Morgunblaðið - 22.12.2015, Page 24

24 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 22. DESEMBER 2015
Kaupauki
Gjafapoki fylgirvið kaup á tveimur
bollum
Björt, litaglöð lína fyrir kaffielskendur
ESPRESSO bollalínan
• Postulínsbollar 100 ml
• Uppþvottavéla- og
örbylgjuvænir
• Einfaldir og þægilegir
Fæst í stærri Hagkaups verslunum, Byko og ELKO www.danco.is
Heildsöludreifing
BRIDS
Umsjón Arnór G.
Ragnarsson| brids@mbl.is
Keppnin um Oddfellow-skálina
hálfnuð
Þriðja lota um Oddfellow-skálina
var spiluð viku á eftir áætlun en öfl-
ugur fellibylur felldi fyrra spila-
kvöld niður. Það voru jólasmákökur
á borðum og spilarar í jólaskapi.
Sautján pör mættu til leiks og
styrktu félagsauðinn.
Úrslit í þriðju lotu, meðalskor 168
stig:
Gauti K. Gíslason – Þrándur Ólafss. 215
Helgi G. Jónsson – Hans Óskar Isebarn
210
Stefán R. Jónsson – Andrés Andréss. 205
Guðbjartur Halldórs. – Hnikarr Antons.
197
Rúnar Sveinsson – Ragnar Halldórsson 185
Gauti og Þrándur voru á fyrsta
borði allt kvöldið og uppskáru verð-
laun kvöldsins.
Efstu pör í keppni um Oddfellow–
skálina eru:
Páll Hjaltason – Hjalti Pálsson 593
Helgi Gunnar Jónss. – Hans Ó. Isebarn 576
Guðm. Ágústsson – Brynjar Níelsson 563
Rúnar Sveinsson – Ragnar Halldórsson 528
Stefán R. Jónsson – Andrés Andrésson 527
Eðvarð Sturluson – Mortan Hólm 506
Meðlskor 504 stig.
Næst verður spiluð hraðsveita-
keppni á nýju ári um miðjan janúar.
Síðan taka við þrjár lotur í keppni
um Oddfellow-skálina.
Gullsmárinn
Síðasti spiladagurinn á árinu var
fimmtudagurinn 17. desember. Spil-
að var á 9 borðum. Úrslit í N/S:
Guðrún Hinriksd. - Haukur Hanness. 145
Guðlaugur Nielsen - Pétur Antonsson 144
Guðrún Gestsd. - Ragnar Ásmundss. 135
A/V
Sigr. Benediktsd. - Sigurður Þórhallss. 141
Sigurður Gíslason - Reynir Bjarnason 139
Gunnar M. Hansson - Hjörtur Hanness. 138
Stigaefsti spilari haustsins (fram
að áramótum) varð Guðlaugur Niel-
sen.
Spilamennska hefst á nýju ári 4.
janúar.
Bridsdeildin óskar landsmönnum
gleðilegra jóla og þakkar samstarfið
við Arnór Ragnarsson á mbl.is.
Þjófnaður í Keflavík
Fjögurra kvölda Butler-tvímenn-
ingi lauk sl. miðvikudag með sigri
Garðars Garðarssonar og Óla Þórs
Kjartanssonar. Endalokin voru
óvænt þar sem Gunnlaugur Sævars-
son og Arnór Ragnarsson höfðu leitt
mótið allan tímann. Þessi pör
spiluðu saman í síðustu umferðinni
og höfðu Gunnlaugur og Arnór
fjörutíu og eins impa forskot þegar
sest var að síðustu sex spilunum.
Það var því ljóst að barómeterstaða
var komin upp og þurftu Garðar og
Óli Þór að fá 21 impa í plús til að
vinna. Óli Þór og Garðar skoruðu
mikið um kvöldið og voru sjóðheitir
á meðan Arnór og Gunnlaugur voru
seinheppnir. Skemmst er frá því að
segja að Óli Þór og Garðar skoruðu
21 í plús og unnu mótið. Ótrúleg en
skemmtileg endalok.
Lokastaðan:
Óli Þór – Garðar 118
Arnór – Gunnlaugur 117
Guðjón Einarss. – Ingvar Guðjónss. 69
Karl Einarsson – Ari Gylfason 36
Garðar og Óli Þór skoruðu lang-
mest síðasta spilakvöldið eða 68.
Guðjón og Ingvar skoruðu 34 og
Gunnar Már Gunnarsson og Jón H.
Gíslason 31.
Nk. þriðjudag hittast spilarar og
borða saman kvöldverð í félags-
heimilinu. Eflaust verður tekið í spil
að kvöldverði loknum. Mæting er kl.
19.
Það er að bera í
bakkafullan lækinn að
skrifa um málefni
eldri borgara eftir all-
ar þær greinar sem
birst hafa að undan-
förnu um aðstæður og
aðbúnað þeirra.
Hinn 6. febrúar
2013 skrifaði ég grein
um nauðsyn þess að
ellilífeyrisþegar og ör-
yrkjar fengju um-
boðsmann til varnar þessum mátt-
vana hópi. Síðan þessi hugmynd
birtist eru liðin tæp þrjú ár og ekk-
ert bólar á umboðsmanninum, þótt
margar greinar og ályktanir hafi
komið fram um nauðsyn þess að
aldraðir og öryrkjar fái umboðs-
mann.
Margir hópar hafa þó fengið um-
boðsmann, jafnvel hundar og aðrar
skepnur hafa umboðsmann, svo
ætla má að í augum stjórnvalda sé
gamalt fólk og öryrkjar ekki
hundsvirði.
Staðreyndin er sú að stjórnvöld
hafa engan áhuga á málefnum aldr-
aðra og öryggja. Þetta eru
aumingjar, þungur baggi á ríkis-
valdinu sem best væri að finna leið
til að fækka eða jafnvel lóga.
Skepnum er lógað, en þær hafa
umboðsmann, sem sér um að það
sé gert á sómasamlegan hátt, en
gamla pakkið hefur engan umboðs-
mann, svo það ætti að vera stjórn-
völdum auðvelt að koma fækkun
þeirra í framkvæmd.
Og aðferð til þess er að verða til,
því heilbrigðisþjónusta er svelt,
aumingjarnir eiga ekki fyrir
læknisþjónustu eða lyfjum, hent út
af yfirfullum sjúkrahúsum fárveik-
um til að deyja drottni sínum.
Allar stéttir þjóðfélagsins hafa
sterkt lögvarið vopn til baráttu við
stjórnvöld fyrir afkomu sinni, en
það er verkfallsrétturinn, en aum-
ingjarnir, öryrkjar og eldri borg-
arar, hafa ekkert slíkt vopn.
Þó er til ein leið fyrir aumingja
til að verjast framkomu stjórnvalda
og hún er sú að stofna pólitísk
samtök eldra fólks og öryrkja um
framboð á lista til Alþingis
Pólitískt vald er eini möguleiki
aumingja til að verja
sig gegn óvinveittum
stjórnvöldum. Fjöldi
þessara aumingja
(gamlingja og öryrkja)
er það mikill, allt að
20% af kosningabæru
fólki, að stjórnvöld
myndu óttast að í
kosningum gætu þeir
fengið 7-14 fulltrúa
kjörna til Alþingis ef
þessi hópur byði fram
lista í alþingiskosn-
ingum.
Í baráttu kvenna fyrir bættum
kjörum varð lítill ávinningur fyrr
en stofnuð vöru pólitísk samtök
kvenna, sem fékk nafnið Kvenna-
listinn.
Kvennalistinn náði miklum
árangri til bættra kjara fyrir konur
og ég er sannfærður um að sama
gerðist ef samtök öryrkja og eldri
borgara stofnuðu framboðslista til
Alþingis sem bæri nafn þeirra: Ör-
yrkja- og (h)eldri borgara listinn.
Núverandi samtök eldri borgara
hafa í lögum sínum ákvæði um að
þau séu ekki pólitísk.
Með öðrum orðum tækju ekki
þátt í pólitískri flokksbaráttu fyrir
kjörum sínum, en því var laumað
inn í lög samtakanna af forhertum
íhaldskurfum sem áttu skítnóga
peninga.
Þessu ákvæði í lögunum verður
að breyta til að hægt verði að
mynda samtök um pólitískt fram-
boð þessara samtaka til Alþingis.
Öll samtök eru í eðli sínu pólitísk
(pólitík þýðir í alþjóðamáli hags-
munabarátta) og ég veit ekki hverj-
ir eru meira þurfandi en eldri
borgarar og öryrkjar fyrir hags-
munabaráttu fyrir tilveru sinni.
Fólk sem á tilveru sína undir
duttlungum stjórnvalda er dæmt til
ánauðar, tilveru fátæktar, auðmýk-
ingar og ósjálfstæðis.
Enn um aldraða
Eftir Hafstein
Sigurbjörnsson
Hafsteinn
Sigurbjörnsson
»Kjör aldraðra og
vanmáttur þeirra til
að krefjast bættra
kjara.
Höfundur er eldri borgari.
Notkun jurta er
teljast til svokallaðra
fæðubótarefna til
lækninga á margs
konar kvillum hefur
farið vaxandi að und-
anförnu eins og
kunnugt er. Þessar
vörur eru gjarnan
auglýstar sem nátt-
úruleg efni án auka-
verkana eða milli-
verkana (víxlverkana) við lyf og
önnur efni. Þetta er þó fjarri öll-
um sanni, enda hvílir lyfjafræðin
að miklu leyti á plöntuefnafræði-
legum grunni, og því er full þörf á
faglegum upplýsingum hér að lút-
andi. Slíkar upplýsingar hafa þó
ekki legið á lausu hér á landi og
er þessum greinaflokki ætlað að
ráða þar nokkra bót á. Fyrri
greinar birtust í Morgunblaðinu 7.
ágúst, 30. október og 26. nóv-
ember 2015.
Þessi skrif eru stuttorð en von-
andi gagnorð og sæmilega auð-
skilin bæði almenningi og heil-
brigðisstéttum. Ekki er tekin
ábyrgð á villum eða missögnum.
Sumar af þeim jurtum, sem hér
eru teknar fyrir eru ekki á mark-
aði hérlendis en eru auðfáanlegar
víða erlendis. Fjallað er um jurt-
irnar í röð af handahófi.
Kava – Piper methysticum –
Kava Kava: Notaður plöntuhluti:
Jarðstöngull (rhizome). Innihalds-
efni: Kavalaktónar (metýstísín,
díhýdrómetýstísín, kavaín, dí-
hýdrókavaín, jangónín, metox-
ýjangónín), kalkónar (flavókavaín
A-C). Virk efni: Kavalaktónar.
Notkun: Kvíði, svefnleysi. Auka-
verkanir: Sjá Varúð. Þunglyndi
getur versnað við notkun Kava.
Milliverkanir: Eykur áhrif róandi
lyfja og svefnlyfja, t.d. alprazó-
lams, klónazepams, díazepams, ló-
razepams, fenóbarbítals, zolpí-
derms. Kava hefur áhrif á
lifrarenzýmin sýtókróm CYP1A2,
CYP2C19, CYP2C9, CYP2D6,
CYP2E1, CYP3A4 og þar með á
umbrot fjölda lyfja. Of
langt mál yrði að telja
þau öll upp hér. Var-
úð: Kava hefur valdið
alvarlegum sjúkdóm-
um, svo sem lifrar-
skemmdum eftir notk-
un með venjulegum
skömmtum í 1-3 mán-
uði. Þungaðar konur
og konur með börn á
brjósti ættu alls ekki
að nota kava.
Sólhattur – Ech-
inacea ssp. – Ech-
inacea: Notaður plöntuhluti: Rót.
Innihaldsefni: Kaffínsýruestrar
(ekínakósíð, síkórsýra), alkýlamíð
(aðallega ómettuð ísóbútýlamíð),
fjölsykrur (ekínasín B), fjöl-
asetýlen, ilmolía.
Virk efni: Ekínakósíð, ekínasín
B. Notkun: Kvef.
Aukaverkanir: Greint hefur ver-
ið frá sótthita, ógleði, uppsölu,
óbragði í munni, magaverk, nið-
urgangi, hálssærindum, munn-
þurrki, höfuðverk, svima, svefn-
leysi, vöðva- og liðverkjum.
Milliverkanir: Vegna áhrifa á lifr-
arenzýmin CYP3A4 og CYP1A2
getur sólhattur haft áhrif á virkni
marga lyfja, sem of langt mál yrði
að telja upp hér. Einnig kann að
vera, að sólhattur hafi örvandi
áhrif á ónæmiskerfið og hann gæti
því minnkað virkni ónæmisbæl-
andi lyfja á borð við azatíóprín,
basilíxímab, sýklósporín, daklíz-
úmab, mýkófenólat, sírólímus,
prednisón, glúkókortíkóíð. Varúð:
Sjúklingar með sjálfsofnæmis-
sjúkdóma eins og heila- og mænu-
sigg (multiple sclerosis), rauða
úlfa (systemic lupus erythemato-
sus), iktsýki (rheumatoid art-
hritis), langvinna blöðrusótt
(pemphigus vulgaris) eiga ekki að
nota sólhatt. Það sama á við um
þungaðar konur og konur með
börn á brjósti.
Valurt – Symphytum officinale –
Comfrey: Notaðir plönthlutar: Rót
og blöð. Innihaldsefni: Allantóín,
pyrrólízídínalkalóíðar (ekimídín,
symfýtín, lýkósamín, symlandín),
fenólsýrur (rósmarínsýra, klórgen-
ínsýra, kaffínsýra, lítósperm-
ínsýra), slímefni, kólín, asparagín,
ilmolía, saponín, tríterpen. Virkt
efni: Allantóín. Notkun: Innvortis:
Magakvef, magasár, bólgukvillar
(inflammatory conditions). Útvort-
is: Græðandi og bólgueyðandi.
Aukaverkanir: Sjá Varúð. Milli-
verkanir: Eykur lifrarskemmandi
áhrif marga lyfja, svo sem para-
setamóls (verkjalyf), amíódaróns
(hjartalyf), karbamazepíns (floga-
veikilyf), ísóníazíðs (berklalyf),
metótrexats (gigtarlyf), ítrakóna-
zóls (sveppalyf), erýtrómýsíns
(sýklalyf), fenýtóíns (flogaveikilyf),
lóvastatíns (blóðfitulyf), pravastat-
íns (blóðfitulyf), simvastatíns
(blóðfitulyf). Varúð: Pyrrólízíd-
ínalkalóíðarnir í valurt eru eitraðir
og geta valdið lifrarskemmdum,
lungnaskemmdum og jafnvel
krabbameini. Þunguðum konum
og konum með börn á brjósti staf-
ar af þeim mikil hætta. Valurt hef-
ur verið tekin af almennum mark-
aði í mörgum löndum, en þetta
hefur ekki komið í veg fyrir notk-
un hennar af skottulæknum og
kuklurum. Bæði valurtarrót og
-blöð eru til sölu hjá amazon.co-
.uk, 8.11.2015.
Jurtir sem
fæðubótarefni
Eftir Reyni
Eyjólfsson
Reynir Eyjólfsson
» Lyfjafræðin hvílir að
miklu leyti á plöntu-
efnafræðilegum grunni,
og því er full þörf á fag-
legum upplýsingum um
samverkun þeirra.
Höfundur er doktor í lyfjafræði.