Skólavarðan - 01.02.2007, Blaðsíða 7

7
SKÓLAVARÐAN 1.TBL. 7. ÁRG. 2007
oftar en ekki brjóta meira niður en bæta.
Það er líka ný reynsla í íslensku skóla-
kerfi að þurfa að taka á móti börnum
sem ekki eiga íslensku að móðurmáli
og koma úr annarri menningu. Hlutfall
grunnskólanema sem hafa annað tungu-
mál en íslensku er um fimm prósent.
Dreifing þeirra er langt frá því að vera jöfn
þó svo innflytjendur séu hlutfallslega jafnt
dreifðir um landið. Í sumum skólum eru
fáir eða engir, í öðrum skólum er hlutfallið
allt að fjórðungur. Það hvílir mikil ábyrgð á
öllu samfélaginu að sem best takist til með
samþættingu (integration) innflytjenda
í íslenskt samfélag. Hlutur skólans er þar
þungavigtaratriði. Innflytjendabörn koma
öllum skólum við. Sú dreifing sem blasir
við núna mun breytast því innflytjendur
flytja sig um set frá einu hverfi eða
landshluta til annars, eins og aðrir. Margir
skólastjórnendur og kennarar hafa unnið
stórkostlegt og óeigingjarnt starf og verið
óþreytandi í því að greiða götu þessara
nemenda. Líkt og aðrir nemendur eru
innflytjendabörn líka margsleitur hópur
með misjafnar þarfir. Það kostar peninga
að sinna þeim líkt og öðrum og augljóst
að yfirvöld verða að bretta upp ermarnar
ef hægt á að vera að mæta þessum
þörfum. Það er hreinlega of dýrt að gera
það ekki. Menntun er einn helsti lykillinn
að félagslegum framgangi og um leið,
í tilviki innflytjenda, afar brýnt að þeim
sé gert kleift að vera samkeppnishæfir í
skólakerfinu.
Sú menningarlega margsleitni
sem fylgir innflytjendum kallar ekki
einungis á aukna íslenskukennslu þeim
til handa, þótt hún sé afar brýn. Það er
líka þörf á svokallaðri „fjölmenningarlegri
menntun“. Engin ein skilgreining ríkir
um merkingu þess hugtaks. Sumir tala
um að fjölmenningarleg menntun feli í
sér breytingar á námskrá, til dæmis með
því að bæta við námsefni sem inniheldur
umfjöllun um þjóðfélagshópa sem áður
voru vankynntir. Aðrir tala um breytingar
á andrúmslofti innan skólastofunnar,
sérstaklega varðandi nálgun einstakra
nemenda – enn aðrir vilja beina sjónum að
stofnana- og kerfisbundnum þáttum, til
dæmis stöðluðum prófum og mismunandi
aðgengi að fjármagni. Aðrir vilja fara
enn lengra og krefjast breytinga á
menntun sem hluta af stærri samfélags-
legum umbreytingum þar sem rýnt er í
og rannsakaðar eru ýmsar grunnstoðir
samfélagsins sem álitnar eru viðhalda
óbreyttu ástandi - status quo - grunnstoðir
eins og til dæmis yfirráð hvítra, kapítalismi,
félagsefnahagslegar aðstæður og arðrán.
Hversu langt sem menn vilja ganga þá er
augljóst að stokka verður upp, skapa rými
fyrir margsleitni bæði í námsefninu sjálfu
og öllu viðmóti í skólanum. Þarna liggur
fyrir mikið starf og sumt kostnaðarsamt
sem ekki verður unnið á einni nóttu.
En peningar eru ekki allt þó að þeir
skipti ákaflega miklu máli. Það sem ekki
er síður mikilvægt er það viðmót og þau
viðhorf sem mæta innflytjendabörnum í
skólanum, hvort heldur af hálfu starfsfólks
eða annarra nemenda. Það kostar ekki
peninga að breyta viðhorfi, það á hver og
einn einstaklingur við sig.
Að búa í samfélagi þar sem menn-
ingarlegur margbreytileiki er hluti af
daglegu lífi krefst aðlögunarhæfni og
sveigjanleika allra þátttakenda. Eru
Íslendingar tilbúnir til að takast á við
þær miklu samfélagsbreytingar sem
óhjákvæmilega fylgja þessum nýja veru-
leika? Þar sem Íslendingar sjálfir eru
langt frá því að vera einsleitur hópur
er miklu nær að spyrja: Er rými í vitund
þinni lesandi góður, fyrir menningarlegan
margbreytileika?
Hallfríður Þórarinsdóttir
Höfundur er doktor í mannfræði og veitir forstöðu
nýstofnaðri miðstöð innflytjendarannsókna,
Reykjavíkurvíkurakademíunni (Mirru). Hallfríður
hefur m.a. kennt fjölda námskeiða um
fjölmenningarsamfélagið Ísland.
Heimurinn séður frá öðru sjónarhorni.
Það opnar okkur nýja sýn að
skoða hlutina á annan hátt en við
erum vön. Við erum til dæmis vön
því að heimurinn líti út eins og á
Evrópumiðuðu kortunum sem við
erum alin upp við. En það er bara ein
möguleg mynd.
GESTASKRIF