Fréttabréf - 01.12.1983, Qupperneq 10

10.
HVAÐ ER VERÐBOLGA?
Veröbólga er varanleg (ekki árscíða sveiflur) almenn
(aö meöaltali) verðhækkun. Frá öörum sjónarhóli séö er
verðbólga stööug rýrnun á verðgildi peninga.
I hagkerfi okkar gegna peningar þríþættu hlutverki
þaö er, gjaldmiöill, mælikvarði verömæta og verömæti
eöa verðgeymir til síðari nota. Vegna þessa hlutverks
peninga sem snertir alla þætti efnahags- og viöskipta-
lífs hefur veröbólga mjög viötæk áhrif. En þar sem verö-
bólga kemur ekki jafnc fram alstaðar þ.e. í t.d. 20%
verðbólgu hækkar ekki verö á öllum matvörum, byggingarvörum,
rekscrarvörum og þjónustu um 20%.
En hvernig er þá metið hversu mikil verðbólgan'er?
Jú, til þess notum viö vísitölur. Hægt er aö gera vísi-
tölur um nánast hvaö sem er; vöxt, þróun, afköst o.s.frv.
Við gerum því vísitölur um mismunandi kostnaöarþróun og
mælum meö þeim verðbólguna.
I vísitölunni er safn þátta og auðvitað er alltaf
miðað viö sömu þættina og sama merki af vörunni t.d.
Jakobs tekex og Ora baunir. Allir þættir eru reiknaðir
út og fundin heildarverðbólga.
Vísitala segir okkur bara breytinguna frá því aö
síöasta vísitala var reiknuð út. Til skamms tíma var hún
reiknuð út á þriggja mánaða fresti en nú í haust á mánaðar
fresti, flestar.
Menn leika sér gjarnan að því að taka tölurnar fyrir
þessi stuttu tímabil og segja hver verðbólgan hefði
orðið út frá þeim yfir allt árið. En það er mjög villandi
að færa upp slíkar tölur, verðbólga hefur nefnilega til-
hneygingu til að ganga í rykkjum.
Okkar kunnustu vísitölur eru Neysluvöruvísitala,
Framfærsluvísitala, Byggingarvísitala og Lánskjaravísitala
sem sett er saman úr framfærslu og byggingarvísitölunni.
Grunnur framfærsluvísitölunnar byggist á neysluathugun
sem gerð var á 100 fjölskyldum í Reykjavík fyrir 20 árum
síðan. Margt hefur breyst í neyslu fólks síöan. Matvara
hefur óeölilegt vægi þ.e. of mikió.en aðrir liðir minna
s.s. ferðalög og bílakostnaður.
. Ný mæling hefur verið gerð en ekki tekin í notkun.
Varast þarf aö hún verði ekki orðin of gömul þegar það
veróur gert.
R''°gingavísitalan raiðast við fjölbýlishús sem byggt
úr 1970 í rauninni ákv. hús og síöan er alltaf
tnaður allur kostnaður sem fór í það, laun, efni
ð.