Morgunblaðið - 22.12.2015, Qupperneq 20

20
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 22. DESEMBER 2015
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Evrópumálinhafa ennog aftur
skotið upp kollin-
um í breskri
stjórnmálaumræðu
eftir að David Cameron, for-
sætisráðherra Breta, kom fram
með þá kröfu innan Evrópu-
sambandsins að Bretum yrði
heimilt að neita innflytjendum
frá öðrum Evrópusambands-
ríkjum um vissar tegundir af
bótum í allt að fjögur ár. Hafa
undirtektirnar vægast sagt ver-
ið dræmar, og hafa leiðtogar
hinna ESB-ríkjanna keppst við
að hallmæla tillögunum.
Um leið þykir breskum aðild-
arsinnum sem Cameron hafi
með þessu brugðið fæti fyrir
baráttuna um að halda Stóra-
Bretlandi innan Evrópusam-
bandsins, þar sem búið var að
samþykkja algjörar mála-
myndatillögur, og átti að nýta
leiðtogafund sambandsins, sem
haldinn var um helgina, til þess
að staðfesta þær. Cameron
hefði þá hugsanlega getað kom-
ið sigri hrósandi heim, og þann-
ig reynt að fela þá staðreynd, að
langt er síðan hann þurfti að
bakka með kröfur sínar um að
„samið yrði upp á nýtt“ við Evr-
ópusambandið.
Í slíku andrúmslofti hefði al-
veg mátt sjá fyrir sér að Came-
ron myndi boða til atkvæða-
greiðslunnar um áframhaldandi
aðild Bretlands að ESB
snemma á næsta ári, áður en
„sigurvíman“ væri
runnin af Bretum
og líklegra væri en
ella að þeir myndu
samþykkja áfram-
haldandi veru inn-
an sambandsins.
Sú sviðsmynd sem aðildar-
sinnar horfa upp á nú er mun
dekkri frá þeirra sjónarhóli:
Ekki aðeins hefur Cameron
fært innflytjendamál aftur í
deigluna, heldur gæti þetta
nýjasta útspil hans tafið at-
kvæðagreiðsluna mikilvægu
um nokkra mánuði.
Sú töf færir hins vegar að-
skilnaðarsinnum vind í seglin,
því að skoðanakannanir benda
til þess að þeir séu að ná fólki til
fylgis við sig. Nýleg könnun
sýnir til að mynda um það bil
47% stuðning breskra kjósenda
við útgöngu úr sambandinu, á
móti einungis 38% sem styðja
áframhaldandi veru Bretlands
innan þess. Aðrar kannanir
sýna ekki svo mikinn mun á
milli fylkinganna, en allar
benda þær í sömu áttina – út.
Það er því ekki að ófyrir-
synju að breskir fréttaskýr-
endur séu sumir farnir að meta
stöðuna svo, að nærri því helm-
ingslíkur séu á útgöngu Bret-
lands úr Evrópusambandinu.
Sú var ekki ætlun Camerons
þegar hann lagði af stað og bú-
ast má við einhverju útspili, áð-
ur en kosið verður, til að reyna
að fá Breta til að sætta sig við
aðild að ESB.
Kannanir benda nú
til að Bretar vilji
losna út úr ESB}
Fylgi við útgöngu eykst
Úrskurður siða-nefndar al-
þjóðaknattspyrnu-
sambandsins,
FIFA, um að
banna bæri þeim Sepp Blatter,
fráfarandi forseta sambands-
ins, og Michel Platini, forseta
evrópska sambandsins UEFA,
afskipti af knattspyrnu næstu
átta árin, hefur vakið verð-
skuldaða athygli. Í grunninn
snýst málið um greiðslu að
andvirði rúmlega 260 milljónir
króna, sem Platini þáði af Blat-
ter árið 2011, eða um það leyti
sem talið var að Platini hygði á
formannsslag innan FIFA.
Málsvörn beggja manna vís-
aði til þess að um launagreiðsl-
ur fyrir ráðgjafastörf Platinis
á árunum 1998-2002 hefði ver-
ið að ræða, en ekki mútur, en
svissnesk lög heimila ekki
greiðslur svo langt aftur í tím-
ann.
Víst er að báðir menn munu
áfrýja úrskurðinum, en niður-
staðan úr áfrýjuninni mun
einkum skipta Platini máli, þar
sem hann áformar að bjóða sig
fram til formanns
FIFA þegar kosið
verður um eftir-
mann Blatters í
febrúar.
Úrskurður siðanefndar-
innar er mikilvægur nú, þegar
líður að lokum á mjög erfiðu
ári fyrir knattspyrnusam-
bandið, þar sem hvert
hneykslismálið á fætur öðru
hefur komið upp. Það er ein-
faldlega ekki boðlegt fyrir
hina fjölmörgu sem ástunda og
fylgjast með þessari vinsæl-
ustu íþrótt heims að horfa upp
á hvernig þeir sem stýra
íþróttinni á heimsvísu hafa
gengið fram.
Hver sá sem tekur við af
Blatter í febrúar fær í hendur
það risavaxna verkefni að taka
á spillingunni sem grafið hefur
um sig í efstu lögum knatt-
spyrnuhreyfingarinnar.
Knattspyrnan á betra skilið en
sífelldar neikvæðar fréttir og
vonandi verður úrskurður
siðanefndarinnar einungis
fyrsta skrefið í að lyfta íþrótt-
inni upp úr spillingarfeninu.
Blatter og Platini fá
rauða spjaldið}Tímabær tiltekt hjá FIFA
Þ
að líður að hátíð ljóss og friðar og til-
heyrandi gjafakaupum til handa
fjölskyldu og vinum. Vonandi fá þá
allir eitthvað fallegt og þá á ég ekki
síst við blessaðar bækurnar. Ís-
lensk bókaútgáfa er harður bransi þar sem dug-
mikið fólk sér um að koma út bókatitlum svo
mörgum að merkilegt þykir, ekki síst með hlið-
sjón af höfðatölunni títtnefndu. Úrvalið er slíkt
að hægt ætti að vera að finna bók fyrir um það
bil hvern sem er, og því skyldi vanda valið er
bókagjöfin er keypt.
Ég átti spjall í dagsins önn við vinkonu mína
og vinnufélaga um daginn þar sem bókmenntir
bar á góma og val á bókum til námsefnis. Vor-
um við sammála um að varasamt sé að kynna of
unga lesendur fyrir þungu lesefni; það feli í sér
hættu á að gera unga fólkið fráhverft annars
fyrirtaks lesefni.
Þegar undirritaður var á þriðja eða fjórða ári í mennta-
skóla þóknaðist yfirvaldinu að skikka mig og samnem-
endur í íslensku til að lesa Sölku Völku. Ekki tengdi ég
ýkja mikið við bókina og þótti lesturinn óttalegt hark sem
gaf mér lítið nema þokkalegustu einkunn, þökk sé sam-
viskusemi. En ég hafði afskaplega takmarkaðan yndis-
lestur af og leit ekki við Laxness um langt árabil í kjölfarið
af þeim sökum, og hef ég þó verið talsvert röskur til lesturs
síðan amma Stella kenndi mér að lesa þegar ég var fimm
ára að aldri. Núorðið nýt ég þess aftur á móti einlægt að
lesa Kiljan, en ég var enn harkalegar bólusettur fyrir
Gunnari Gunnarssyni því lestur í menntaskóla
á Svartfugli varð þess valdandi að ég ber mig
enn ekki eftir öðrum verkum höfundarins.
Kannski það lagist.
Þetta er út af fyrir sig synd því það eru ókjör
til af góðu og gefandi lesefni, þó ekki sé boginn
spenntur um of og börnum fengnir hlemmar af
þungum „fullorðinsbókmenntum“ til námslest-
urs. Hver vegna fá börn ekki til að mynda að
lesa óborganlegar barnabækur Ole Lund Kir-
kegaard í grunnskóla? Eða verk Astridar Lind-
gren? Eða Tove Jansson? Og svo framvegis.
Fyrir mína parta eru engin jól án bóka og vel
valin bókagjöf fylgir eigandanum í mörg ár og
út lífið þegar best lætur. Af öllu því góssi sem
ég fékk í stúdentsgjöf fyrir rúmum 20 árum
síðan hef ég mest not haft af Fögru veröld, eftir
Tómas Guðmundsson, sem mér var gefin í há-
tíðarútgáfu frá 1968 er 55 ár voru liðin frá því þessi dýr-
gripur kom fyrst út, myndskreytt af Atla Má og svo mikið
dýrindi að þegar ég hnaut um eintak (bókin er fyrir lifandis
löngu uppseld og ófáanleg) á bókamarkaði fyrir nokkrum
árum keypti ég eintakið til að gefa vini mínum, minnugur
þess hversu mjög ég hafði notið þess að grípa niður í þess-
ari tímalausu klassík.
Bókaútgáfa er það viðamikil hérlendis að það má fullvíst
telja að þar finnist bók fyrir alla. Töfraheimurinn sem lýkst
upp þegar lesandi fær í hendur bók sem kveikir hjá honum
fyrst forvitni, þá ánægju og loks áhuga á fleiri bókum í
framhaldinu er nefnilega engu líkur.
Jón Agnar
Ólason
Pistill
Að velja réttu bókina
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
FRÉTTASKÝRING
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Yfirstjórn Seðlabanka Ís-lands telur löggjafannhafa lýst því í megin-atriðum hvaða háttsemi
teldist varða refsingu vegna brota á
gjaldeyrisreglum.
Þetta sjónarmið kemur fram í
greinargerð yfirstjórnar Seðlabanka
Íslands sem tekin er saman vegna
bréfs Umboðsmanns Alþingis um
framkvæmd bankans á gjaldeyris-
reglum.
Málið á sér þann aðdraganda að
Umboðsmanni Alþingis bárust at-
hugasemdir vegna framkvæmdar
Seðlabankans á reglum um gjald-
eyrismál.
Haustið 2010 lagði fulltrúi fé-
lagsins Ursusar fram kvörtun til
Umboðsmanns, sem var svarað í
haust, auk þess sem fleiri umkvart-
anir vegna framkvæmdar Seðla-
bankans á reglunum voru teknar
fyrir í bréfi Umboðsmanns.
Bankaráð Seðlabankans tók
bréfið til umfjöllunar 29. október og
óskaði eftir umsögn yfirstjórnar
bankans. Samþykkti bankaráðið að
láta framkvæma athugun á fram-
kvæmd gjaldeyrisreglna bankans.
Gjaldeyriseftirlitið fór í málið
Fram kemur í greinargerð yfir-
stjórnar Seðlabankans að umsögnin
hafi einkum verið unnin af gjald-
eyriseftirliti og lögfræðiráðgjöf
bankans. Rifjað er upp að með lög-
um númer 134/2008, frá 28. nóv-
ember 2008, hafi Seðlabankanum
verið veitt heimild með ákvæði til
bráðabirgða til að gefa út reglur, að
fengnu samþykki viðskiptaráðherra
til að takmarka eða stöðva tiltekna
flokka fjármagnshreyfinga á milli
landa.
Yfirstjórn Seðlabankans fjallar
um 69. grein stjórnarskrárinnar þar
sem segir að „engum verður gert að
sæta refsingu nema hann hafi gerst
sekur um háttsemi sem var refsiverð
samkvæmt lögum á þeim tíma þegar
hún átti sér stað eða má fullkomlega
jafna til slíkrar háttsemi“.
Tilefnið er sú athugasemd Um-
boðsmanns Alþingis að efnisreglur
um hvaða viðskipti væru óheimil, og
þar með hvaða háttsemi gat leitt til
viðurlaga, hafi komið fram í gjald-
eyrisreglunum en ekki í lögunum.
Það ásamt öðrum ástæðum hafi
valdið því að reglurnar gætu ekki
talist veita viðhlítandi refsiheimildir.
Yfirstjórn Seðlabankans telur
hins vegar að á grundvelli umrædds
bráðabirgðaákvæðis hafi komið
fram nægjanleg lýsing á refsiverðri
háttsemi.
Hafi verið nægjanleg lýsing
„Varðandi það hvort reglur um
gjaldeyrismál hafi fullnægt skil-
yrðum 1. mgr. 69. gr. stjórnarskrár-
innar bendir Seðlabankinn á að í
bráðabirgðaákvæði I laga nr. 87/
1992, um gjaldeyrismál, voru af-
mörkuð þau atriði sem Seðlabank-
anum var heimilt að mæla fyrir um í
reglum. Nánar tiltekið voru í 1. til 6.
tölul. 1. mgr. bráðabirgðaákvæðisins
taldir upp þeir flokkar fjármagns-
hreyfinga sem Seðlabankan-
um var heimilt að tak-
marka eða stöðva
tímabundið og
gjaldeyrisviðskipti
vegna þeirra. Þá var í
2. mgr. ákvæðisins að
finna heimild Seðla-
bankans til þess að
setja reglur um skila-
skyldu erlends gjald-
eyris. Þannig hafði lög-
gjafinn tekið afstöðu til
þess í meginatriðum
hvaða háttsemi gat
varðað refsingu.“
Löggjafinn hafi lýst
refsiverðri háttsemi
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Seðlabankinn Framkvæmd bankans á gjaldeyrisreglum er til skoðunar.
Umboðsmaður Alþingis gerði í
bréfi sínu einnig athugasemdir
við hvernig staðið var að flutn-
ingi eigna yfir í Eignasafn
Seðlabanka Íslands. Verðmæti
eignanna hljóp á hundruðum
milljarða króna.
Umboðsmaður Alþingis lagði
út af þeirri grundvallarreglu
sem hefur verið kölluð lögmæt-
isreglan. Um þetta atriði ritar
yfirstjórn Seðlabankans:
„Í lögmætisreglunni felst að
ákvarðanir stjórnvalda skuli
almennt eiga sér stoð í lög-
um og jafnframt að stjórn-
völd geti almennt ekki tekið
íþyngjandi ákvarðanir nema
þau hafi til þess heimild í
settum lögum … Ekki verður
séð að brotið hafi verið gegn
lögmætisreglunni með stofn-
un ESÍ … Eingöngu var um að
ræða aðskilnað innri verk-
þátta Seðlabankans sem
ekki getur talist íþyngjandi
fyrir borgarana.“
Var ekki
íþyngjandi
STOFNUN ESÍ