Morgunblaðið - 05.07.2016, Page 18

SVIÐSLJÓS
Elvar Ingimundarson
elvar@mbl.is
Hálendisvakt Lands-bjargar er hafin og hafabjörgunarsveitarmenntekið sér stöðu á miðhá-
lendi Íslands til að leiðbeina og að-
stoða ferðamenn. „Það er búið að
ganga vel, okkar fólk kom á svæðið
að kvöldi föstudags og hefur verið að
koma sér fyrir,“ segir Kristín Hulda
Bjarnadóttir hjá Slysavarnafélaginu
Landsbjörg.
Hún segir stöðuga vakt á þrem-
ur stöðum á hálendinu; í Drekagili
við Öskju, í Nýjadal á Sprengisands-
leiðinni og í Landmannalaugum, en
þaðan geta björgunarsveitarmenn
síðan farið til að sinna útköllum á
sínu vaktsvæði. Hálendisvaktin er
virk frá byrjun júlí til ágústloka,
þegar ferðamannastraumur á há-
lendinu er sem mestur.
Álag í júní var í meðallagi
„Það voru 53 aðgerðir í júní, það
telst vera meðalár en er talsvert
minna en í fyrra,“ segir Guðbrandur
Örn Arnarson hjá Slysavarnafélag-
inu Landsbjörg.
Í fyrra voru útköll í júní tölu-
vert fleiri, en þá voru þau 84. Árið
þar á undan voru þau 69 en að með-
altali hafa útköll í júní verið um 51
síðan 2001.
Guðbrandur segir að þrátt fyrir
að lítið sé að gera á landsvísu sé tölu-
vert álag á ákveðnum svæðum þar
sem reglulega þurfi að aðstoða
ferðamenn. Það séu fámenn en stór
svæði þar sem mikill ferða-
mannastraumur er, eins og milli
Kirkjubæjarklausturs og Hafnar og
milli Egilsstaða og Mývatns. Á Vest-
fjörðum sé líka oft langt á milli staða
og fáir til bjargar ef eitthvað komi
upp á.
Mikið að gera um helgina
Töluverðar annir voru hjá
björgunarsveitum nú um helgina.
„Síðustu helgi var mikið um fjalla-
bjarganir. Hjólreiðamaður slasaðist
í Þórsmörk, síðan komst kona í sjálf-
heldu í Reynisfjöru eftir fall, önnur
sjálfhelda varð á Ingólfsfjalli og síð-
an var böruburður í Reykjadal. Síð-
an var leitaraðgerð vegna hlaupara
sem villtist í Þorvaldsdal. Þetta var
því talsvert annasöm helgi,“ segir
Guðbrandur, en fjöldi björg-
unarsveitamanna víða af landinu tók
þátt í aðgerðunum.
Aðeins einn þeirra sem þurftu
aðstoð um helgina var erlendur
ferðamaður. Hinir voru Íslendingar
og tengjast flestar björgunar-
aðgerðir Landsbjargar þeim.
Guðbrandur segir íbúafjölda
fimmfaldast á sumum svæðum
vegna ferðamanna en fjölda aðgerða
á svæðunum fjölgi ekki í samræmi
við það. „Með skynsamlegu for-
varnastarfi höfum við náð að fækka
óþarfa slysum, við getum því ekki
sagt að útköllum fjölgi í samræmi
við fjölda ferðamanna.“
„Það er augljóst að við myndum
sitja uppi með miklu fleiri verkefni
þar sem sjálfboðaliðar þyrftu að
hlaupa til að hjálpa fólki á fjöllum ef
ekki hefðu komið til forvarnarverk-
efni eins og Hálendisvaktin og aukin
upplýsingagjöf til ferðamanna í
gegnum verkefni eins og Safetra-
vel,“ segir Guðbrandur.
Stór ráðstefna í haust
Næsta stóra verkefni Lands-
bjargar er ráðstefnan Björgun
2016, sem haldin verður í Hörpu í
október. Um er að ræða al-
þjóðlega ráðstefnu fyrir við-
bragðsaðila þar sem fyrirles-
arar koma hvaðanæva úr
heiminum og björg-
unarsveitarmenn deila
reynslu sinni.
Hálendisvakt Lands-
bjargar farin af stað
Ljósmynd/Slysavarnafélagið Landsbjörg
Björgun Þessir erlendu ferðamenn höfðu sett bifreið sína á bólakaf í Lindá
og björgunarsveitin Ingólfur frá Seyðisfirði þurfti að draga þá upp úr ánni.
18
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 5. JÚLÍ 2016
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Nýlega fórufram for-seta-
kosningar í
Austurríki. Mjög
mjótt varð á mun-
um. Austurríki
hefur þá reglu að
kjósa skuli á ný á milli þeirra
tveggja sem flest atkvæði fá,
séu fleiri um hituna en tveir.
Í aðdraganda forsetakosn-
inga hér á landi urðu litlar um-
ræður um eðli og umgjörð for-
setaembættis. Segja má að
forsetaframbjóðendur hafi
ekki meira að segja um þann
þátt en aðrir. Þeir hljóta að
ganga inn í gildandi ramma.
Eins og vant er voru þó vanga-
veltur uppi um hvort forseta-
embættið væri ekki óþarft.
Hinum takmörkuðu verk-
efnum þess þyrfti að sinna, en
slíku gætu aðrir stjórn-
sýsluhafar bætt við sig. Þessi
sjónarmið eiga rétt á sér eins
og önnur, en þau hafa aldrei
leitt til alvarlegrar umræðu.
Og síst á hún við í nokkurra
vikna aðdraganda kosninga
um embættið.
Annað atriði, sem oft er
nefnt sem hluti af slíkum
vangaveltum, gengur í gagn-
stæða átt. Það er um nauðsyn
tveggja umferða í kosning-
unum eins og í Austurríki og
Frakklandi. Tvær umferðir
hljóta að koma mjög til álita í
ríkjum þar sem lög gera ráð
fyrir valdamiklum forseta,
eins og í Frakklandi. Svo er
ekki í Austurríki. Fram til
þessa hefur verið horft til for-
seta þess fremur sem virðu-
legs hluta af formi en sem
hluta af valdi. Stjórnarskrá
landsins er um margt mjög
svipuð hinni íslensku, þótt
annað sé ólíkt. Rétt eins og ís-
lenska stjórnarskráin til-
greinir sú austurríska marg-
vísleg völd forseta sem önnur
ákvæði hennar og lagatúlkun
(sumir segja lagahefð) hafa
fram að þessu fært kanslara
landsins og ráðherrum hans.
Frá lokum heimsstyrjaldar
hefur forseti Austurríkis kom-
ið úr röðum sósíaldemókrata,
rétt vinstra megin við miðju,
eða íhaldsmanna, rétt hægra
megin við miðju. Nú fékk hins
vegar frambjóðandi Frelsis-
flokksins langflest atkvæði í
fyrri umferð, eða 35%. Sá
flokkur telst vera hægra meg-
in við Íhaldsflokkinn, þótt
vinstrisinnaður þyki í vel-
ferðarmálum. Fjölmiðlar á
Vesturlöndum tala nær alltaf
um Frelsisflokkinn sem hægri
öfgaflokk.
Sá sem fékk næst flest at-
kvæði var Alexander Van der
Bellen úr flokki Græningja.
Hann fékk 21%. Þótt sá flokk-
ur liggi vinstra megin við flokk
sósíaldemókrata
er hann aldrei
kallaður vinstri-
öfgaflokkur. Fjöl-
miðlar telja að öfg-
arnar liggi
eingöngu hægra
megin, eins og
þekkt er. Þriðji varð frambjóð-
andi óháðra, sem fékk 19%.
Frambjóðendur hefðbundnu
valdaflokkanna tveggja fengu
aðeins um 11% atkvæðanna
hvor.
Í seinni umferð kosning-
anna urðu þeir Heródes og Píl-
atus vinir eins og forðum.
Þannig gerast einnig kaupin á
eyrinni hjá þeim Sarkozy og
Hollande í Frakklandi, ef
flokkur Marine Le Pen nær
mesta fylgi í fyrri umferð
kosninga af einhverju tagi.
Í síðari umferðinni í Austur-
ríki vann græninginn Van der
Bellen mjög naumlega. Sú
kosning var kærð og 1. júlí sl.
ákvað stjórnlagadómstóll
Austurríkis að kosningarnar
teldust ólöglegar og bæri að
kjósa á ný. Hinn ólöglegi þátt-
ur tók aðeins til meðhöndlunar
á 79.900 utankjörfundar-
atkvæðum. Stjórnlagadóm-
stóllinn taldi ljóst að talning
þeirra hefði ekki farið fram í
samræmi við kosningalög
Austurríkis. Sérstaklega var
tekið fram að ekkert benti til
þess að hin ólögmæta aðferð
hefði neinu breytt um úrslit
kosninganna.
Þetta minnir á þegar Hæsti-
réttur Íslands samþykkti sam-
hljóða að ógilda kosningu til
stjórnlagaráðs. Vafalítið hefur
þurft töluverðan kjark hjá
réttinum til að halda uppi lög-
um í því stjórnmálaástandi
sem þá ríkti á Íslandi. Þeir
lögfræðingar voru til sem
héldu því fram að nægilegt
hefði verið að finna að fram-
kvæmdinni en láta kosninguna
gilda!
Þau atriði sem þar komu til
álita voru þó miklum mun al-
varlegri og umfangsmeiri en
þau sem stjórnlagadómstóll
Austurríkis fann annmarka á,
því þau fjölmörgu atriði sem
Hæstiréttur Íslands fann að
vörðuðu sjálfa kosninga-
framkvæmdina.
Augljóst er að stjórnlaga-
dómstóll Austurríkis er þeirr-
ar skoðunar að frávik frá kosn-
ingalögum verði að taka mjög
alvarlega og mat, að mestu ut-
an við ramma lögfræðinnar,
eigi naumast við þegar grund-
vallarþáttur lýðræðisins, al-
mennar kosningar, er í húfi.
Vafalítið er að staðfesta
Hæstaréttar Íslands sendi
rétt skilaboð á sínum tíma og
það gerir niðurstaða stjórn-
lagadómstóls Austurríkis ekki
síður.
Fróðlegt er að horfa
til ákvörðunar
stjórnlagadómstóls
Austurríkis í ljósi
þekktra dæma}
Enginn afsláttur gefinn
F
ótboltaáhugafólk hérlendis fékk
stóran og langþráðan draum
uppfylltan seint á síðasta ári þeg-
ar íslenska karlalandsliðið í hinni
fögru íþrótt tryggði sér þátt-
tökurétt á Evrópumótinu í fótbolta. Fyrsta
stórmót karlalandsliða þar sem Ísland er
meðal þátttakenda. Árangurinn var þess sæt-
ari því það munaði svo grátlega litlu að liðið
kæmist á Heimsmeistaramótið í Brasilíu 2014,
er liðið rétt missti af mótinu í umspili gegn
Króatíu. Í þetta sinn brást það hins vegar
ekki, við fórum á EM í Frakklandi og maður
lifandi – þessu gleymir maður ekki. Eins og
alþjóð veit hafa strákarnir staðið sig öllum
vonum framar og fengu þeir móttökur við
hæfi í miðborg Reykjavíkur þegar þeir sneru
heim til Íslands í gær, ásamt landsliðsþjálf-
urunum tveim og aðstoðarfólki öllu. Þeim var fagnað
sem hetjunum sem þeir eru allir saman.
Eins og sagði hér í upphafi rættist draumur íslensks
fótboltaáhugafólks á EM 2016 en fljótlega eftir að mótið
hófst fór eitthvað stórmerkilegt að gerast. Einstaklingar
sem ekki hafa minnsta snefil af áhuga á fótbolta alla
jafna fóru að viðurkenna áhorf á landsliðið í sjónvarpinu
og það sem meira er, viðkomandi fóru að tjá sig af tilfinn-
ingahita á Fésbók. Eldmóður íslensks almennings
reyndist svo bráðsmitandi að hver á fætur öðrum urðu
Íslendingar að dásamlega fótboltasjúkum EM-fíklum.
Ásókn í íslensku landsliðstreyjuna var slík að hún setti
ítalska framleiðandann Errea nánast á hlið-
ina. Starfsmenn Jóa útherja eru nánast bug-
aðir af álagi, farnir á taugum og geði. En
áhrif EM-faraldursins eru líka önnur og já-
kvæðari; þau snúa einkum að því að munnvik
þeirra sem smitast hafa tolla nánast föst uppi.
Þessu hefur þú, ágæti lesandi, eflaust tekið
eftir í nærumhverfi þínu.
Frammistaða strákanna okkar hefur nefni-
lega verkað eins og afeitrun á þrasgjarnt
þjóðfélag sem upp til hópa á það einatt að
þjóðaríþrótt að naga og níða, vega ómaklega
að manni og öðrum, og dvelja við leiðindi eins
lengi og mögulegt er. Þessa íþrótt hafa fáir
nennt að stunda síðustu vikurnar enda annað
og fallegra sport í boði á skjánum og á vell-
inum, fyrir þau okkar sem lögðum land undir
fót og fórum á leik í Frakklandi. Gleðin yfir
gengi okkar manna hefur stungið sér niður um allt land,
um allt samfélag, og enginn er þar undanskilinn. Hvert
skref þeirra á EM hefur verið sögulegt og þjóðarstoltið
ólgar í hverju hjarta. Strákarnir okkar hafa hrifið alla Ís-
lendinga með sér á EM. Þegar áhorfendur verða að eld-
heitum stuðningsmönnum verður hin fallega íþrótt fyrst
gullfalleg.
Það er óskandi að gleðin sem strákarnir færðu okkur
lifi svolítið lengur, þó að þátttöku Íslands sé lokið á EM.
Höldum svolítið lengur í góðu stemninguna. Strákarnir
okkar eiga það inni hjá okkur. #takkstrákar:)
jonagnar@mbl.is
Jón Agnar
Ólason
Pistill
Við vorum öll á EM
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
Mikil eftirspurn hefur verið eftir
Hálendisvöktum frá Björg-
unarsveitum í sumar. Fyrir-
komulagið er þannig að björg-
unarsveitir senda inn óskir um
þau svæði sem þær vilja vakta
og á hvaða tímabili þær vilji
vera á svæðinu. Eftirspurnin í
sumar var svo mikil að Björg-
unarfélag Árborgar, eitt stærsta
björgunarfélag á Suðurlandi
fékk ekki úthlutað það svæði
sem það óskaði eftir. „Við för-
um ekki í Hálendisvaktina þetta
árið. Við fengum hvorki út-
hlutað það svæði né það
tímabil sem við óskuðum
eftir og ákváðum því að
gefa mannskapnum frí,“
segir Tryggvi Hjörtur
Oddsson, formaður
Björgunarfélags Árborg-
ar, en félagið
sinnir þó auð-
vitað út-
köllum á
svæðinu.
Komast ekki
að í sumar
EKKI Á HÁLENDISVAKT
Tryggvi Hjörtur
Oddsson