Morgunblaðið - 22.12.2015, Blaðsíða 21

21
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 22. DESEMBER 2015
Nýtt uppsjávarskip Margir voru viðstaddir þegar tekið var á móti nýju uppsjávarskipi HB Granda, Víkingi AK 100, við hátíðlega athöfn á hafnarbakkanum á Akranesi í gær.
Styrmir Kári
Með samþykkt Al-
þingis á fjárlögum
fyrir 2016 náðist sig-
ur í einu af þeim bar-
áttumálum sem Sam-
tök verslunar og
þjónustu hafa sett á
oddinn á undan-
förnum árum, þ.e. af-
námi tolla á föt og
skó. Kemur þessi
sigur í kjölfar annars
sigurs sem vannst í baráttunni um áramótin
2014-2015, þegar almenn vörugjöld voru afnum-
in í heild sinni.
Samtök verslunar og þjónustu hafa um árabil
bent á að tollar og önnur opinber gjöld hafa af-
gerandi áhrif á samkeppnisstöðu verslunar-
innar. Íslensk versl-
un er í, og mun
verða í, alþjóðlegri
samkeppni á mjög
mörgum sviðum.
Það á ekki hvað síst
við um verslun með
föt og skó. Afnám
tolla af þessum
vörum nú um ára-
mótin mun því hafa
afgerandi áhrif við
að jafna samkeppn-
isstöðu íslenskrar
fataverslunar við
fataverslun í öðrum
löndum. Aukin erlend samkeppni í formi net-
verslunar í fyrirsjáanlegri framtíð eykur enn
mikilvægi skattkerfisbreytinga á borð við
þessa.
SVÞ eru þess fullviss að þessi aðgerð ein og
sér muni hafa jákvæð áhrif á verslunina í heild
sinni. Verðlag á fötum og skóm mun lækka.
Neytendur í landinu munu njóta góðs af, á því
leikur ekki vafi. Á sama hátt og áður mun versl-
unin skila til íslenskra neytenda þeim ávinningi
sem felst í afnámi tolla af fötum og skóm.
Næg verkefni framundan
SVÞ lítur svo á að afnám tolla af fötum og
skóm sé aðeins einn áfanginn í því að bæta þá
samkeppnisstöðu sem íslensk verslun býr við.
Framundan eru næg verkefni. Stjórnvöld hafa
gefið fyrirheit um að tollar verði felldir niður af
öðrum vörum en matvöru um áramótin 2016-
2017. Það verður jákvætt skref. Hinir gríð-
arlega háu tollar sem enn eru lagðir á ýmiss
konar landbúnaðarvörur er hins vegar stóra
verkefnið sem við blasir, enda skiptir veruleg
lækkun tolla á þær vörur öllu máli ef gera á ís-
lenskri verslun kleift að færa neytendum þessar
mikilvægu neysluvörur á sambærilegu verði og
í nágrannalöndum okkar.
Ástæða til að fagna
Það er ástæða til að fagna sérstaklega þeim
áfanga sem nú hefur náðst, enda hefur íslensk
fataverslun átt undir högg að sækja allt frá
hruni. Við sem gætum hagsmuna fyrir íslenska
verslun horfum björtum augum fram á veginn
við þessi tímamót. Með sífellt bættri samkeppn-
isstöðu mun íslensk verslun áfram standa öflug,
þó að í breyttu umhverfi verði. Verslunin mun
því áfram gegna því veigamikla hlutverki sem
hún hefur alla tíð gegnt í íslensku þjóðfélagi.
Eftir Margréti
Sanders og Andr-
és Magnússon
» SVÞ lítur svo á að afnám
tolla af fötum og skóm sé
aðeins einn áfanginn í því að
bæta þá samkeppnisstöðu sem
íslensk verslun býr við.
Margrét
Sanders
Andrés er framkvæmdastjóri SVÞ – Samtaka
verslunar og þjónustu, og Margrét er fm SVÞ.
Andrés
Magnússon
Skattkerfisbreytingar sem skipta máli
Evrópusambandið
hefur ákveðið að fram-
lengja viðskiptaþving-
anir sínar gegn Rúss-
landi í 6 mánuði en
vonir voru bundnar við
að þær myndu falla
niður í lok janúar 2016.
Í ljósi þessa er eðlilegt
að Íslendingar fari yfir
stöðuna, vegi og meti
hagsmuni og taki
ákvarðanir í framhaldi af því hags-
munamati.
Á meðfylgjandi mynd sést vel
hversu mikil áhrif umræddar við-
skiptaþvinganir hafa á íslenskan
efnahag í samanburði við þau áhrif
sem þær hafa á efnahag annarra
ríkja sem eru hluti af þvingununum.
Rússland hefur verið vaxandi mark-
aður fyrir íslenskar sjávarafurðir og
útflutningur þangað leikið stórt
hlutverk í gjaldeyrisöflun þjóðar-
innar. Óumdeilt er að sala á upp-
sjávarafurðum hefur skipt sköpum í
efnahagsbata þjóðarinnar eftir
hrun. Myndin dregur einnig fram að
Íslendingar eiga mun meira undir
en flestar aðrar þjóðir þegar kemur
að útflutningi til Rússlands.
Í grundvallaratriðum snúast við-
skiptaþvinganir „bandalagsþjóða“
(ESB, USA, Kanada o.fl.) gagnvart
Rússlandi um bann á vopna-
viðskiptum og tak-
mörkunum á fjármögn-
un ákveðinna fjármála-
stofnana í Rússlandi.
Þar sem Íslendingar
hafa ekki staðið í
vopnasölu og eru enn í
fjármagnshöftum
skiptir stuðningur okk-
ar við umræddar tak-
markanir ekki nokkru
máli.
Enginn þessara
þátta tekur til íslenskra
viðskipta. Afleiðingar
stuðningsyfirlýsingar Íslands eru
hins vegar þær að Rússar hafa svar-
að fyrir sig með banni á innflutning
matvæla. Hvaða afleiðingar hefur
það fyrir Ísland? Undanfarinn ára-
tug hefur sjávarútvegur verið að
meðaltali 10% af vergri landsfram-
leiðslu. Athyglivert er að skoða aðr-
ar greinar sem teljast mikilvægar
fyrir þjóðir, eins og bílaiðnaðurinn
er fyrir Þýskaland. Árið 2013 var
hann 5% af vergri landsframleiðslu
Þjóðverja. Það verður að teljast afar
líklegt að þýsk stjórnvöld myndu
staldra við, vega og meta hagsmuni
þýsks efnagshags, áður en þau
kvittuðu á samkomulag sem hefur
engar afleiðingar fyrir Rússa en
skaðaði þýskan iðnað stórkostlega
og stefndi fjölda starfa í hættu. Af-
leiðingar bannsins hafa mikil áhrif á
íslenskt samfélag. Launatekjur
dragast saman þar sem mun meira
magn uppsjávartegunda fer í
bræðslu í stað manneldis, störfum
fækkar við það og launatekjur drag-
ast saman, við það dragast útsvars-
tekjur til sveitarfélaga saman.
Afleiðingarnar verða svo enn
meiri því lengur sem bannið varir
því viðskiptasambönd sem hefur
tekið áratugi að byggja upp tapast
og aðrir matvælaframleiðendur
koma inn okkar í stað. Það er kald-
hæðnislegt til þess að hugsa að nú
þegar eru Rússar að kaupa iðnaðar-
vörur til að koma til móts við aukna
matvælaframleiðslu í Rússlandi
vegna þessara breytinga á mörkuð-
um. Vörurnar kaupa þeir meðal
annars frá bandalagsþjóðum á list-
anum.
Samtök fyrirtækja í sjávarútvegi
hafa bent á að Ísland getur komið
skoðun sinni á deilunni á Krímskaga
á framfæri með öðrum hætti en að
taka gagnrýnislaust þátt í viðskipta-
þvingunum sem hafa engin áhrif á
Rússa en miklar afleiðingar fyrir ís-
lenskan efnahag. Þannig má nefna
að nágrannar okkar Færeyingar
taka ekki þátt í viðskiptaþvingunum
gegn Rússum og selja þangað sjáv-
arafurðir sínar á góðum verðum.
Utanríkisráðherra fullyrti í
Morgunblaðinu í gær að engar
breytingar yrðu gerðar á stuðningi
Íslands við viðskiptaþvinganir ESB
gegn Rússlandi.
Í ljósi þeirrar yfirlýsingar er eðli-
legt að maður spyrji hvort sú
ákvörðun liggi fyrir, hvenær sú
ákvörðun var tekin og hvaða hags-
munir voru hafðir til grundvallar
þeirri ákvörðun? Þá má spyrja
hvert mat utanríkisráðuneytisins er
á því hve lengi þessar viðskipta-
þvinganir muni verða í gildi og
hvort utanríkisráðherra telji þær
líklegar til lausnar deilunnar um
Krímskaga?
Í ljósi áðurnefndra hagsmuna Ís-
lands, og þeirrar staðreyndar að við
getum komið okkar skoðunum á
framfæri án þess að skaða íslenskt
efnahagslíf, er mikilvægt að ákvörð-
un um framhald stuðnings við við-
skiptaþvinganir gagnvart Rússlandi
sé vel ígrunduð.
Eftir Kolbein
Árnason » Afleiðingar stuðn-
ingsyfirlýsingar Ís-
lands eru hins vegar
þær að Rússar hafa
svarað fyrir sig með
banni á innflutningi
matvæla.
Kolbeinn Árnason
Kolbeinn Árnason er framkvæmda-
stjóri Samtaka fyrirtækja í sjávar-
útvegi.
Miklu til kostað án sjáanlegs ávinnings
0,0%
0,1%
0,2%
0,3%
0,4%
0,5%
0,6%
0,7%
0,8%
0,9%
1,0%
0
50
100
150
200
250
Þýskaland Pólland USA Holland Frakkland Ítalía Spánn Ísland
H
lu
tf
al
la
fV
L
F
(%
)
20
13
:Ú
tf
lu
tn
in
gs
ve
rð
m
æ
ti
(m
a.
kr
.)
Útflutningur til Rússlands í milljörðum króna Útflutningur til Rússlands sem % af VLF
Heimild: Reuters, rt.com, Statistics Iceland, OECD & Reykjavik Economics
Þýskal nd Pólland Bandaríkin Holland ra Ítalía Spánn Ísla
Útflutningur til Rússlands í milljörðum króna
250
200
150
1 0
50
0
1,0%
0,9%
0,8
0,7
0,6
0,5
0,4
0,3
0,2
0,1%
0,1%
20
13
:Ú
tfl
ut
ni
ng
sv
er
ðm
æ
ti
(m
a.
kr
.)
Heimild: Reuters, rt.com, Statistics Iceland, OECD & Reykjavik Economics
H
lu
tf
al
la
fV
LF
(%
)
Útflutningur til Rússlands sem% af VLF