Skólavarðan - 01.02.2007, Blaðsíða 19

SKÓLAVARÐAN 1.TBL. 7. ÁRG. 2007
19
heldur hefur vanist þeim þannig að henni líkar þessi hljóð. En
hljóðið í regninu, það getur hún ekki sætt sig við. Fjárans rigning,
umlar hún og starir út um gluggann.
Annað orð mótast í rúðunni, skilvirkni.
Reyndir kennarar gera meira og betur á styttri tíma en nýliðar
eða kennarar sem ekki hafa náð „sérfræðingshugtökum” á
starfinu, e.t.v. þrátt fyrir langa reynslu.3
Hún spyr sjálfa sig um skilvirkni.
Hvað er skilvirkni?
Hún kemst að þeirri niðurstöðu að skilvirkni sé það að ná
markmiðum sínum með skipulegum hætti.
Er ég skilvirk í starfi og hefur það breyst frá því ég hóf
kennslu?
Hún kemst líka að þeirri niðurstöðu að hún sé skilvirk í starfi
og mun frekar nú en á fyrstu árum sínum í kennslu. Þar vegi
reynslan þungt.
Það rignir enn, hún er hætt að sjá dropana á rúðunni. Í huga
hennar mótast hvert orðið af öðru eins og partur af mósaíkmynd.
Myndin er ókláruð og nýtt orð hefur skotið sér fram og tyllt sér á
neðanverða myndina, innsæi.
Innsæi einkennist m.a. af vitrænum ferlum þar sem upplýsingar
og aðgerðir, sem ekki liggur í augum uppi að eigi saman, tengjast
á skapandi hátt.4
Hvað er innsæi? Hún telur að innsæi sé það að lesa í aðstæður
og svipbrigði, að skynja líðan annarra og geta sett sig í spor þeirra
á jákvæðan hátt.
Hef ég innsæi og hvernig lýsir það sér hjá mér?
Hún telur svo vera og að það sé í raun forsenda þess að hún
hafi verið þetta lengi í kennslu og upplifað að hún sé að gera
eitthvað sem skiptir máli, bæði fyrir hana sjálfa og nemendur
sína.
Hún sest við skrifborðið en heldur áfram að horfa út
um gluggann, það rignir. Nú er birtan farin að hörfa fyrir
haustmyrkrinu. Henni hefur alltaf fundist spennandi að koma
til starfa eftir sumar og byrja kennslu. Að vera kennari er ekki
tilbreytingalaust starf, nýir nemendur koma og líka þeir gömlu
og það er gaman að sjá hvort og hvernig þeir koma undan sumri.
Hana langar í kaffi en það er orð á rúðunni. Agastjórnun.
Agastjórnun er hluti af stjórnunarhlutverki kennarans, þ.e.
stjórnun sem miðar að því að kenna börnum nauðsynlegar
samskiptareglur til að unnt sé að skapa góðan vinnufrið í
skólanum. Agastjórnun og bekkjastjórnun eru náskyld hugtök
og þýða oft það sama í umræðu um skólamál.5
Hvernig hefur mér gengið að halda uppi aga í
kennslustofunni?
Að halda uppi aga hjá nemendum með aðlögunarvanda,
hegðunar- og tilfinningavandamál er mjög krefjandi verkefni
og þar reynir umfram allt á innsæi og viðhorf kennarans til
nemandans. Að horfa fram hjá hegðuninni og sjá hvað er á bak við
hana og orsakar hana er nauðsynleg forsenda þess að hægt sé að
byggja ramma utan um nemandann sem setur honum viðunandi
skorður til að hann geti tekist á við nám sitt og samskipti við
aðra. Þá er hægt að gera kröfur og setja viðurlög sem virka og ná
upp aga sem ekki byggist á valdi heldur gagnkvæmri virðingu og
trausti. Þetta er sú aðferð sem hefur reynst henni best í starfi.
Hefur agastjórnun eitthvað með persónu og starfsumhverfi að
gera?
Hún telur að agastjórnun byggist fyrst og fremst á persónunni,
viðhorfum og innsæi hvers kennara. Að geta umbunað fyrir það
jákvæða í stað þess að refsa fyrir það neikvæða gerir kröfur til
ákveðinnar sýnar á manneskjuna, væntumþykju og sveigjanleika.
Starfsumhverfi hefur auðvitað sitt að segja á þann hátt að ef
henni líður vel á vinnustaðnum þá sé þolið meira og jákvæðnin
líka.
Nú er það kaffibolli, hugsar hún og stendur upp úr bláa
skrifborðsstólnum, rennir honum undir skrifborðið og gengur
fram í eldhús skólans. Hún leitar að litla ljósa bollanum sínum
með gylltu skreytinguna að ofanverðu, tekur undirskálina með
sér að kaffikönnunni og hellir kaffi í bollann. Hann er agnarsmár
bollinn. Ef ég nota lítinn bolla drekk ég kannski minna kaffi,
hugsar hún og kímir. Hún gengur með rjúkandi kaffið inn á
skrifstofuna sína og sest.
Augun leita í gluggann og í rúðunni er orðið fagmennska
párað í dropa.
Sem skel byggist fagmennska á kunnáttu á faggreinum,
rannsóknum á skólastarfi, kennslu, hugsun barna, félagslegum
aðstæðum, menningu o.fl. Einnig persónulegum eiginleikum og
reynslu, reynslu af skólastarfi.6
Hvað greinir kennara frá öðrum stéttum þjóðfélagsins og er
hægt að greina fagmennsku frá sérhæfingu?
Fyrst og fremst sú kennslu- og uppeldisfræðilega kunnátta
sem þeir búa yfir úr sínu námi. Þeir eru sérfræðingar í kennslu-
og uppeldisfræðum og fagmennska þeirra er fólgin í því að nýta
þá þekkingu til þess að mennta nemendur í víðasta skilningi þess
orðs á jákvæðan og árangursríkan hátt.
Nú verð ég að koma mér heim, hugsar hún og teygir úr sér.
Hún fær ekki betur séð en að rigningin hafi minnkað, en þó koma
enn dropar eins og litlar stjörnur hrapi á rúðuna. Hún er sátt við
sig sem kennari, í gegnum öll þessi orð er það niðurstaða hennar
og á rúðunni er orð, sérhæfing.
Sérhæfing vísar til tiltekinna eiginleika sem greina starf eins
hóps frá öðrum.7
Vinna kennarar sérhæfða vinnu? spyr hún. Já, svo sannarlega
er kennsla sérhæfð vinna.
Getur hver sem er orðið kennari?
Nei, það er alveg öruggt mál að það getur ekki hver sem er
orðið kennari þó svo að hann hafi menntun til þess. Að vera
fagmaður sem sinnir kennslu á árangursríkan hátt er ekki auðvelt
og þar spila persónulegir eiginleikar og lífssýn stóran þátt auk
menntunar.
Jæja, segir hún upphátt og það er ekki laust við að öll hljóð
hússins þagni þegar hún rífur þögnina með þessu móti. Jæja, ég
er sátt, þótt eflaust sé hægt að bæta sig þá er ég sátt.
Síminn hringir og henni bregður svo að hún rekur sig í litla
bollann sem fellur í gólfið með dynk. Hún tekur hann upp og
undrar sig á því að hann skuli ekki hafa brotnað. Hún tekur upp
símtólið og svarar með rólegri rödd.
Halló.
Hún hlustar á röddina á hinum enda línunnar og jánkar
brosandi. Vertu blessaður, segir hún og leggur frá sér símtólið.
Hún stendur upp og gerir sig klára til heimferðar, setur gögn
í dökkbrúnu leðurtöskuna og klæðir sig í kápu með sama lit og
taskan.
Útidyr skólans lokast og kennarinn gengur að rauðum Subaru.
Haustmyrkrið hefur falið alla liti náttúrunnar og kennaranum
sýnist allt grátt.
En það er hætt að rigna.
Höfundurinn Erlingur Jón Valgarðsson (elli) er myndlistarmaður
og kennari. Ásamt kennslu og myndlist skrifar hann smásögur. Á
heimasíðu hans, elliarts.is má finna hinar ýmsu sögur og ljóð ásamt
myndlist ella.
1 Námskrárfræði (NFR 1155),janúar 2002. Glæra IÁJ.
2 NFR 1155 Hefti B,ljósrit af greinum um námsmat og fagmennsku.
3 NFR 1155 Hefti B,ljósrit af greinum um námsmat og fagmennsku.
4 NFR 1155 Hefti B,ljósrit af greinum um námsmat og fagmennsku.
5 NFR 1155 Hefti B,ljósrit af greinum um námsmat og fagmennsku. Anna
Kristín Sigurðardóttir.
6 Námskrárfræði (NFR 1155),janúar 2002. Glæra IÁJ.
7 Námskrárfræði (NFR 1155),janúar 2002. Glæra IÁJ.
VILTU SEGJA SÖGU?
Félagsmenn! Sendið til kristin@ki.is ef þið lumið á sögu, frásögn, ljóði
eða myndverki sem þið viljið koma á framfæri í Skólavörðunni.
SMÁSAGA