhvers konar
heimildarvinnu fyrir handritsskrifin
segist hann alltaf gera það. „Töku-
staðurinn er líka alltaf mjög mikil-
vægur fyrir mér. Við tókum þessa
mynd fyrir vestan, mikið á Flateyri
og norðurfjörðunum. Ég þekki Flat-
eyri og nágrenni mjög vel og stór
hluti skrifanna fór fram fyrir vest-
an,“ segir Rúnar. Hann hafi verið
heimalningur á Flateyri í um 20 ár.
Rúnar segir Flateyri einstaklega
fallegan stað og þá ekki síst fyrir
kvikmyndatökur. „Það er kannski
aðeins flögnuð málning á húsum og
svona og það gefur dýpt í myndflet-
ina og annað. Að vera með þetta
samspil milli innri baráttu persóna
og vera í þessu umhverfi, í bænum
og náttúrunni í kring, að reyna að
tengja þetta saman fyrir söguna, var
mjög skemmtilegt,“ segir hann.
Tökur á Þröstum fóru fram í júlí
og ágúst í fyrra og þegar Rúnar er
spurður að því hvort þær hafi gengið
átakalaust fyrir sig segir hann að
alltaf þurfi að takast á við einhverjar
brekkur. Heimamenn hafi verið
boðnir og búnir að veita tökuliði alla
þá aðstoð sem þurfti og það hafi létt
róðurinn. „Almennt séð eru Íslend-
ingar mjög hjálpsamir, tilbúnir að
koma kvikmyndunum okkar á kopp-
inn. Mér finnst mjög gott að vinna á
Íslandi,“ segir Rúnar.
Rúnar segir undirbúning fyrir
tökur afar mikilvægan, m.a. að
dvelja lengi á tökustað svo allt sé
komið á hreint þegar tökur hefjast.
Það sé mikilvægt að vera með eins
mikið vald á aðstæðum og mögulegt
er. „Ef maður lifir og hrærist á töku-
staðnum fer maður að sjá hluti sem
maður sér ekki þegar maður er kom-
inn á yfirsnúning í tökum,“ bendir
Rúnar á.
Hann hafi búið á aðaltökustaðnum
í tvo mánuði fyrir tökur, heimili
feðganna í myndinni sem sé gamalt
hús á eyrinni og líklega það elsta í
þorpinu. Rúnar segir að með því að
búa á staðnum hafi hann náð að
tengjast umhverfinu betur.
„Stoltur af mínu fólki“
-Nú naut Eldfjall mikillar vel-
gengni og maður sér það í greinum
fagtímarita að miklar væntingar eru
gerðar til Þrasta. Ertu eitthvað
stressaður yfir því?
„Nei, ég er bara voða stoltur af
mínu fólki, alveg hrikalega stoltur af
því hverju við áorkuðum í þessari
mynd. Allt annað er hagkvæmur hé-
gómi, héðan í frá. Auðvitað vill mað-
ur að myndirnar manns fái braut-
argengi og að sem flestir sjái þær og
það er frábært ef fólki líkar við
myndina. En maður fer af stað í
þetta ferðalag og viðar að sér flokki
fólks sem er með sérþekkingu á hin-
um og þessum sviðum, til þess að ná
sýn manns alla leið og koma með
einhverjar viðbætur,“ segir Rúnar.
Meðal þeirra sem komu að gerð
myndarinnar voru vinir Rúnars úr
námi í Danska kvikmyndaskólanum,
tökumaðurinn Sophia Olson og
klipparinn Jacob Schulsinger sem
bæði hafa unnið við fyrri myndir
hans. Schulsinger er einn vinsælasti
ungi klipparinn í heiminum í dag að
sögn Rúnars og á m.a. að baki marg-
lofaða kvikmynd Rubens Östlund,
Force Majeure. Þá er Mikkel Jersin
einn framleiðenda myndarinnar og
er Þrestir fyrsta mynd Rúnars sem
hann framleiðir.
Tákn fyrir breytingar og sakleysi
 Þroskasaga 16 ára pilts er rakin í Þröstum, kvikmynd Rúnars Rúnarssonar sem verður heimsfrumsýnd í
Toronto í næsta mánuði  Undirbjó sig með því að búa á aðaltökustaðnum í tvo mánuði fyrir tökur
Feðgar Ingvar E. Sigurðsson og Atli Óskar Fjalarsson í Þröstum. Þeir leika feðga sem hafa ekki hist í sex ár.
Farsæll Rúnar Rúnarsson, handrits-
höfundur og leikstjóri Þrasta.
Ljósmynd/Hulda Sif
Eftir að hafa barist í heim-styrjöldinni fyrri snýrTom Sherbourne aftur tilheimalands síns,
Ástralíu, og tekur að sér starf vita-
varðar á eyjunni Janus, sem er pínu-
lítil og fjarri öll-
um manna-
byggðum. Þar
býr hann við al-
gera einangrun
um skeið, en síð-
an kynnist hann
Isabel, þau gift-
ast og hún flytur
út í eyjuna til
hans. Nokkrum
árum síðar, eftir
að Isabel hefur misst fóstur tvisvar
og fætt andvana barn heyrir hún
barnsgrát í vindinum. Báti hefur
skolað á strönd eyjunnar og um borð
í honum eru látinn maður og ung-
barn, lítil stúlka. Hjónin standa
frammi fyrir erfiðu vali; eiga þau að
taka barnið að sér eða eiga þau að
tilkynna atvikið til yfirvalda? Tom,
sem hefur mikla þörf fyrir reglur vill
fara að lögum og tilkynna um lát
mannsins og að barnið hafi rekið á
fjörur þeirra. Isabel er aftur á móti
sannfærð um að stúlkan sé gjöf frá
guði. Þau taka hana að sér, nefna
hana Lucy og engum dettur annað í
hug en að hún sé dóttir þeirra.
Nokkrum árum síðar breytast að-
stæður. Og þá vakna ýmsar spurn-
ingar, því í þeim aðstæðum sem Tom
og Isabel hafa komið sér í er ekkert
eitt rétt svar. Hvað er rétt og hvað
er rangt og hver ætlar að skera úr
um það? Réttlæti fyrir einn getur
falið í sér að brotið er á öðrum. En
hverjum og hvernig á að meta hvað
er barni fyrir bestu? Hér kemur
Biblíusagan um Salómon konung,
sem tvær konur sem báðar gerðu til-
kall til sama barnsins, upp í hugann.
Það er leitun að jafn vel skrifuðum
persónum. Innri barátta Toms er
átakanleg, hann er afar réttsýnn
maður og veit að hann hefur gert
rangt en barnið veitir honum sífellt
meiri gleði. Þrá Isabel eftir barni og
hversu langt hún er tilbúin að ganga
til að uppfylla þá löngun er sömuleið-
is nánast áþreifanleg. Litla stúlkan
Lucy er heillandi persóna, glöð og
forvitin og auðvelt fyrir lesandann
að þykja vænt um hana og vilja
henni allt það besta.
Þetta er saga um að velja, saga um
að gera mistök og þegar fólk þarf að
taka afleiðingum gjörða sinna. Saga
um venjulegt fólk sem kemur sér í
erfiðar aðstæður. Það kemur ekki á
óvart að hún hefur komist í efstu
sæti metsölulista víða um heim og
hlotið fjölda viðurkenninga.
Fyrir það fyrsta er þetta óskap-
lega vel skrifuð bók og býsna vel
þýdd af Guðna Kolbeinssyni, hún
heillar lesandann upp úr skónum og
vekur ýmsar tilfinningar. Fyrir þá
sem hyggja á að lesa Ljós af hafi er
hér smá viðvörun: Það er erfitt að
leggja hana frá sér fyrr en í bókar-
lok.
Hvað er rétt og hvað er rangt?
Skáldsaga
Ljós af hafi bbbbn
Eftir M.L. Stedman.
Guðni Kolbeinsson þýddi.
JPV útgáfa 2015. 414 blaðsíður.
ANNA LILJA
ÞÓRISDÓTTIR
BÆKUR
Ljósmynd/Annette Porter
Höfundurinn Gagnrýnandi segir að skáldsaga M.L. Stedman, Ljós af hafi, sé „óskaplega vel skrifuð bók og býsna
vel þýdd af Guðna Kolbeinssyni, hún heillar lesandann upp úr skónum og vekur ýmsar tilfinningar.“