Morgunblaðið - 18.09.2015, Síða 26

26 MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 18. SEPTEMBER 2015
✝ Soffía Ingi-björg Krist-
björnsdóttir fædd-
ist í Reykjavík 8.
júlí 1927. Hún lést
á Landakotsspítala
7. september 2015.
Soffía var dóttir
hjónanna Guð-
rúnar Árnadóttur
húsfreyju, f. 22.
júní 1898, d. 28.
mars 1963, og
Kristbjörns Bjarnasonar sjó-
manns, f. 15. október 1896, d. 9.
september 1972.
Systkini Soffíu voru Árni
Rafn, f. 1920, d. 1990, Oddný
Magnea, f. 1922, d. 1929, Ing-
ólfur Rafn, f. 1934, d. 2014, og
Hrafnhildur Oddný, f. 1938, d.
2014.
Soffía giftist 24. september
1949 Ólafi P. Stephensen tann-
lækni í Hafnarfirði, f. 21. apríl
1927, d. 9. mars 2001. Foreldrar
hans voru hjónin Kristrún Arn-
órsdóttir húsfreyja, f. 1896, d.
1940, og Pétur Ó. Stephensen
múrari, f. 1899, d. 1944.
Börn Soffíu og Ólafs eru
Kristrún Oddný, f. 18. febrúar
1949, d. 12. október 2013, Pét-
ur, f. 22. maí 1952, Ólafur, f. 4.
eru Sunna Dögg, f. 1992, Sig-
urgeir Smári, f. 1998, og Stefán
Ólafur, f. 2004.
Langömmubörn Soffíu eru
Goði Már, Nína Margrét,
Brynja, Birta, Birgir Dagur,
Matthea Líf, Pétur Steinn, Vikt-
oría Sólveig, Kamilla Sóley,
Óskar Darri, Guðmundur Óli,
Kristín Lóa og Karen Birna.
Soffía fæddist á Holtsgötu 6 í
Reykjavík í húsi ömmu sinnar
og afa, bjó fyrstu árin á Sel-
tjarnarnesi þangað til fjöl-
skyldan flutti að Bergstaða-
stræti 6c. Hún gekk í Austur-
bæjarskóla. Vann ung sem
sendill hjá Morgunblaðinu og
hjá Steindórsprenti. Einnig
vann hún á barnaheimilinu
Tjarnarborg. Fyrstu hjúskap-
arár Soffíu og Ólafs bjuggu þau
við Hringbraut í Reykjavík eða
þar til Ólafur gerðist tann-
læknir í Hafnarfirði. Þau
bjuggu lengst af á Ölduslóð 20.
Hún helgaði líf sitt húsmóð-
urstörfum og starfaði á tann-
læknastofu Ólafs. Á árunum
1991-94 vann hún á Kópavogs-
hæli.
Soffía unni tónlist og var sér-
stakur djassisti, þá var hún mik-
ill listunnandi og fagurkeri.
Hún hélt utan um heimilið og
fjölskyldu sína af trygglyndi,
umhyggju og ást.
Útför Soffíu fer fram frá
Hafnarfjarðarkirkju í dag, 18.
september 2015, og hefst at-
höfnin kl. 13.
janúar 1954 , Guð-
rún, f. 17. október
1958, Halla Þur-
íður, f. 2. júní 1960,
og Steinar, f. 4. júlí
1965.
Börn Kristrúnar
og fyrrverandi
manns hennar,
Halldórs Fannars
heitins, eru Soffía
Dögg, f. 1969, og
Halla Dóra, f. 1973.
Börn Péturs og konu hans,
Sigríðar Sigurðardóttur, eru
Ólafur, f. 1977, Guðmundur
Eggert, f. 1982, og Matthías, f.
1986.
Börn Ólafs og konu hans, Sig-
urbjargar Jóhannesdóttur, eru
Jóhannes, f. 1980, Pétur, f.
1983, og Hrafnhildur Eva, f.
1985.
Barn Guðrúnar og sambýlis-
manns hennar, Erlendar Ás-
geirs Júlíussonar heitins, er
Jökull f. 1992.
Börn Höllu Þuríðar og manns
hennar, Sævars Magnússonar,
eru Magnús Dagur, f. 1987, Ísak
Óli, f. 1989, og Una Sóley, f.
1995.
Börn Steinars og konu hans
Sigrúnar Lóu Sigurgeirsdóttur
Þegar maður hugsar um
mömmu, þá hugsar maður um
tónlist, maður hugsar um Billie
Holiday og heyrir jafnvel í
saxófón. Heyrir skýrt saxófón-
sólóin sem fór ekkert á milli
mála að mamma fílaði. Mamma
elskaði djass. Hún bar gott
skynbragð á hverjir voru góðir
hljóðfæraleikarar og hverjir
voru með rétta fílinginn. Á
heimili okkar var mikið hlustað
og spilað hátt. Mamma átti glás
af djassplötum sem hún keypti
í útlöndum eða lét panta fyrir
sig í Fálkanum á Laugavegi.
Hún dýrkaði og elskaði Billie
Holiday og vissi allt um hana.
Þegar maður kom heim úr
skólanum var hún yfirleitt eitt-
hvað að bústanga og Billie á
fullu í græjunum.
Í gamla daga voru hádegin
eitthvað svo dásamleg. Mamma
heima. Við fengum heitan mat,
stundum fisk, stundum heita
súpu. Pabbi kom heim í hádeg-
ismat, fór upp á loft, lagði sig í
tuttugu mínútur og hlustaði á
hádegisfréttir. Mamma gekk
frá eftir matinn. Við krakkarnir
fórum út að leika, kannski í
fallin spýta.
Okkur leið vel á Ölduslóð 20
og eigum góðar minningar það-
an. Við vorum margir krakk-
arnir eða sex systkinin. Oft
hugsar maður um það í annríki
dagsins hvernig fólk fór að í
gamla daga með allan krakka-
skarann.
Mamma eldaði góðan mat.
Hún eldaði öðruvísi mat en
tíðkaðist í þá daga. Hún eldaði
pítsur, hún eldaði lasanja og
kjúkling. Svona útlenskan mat.
Í hádeginu á sunnudögum feng-
um við líka læri eða hrygg.
Mamma og Oddný frænka
tóku slátur og gerðu laufabrauð
og þá var allur dagurinn tekinn
í það. Það var alltaf skemmti-
legt. Fjölskyldurnar saman,
vinir ráku inn nefið í eldhúsið,
fengu kaffisopa og krakkarnir
bara að leika.
Á Ölduslóðinni var mikill
gestagangur. Mamma átti svo
marga vini sem komu í heim-
sókn. Sumir voru mjög dular-
fullir. Skáld, tónlistarmenn, rit-
höfundar, vinir og vinkonur.
Konurnar gátu setið saman í
eldhúsinu, drukkið kaffi og
reykt og talað lágt um leynd-
armál. Við vorum að deyja úr
forvitni.
Við fjölskyldan fórum í
gamla daga í margar tjaldútil-
egur. Oddný og Ómar líka, með
krakkana, Stínu, Issu og Árna
Björn. Við í gráa jeppanum og
þau í appelsínugulum fólks-
vagni. Það var tjaldað, eldað á
prímus og við krakkarnir fórum
í leiki.
Mamma elskaði jólin. Smá-
kökurnar hennar mömmu eru
bestar í heimi og ísinn – maður
minn. Uppskriftirnar fékk hún
úr dönsku blöðunum. Hún límdi
fyrir kassana og við krakkarnir
biðum óþreyjufullir eftir Þor-
láksmessu því þá mátti fyrst
smakka.
Mamma sagði oft að bráðum
kæmi betri tíð með blóm í
haga. Þegar hún kvaddi okkur í
síðasta sinn rann eitt tár niður
kinnina hennar, gleðitár.
Já, mamma var sérstök.
Guðrún Stephensen
og Halla Þ. Stephensen.
Í dag kveð ég tengdamóður
mína með eftirsjá og söknuði.
Fyrir fjörutíu og sjö árum þeg-
ar ég kom fyrst inn á glæsilegt
heimili þeirra hjóna Soffíu og
Ólafs á Ölduslóð 20 í Hafn-
arfirði var strax tekið vel á
móti mér, og myndaðist strax
mikil og góð vinátta með okkur
Soffíu sem hélst til æviloka
hennar. Hún hafði sterkan per-
sónuleika, fylgdist vel með öll-
um listviðburðum hvort sem
það var á sviði kvikmynda, leik-
húss eða tónlistar. Soffía var
mikill fagurkeri, fylgdist vel
með tískunni og hafði gaman af
að kaupa skó, föt eða fallega
fylgihluti, enda var hún alltaf
smart. Minnisstæðar eru allar
ferðirnar sem farnar voru aust-
ur undir Eyjafjöll í sumarhús
þeirra hjóna og var alltaf
skemmtilegt að vera með þeim
hjónum.
Soffía var mikill heimsborg-
ari í sér enda borgarbarn að
uppruna og New York-borg í
miklu uppáhaldi hjá henni, þar
sem djassmúsík er í hávegum
höfð. Myndarleg í matargerð
var Soffía og hannyrðakona
mikil og skilur hún eftir sig
mörg falleg listaverk. Mér er
minnisstætt hvað mér fannst
hún framúrstefnuleg þegar hún
fór á námskeið til að læra að
elda kínverska rétti fyrir um
það bil fjörutíu árum, en það
lýsir Soffíu vel, alltaf til í að
prófa eitthað nýtt.
Eitt árið héldum við fjöl-
skyldan ásamt Soffíu, Óla og
Kristrúnu elstu dóttir þeirra
hjóna, sem er látin, til Parísar
og var þetta mikil menning-
arferð enda margt að skoða í
París, en Soffía var ekki lengi
að þefa uppi flottustu skóbúð-
irnar enda alltaf smart og þessi
ferð gleymist seint. Til Kaup-
mannahafnar var haldið eitt ár-
ið og var tilefnið að halda upp á
áttræðisafmæli Soffíu, níu kon-
ur saman í fimm daga, það var
mikið hlegið og skemmtum við
okkur mjög vel. Gamlárskvöld
voru alltaf skemmtileg og eft-
irminnileg hér á árum áður
þegar stórfjölskyldan var sam-
ankomin til að fagna nýju ári á
Ölduslóðinni, það vantaði ekki
myndarskapinn þegar byrjað
var að bera fram miðnæturrétti
Soffíu, borðin hreinlega svign-
uðu undan öllum kræsingunum.
Ég get endalaust haldið áfram
að skrifa um þær góðu stundir
sem ég átti með Soffíu tengda-
móðir minni, en læt hér staðar
numið og bið algóðan Guð að
varðveita Soffíu.
Þín tengdadóttir,
Sigríður (Sirrý).
Við Soffía tengdmamma mín
sátum oft í sumarbústaðnum
hennar undir Eyjafjöllum og
hlustuðum á tónlist. Héldum
mikið upp á Stan Getz og
hækkuðum vel í græjunum
þegar Só Danco Samba kom.
Saxófónsólóið óendanlega flott.
Þá brosti hún og sló sér á lær
og sagði gjarnan hvað henni
þætti þetta magnað. Þegar ég
var nýbúinn að kynnast Höllu
dóttur hennar og hálffeiminn
var ég einhvern tíma niðri í
kjallara á Ölduslóðinni, þegar
þessi flotta tónlist fór að
hljóma frá efri hæðinni. Ég
hafði þá aldrei neitt að ráði
hlustað á djass.
Varð forvitinn og fór upp til
Soffíu því ég mig langaði að
vita hvað þetta var. Þá var
Soffía þar að sýsla eitthvað og
græjurnar stilltar á alvör-
ustyrk. Ég sagði eins og var að
mig langaði að vita hverjir
væru að spila og það stóð ekki
á svari. Þarna fundum við sam-
eiginlegt áhugamál, tónlistina.
Ben Webster og Coleman
Hawkins voru á fóninum hjá
henni. Ég hef oft sagt að Soffía
væri gangandi alfræðibók um
djass. Hún þekkti hljóðfæra-
leikarana á stílnum. Þurfti ekki
einu sinni að gá að því hverjir
væru að spila. Af henni lærði
ég til dæmis að þekkja píanó-
leik Teddys Wilsons. Djassunn-
endur tala um grúv og þannig
var tónlistarsmekkur Soffíu.
Þetta þurfti allt saman að
grúva. Í þau skipti sem ég spil-
aði mína tónlist fyrir hana vissi
hún alltaf strax hvað henni
fannst flott og hvað ekki.
Trommugrúvið í 50 Ways to
Leave Your Lover fannst henni
geggjað, sem dæmi. Svona var
hún, smekkmanneskja og fljót
að átta sig á hvort hljóðfæra-
leikararnir væru flinkir. Þegar
Björk söng íslensk djasslög á
Gling-Gló var hún fljót að
kaupa plötuna og áttaði sig
auðvitað strax á undan öllum
öðrum á hvers konar gullmoli
var þar á ferð. Haustið 2008
fórum við nokkur saman til
Kaupmannahafnar á tónleika
hjá Leonard Cohen. Ég man
hvað hún skemmti sér vel og
kunni að meta tónlistina. Ein
minning er mér sérstaklega
kær. Það var þegar hún sýndi
mér ljóð eftir Þórarin Eldjárn
og sagði mér að ég ætti að
semja lag við það. Ljóðið heitir
Spegill. Samdi ég lagið
skömmu síðar og gaf út á plötu
árið 2011. Ég verð henni þakk-
látur alla ævi fyrir þessa hug-
mynd.
Í sjötugsafmæli Soffíu kom
Rúmbi vinur hennar og spilaði
á harmonikku, við hin sungum
með. Soffía vildi syngja Bráð-
um koma blessuð jólin og það
var vel tekið undir. Á miðju
sumri.
Svona var Soffía tengda-
mamma mín. Skemmtileg, svo-
lítið öðruvísi og hrifnæm.
Blessuð sé minning hennar.
Sævar Magnússon.
Hún amma okkar var mikið
jólabarn. Svo mikið að hún
byrjaði að skreyta í nóvember,
okkur krökkunum til mikillar
gleði. Eitt sinn fór amma til
Ameríku og keypti stóran upp-
lýstan plastjólasvein. Við mun-
um ekki alveg hvernig það at-
vikaðist en einhvern veginn
skapaðist sú hefð að fyrsta des-
ember á hverju ári hittist öll
fjölskyldan á heimili hennar til
þess að stinga Sveinka í sam-
band. Svo eru pantaðar pítsur.
Eftir því sem árin liðu urðum
við stærri og stærri og þessi
ameríski plastjólasveinn minni
og minni. Við urðum unglingar
og svo ennþá meiri unglingar
en samt var alltaf jafn ómiss-
andi að fara til ömmu þann
fyrsta desember til að kveikja á
Sveinka. Við vonum að þessi
hefð muni haldast í fjölskyld-
unni og Sveinki muni hringja
inn jólin um ókomin ár.
Una Sóley, Magnús Dagur
og Ísak Óli.
Fallegu minningarnar eru
margar þegar við bræðurnir
minnumst þín elsku amma
Soffía. Það var alltaf mikil eft-
irvænting að fara í heimsókn á
Ölduslóð til þín og afa, ekki
einungis vegna þess að þriggja
hæða húsið var paradís í alls-
kyns leiki heldur gátum við
bókað dýrindis kræsingar á
boðstólum. Frosting-kökurnar
voru í uppáhaldi og fylltu maga
okkar allra í hvert skipti. Við
þurftum ekki að ferðast út fyrir
landsteinana til að finna para-
dís því bústaðurinn undir Eyja-
fjöllum uppfyllti þá drauma. Þú
varst fagurkeri og smekkmann-
eskja þegar kom að klæða-
burði. Sögustundir þínar reik-
uðu oft til ferða til
Bandaríkjanna en sjá mátti þig
endurlifa ferðalög þín, slík var
sagnainnlifunin af þeim ferðum.
Þrátt fyrir að hafa búið í Hafn-
arfirði alla tíð meðan við nutum
þín við, þá varstu afar ánægð
með að hafa alist upp í miðbæ
Reykjavíkur. Það lýsti fyrir
okkur borgarbrag þeim sem
einkenndi þig, en þú varst afar
fáguð og elegant kona sem
kunnir að meta góðan djass.
Billie Holiday var þér hugleikin
og það var gaman að hlusta á
djass með þér. Djassinnlifun
þín kemur upp í huga okkar
allra í hvert skipti sem djass
heyrist.
Við munum sakna þín en
alltaf minnast þín með bros í
hjarta, elsku besta amma
Soffía. Þínir alltaf,
Ólafur, Guðmundur
og Matthías.
Í dag kveðjum við ömmu
Soffíu. Ég tel að hún hafi verið
orðin tilbúin að fara á næsta
stig í þessu lífi enda margir þar
sem taka á móti henni og henni
þótti vænt um. Þegar kemur að
þessum tíma í lífinu hugsar
maður til baka og rifjar upp
margt með sjálfum sér. Ég á
svo margar góðar minningar af
Ölduslóðinni þar sem alltaf var
fullt hús af skemmtilegu fólki
og dýrindismat. Ég var mikið á
Ölduslóðinni hjá ömmu og afa í
barnæsku, enda elsta barna-
barnið. Amma var sannkallað
jólabarn. Hún skreytti allt hús-
ið snemma í desember, pússaði
ósköpin öll af silfri og dekkaði
jólaborðið nokkrum dögum fyr-
ir aðfangadag. Minningin um
lokuð kökubox með eðalsmá-
kökum sem ég og Steinar
frændi stálumst í og reyndum
svo að fela ummerkin kalla allt-
af fram bros á vör. Amma var
kokkur af guðs náð. Ég minnist
matarins sem hún eldaði,
venjulegur kjúklingur var sko
ekkert venjulegur og eftirrétt-
irnir hennar báru af og voru
mjög svo nýstárlegir þegar ég
hugsa tilbaka.
Þegar söngur Billie Holiday
heyrist … þá er amma komin
strax í huga manns, djassinn
ómaði í kringum hana og hún
var dugleg að spila fyrir mann
og kenna manni að hlusta á
djass. Einu lagi með Billie man
ég sérstaklega eftir, en það er
„I’ll be seeing you“. Amma
söng þetta lag gjarnan og núna
er gott að hlusta á það með lok-
uð augu og njóta minninganna.
Þegar ég fór í eðalfínar veisl-
ur fór ég beint í fataskápinn
hennar ömmu og fékk lánuð föt
og fylgihluti.
Hún fylgdist vel með og tók
eftir ef maður bar einhvern
nýjan skartgrip, skófatnað
o.þ.h., enda elskaði hún að
skoða í búðum fallega hluti.
Þær eru ófáar ferðirnar sem
við fórum í summó og áttum
þar góðar stundir mörg saman.
„Till we meet again …“ sagði
hún oft þegar við kvöddumst og
það sama segi ég nú.
Hvíl í friði, amma mín.
Soffía litla.
Eldhús Soffíu Kristbjörns-
dóttur voru höfuðstöðvar
bernsku minnar. Þar var rætt,
farið varlega með leyndarmál,
ærslast, hlegið, tískublöðum
flett, hár greitt, kaffið drukkið;
bakað, tekið slátur, laufabrauð
skorið; þar var borðað og setið
þröngt: við sátum oft tveir, þrír
krakkar í gluggakistunni við
annan enda borðsins, andspæn-
is húsbóndanum, honum Óla.
Soffía hafði staðarforráð,
klædd í buxur, bol, með svuntu,
berfætt í sandölum úr gulli;
henni var alltaf heitt; spari-
klædd í veislum sem þau héldu
stórar, oft með lifandi tónlist –
þá endaði hluti veislunnar í eld-
húsinu fyrir dularfyllri sögur.
Hún settist alltaf í sama stól-
inn við borðið og heimsótti
mamma systur sína settist hún
í sama stólinn gegnt henni.
Þegar þær töluðu saman horfði
Soffía djúpt í augu systur sinn-
ar og augu mömmu flögruðu
um. Að mörgu leyti fóstraði
hún mömmu sem var ellefu ár-
um yngri og svokallað örverpi.
Ég á Soffíu margt að þakka,
bjó hjá þeim Óla fyrstu mán-
uðina, einn veturinn beið ég á
heimilinu í tómi milli kennslu-
stunda. Þá var ég ein með
henni: aldrei fyrr hafði ég
kynnst manneskju sem lét
mann í friði á stóískan hátt á
meðan hún gekk í verk, ryk-
sugaði, talaði í síma. Það var ný
tegund af friðsemd.
Tíminn í eldhúsi Soffíu er
liðinn. Oft finnst mér ég búa í
rústum þegar þessar systur eru
farnar, að ekkert geti reist við
það sem hvarf með þeim eða
endurheimt vitið. Í þessu eld-
húsi réðu konur ríkjum, úr bak-
herbergjunum heyrðist í börn-
um, karlmennirnir læddust inn
á línolíudúkinn á sokkaleistun-
um eins og þögul auglýsing í
bíómynd og komu sér fljótt
burtu; landamærin voru frekar
skýr.
Þegar Soffía flutti í annað
hús sat ég nokkrum sinnum
með þeim mömmu í nýja eld-
húsinu. Þær drukku kaffi, önn-
ur svart – sú ljóshærða – önnur
með mjólk – sú dökkhærða – og
sú dökka horfði djúpt í augu
hinnar ljósu á meðan augnaráð
hinnar flögraði um.
Í vor hittumst við tvær og
töluðum lengi, hún spurði mig
spjörunum úr, listinn rúmar 30
síður. Svona forvitni óska ég
mér, hugsaði ég og vandaði
svörin og sannleikann undir
einbeittu augnaráðinu.
Soffía var alltaf ung, ung og
spennt og lét ekki fjötra þann
kraft, virkja eða niðurfesta; það
verður okkur til eftirbreytni.
Megum við byggja frjálslega
upp úr rústunum sem liggja á
leiksviðinu.
Börn Soffíu eiga samúð
mína, tengdabörn, barnabörn,
makar og barnabarnabörn, aðr-
ir ættingjar og vinir, þeirra á
meðal Ella Torfa, Gússí og Sig-
rún.
Fyrir hönd systkina minna,
Árna Bjarnar, Yrsu og Huldu
Siggu,
Kristín Ómarsdóttir.
Soffa, mín kæra vinkona, var
að kveðja. Umkringd ástvinum
lokaði hún hljóðlega á eftir sér.
Alveg eins og hún hafði gengið
götuna sína í lifanda lífi hér á
jörð hægt og hljótt, en eftir var
tekið hvar sem hún var og
hvert sem hún fór. Hún gerði
hlutina af yfirvegaðri stillingu
og festu. Síðustu orð hennar til
mín voru: af hverju komstu
ekki í gær? Hún var svo ein-
stök, ég ætla að reyna að skrifa
þessi kveðjuorð til hennar eins
og mér finnst ég geta, átaka-
laust. Það var 1948 sem sam-
fylgd okkar hófst, sem aldrei
bar skugga á. Þá bjuggum við
nálægt hvor annarri, hittumst á
hverjum degi.
Hún á Hringbrautinni og ég
á Víðimel. Breiddum Burdablöð
á gólfin, vorum óþreytandi að
taka upp snið og sauma á okk-
ur fegurstu flíkur, standa í bið-
röð eftir efnum og garni. Þetta
var allt svo skemmtilegt, við
líktum eftir kjólum úr bíó-
myndum.
Svona liðu árin, við gerðum
alla hluti saman, í leik og starfi.
Mennirnir okkar voru alla daga
í háskólanum. Garðböllin voru
kærkomnir gleðigjafar, sem við
Soffía
Kristbjörnsdóttir
HIINSTA KVEÐJA
Hjarta yðar skelfist
ekki, trúið á Guð og trúið á
mig. Í húsi föður míns eru
margar vistarverur. (Jóh.
14.1)
Því hamingja þín mælist
við það sem þér er tapað,
og þá er lífið fagurt
og eftirsóknarvert.
Því aldrei hafa fegurri
himinstjörnur hrapað
En himinstjörnur þær,
sem þú sjálfur hefur gert.
(Tómas Guðmundsson)
Þinn sonur,
Pétur.