Morgunblaðið - 14.12.2016, Side 14

14 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 14. DESEMBER 2016
BAKSVIÐ
Björn Jóhann Björnsson
bjb@mbl.is
„Þetta voru sannkallaðar drauma-
aðstæður fyrir svifryk, ef svo má að
orði komast, þurrviðri, algjört logn,
þétt umferð og hitastigið skipti einn-
ig máli,“ segir Svava S. Steinars-
dóttir, heilbrigðisfulltrúi hjá Heil-
brigðiseftirliti Reykjavíkur, en
svifryksmengun fór langt yfir
heilsuverndarmörk í Reykjavík sl.
laugardag.
Heilbrigðiseftirlitið er með nokkr-
ar mælistöðvar í borginni og við
Grensásveg fór mengunin hæst í 823
míkrógrömm á hvern rúmmetra um
kl. 18 en sólarhrings heilsuverndar-
mörk eru 50 μg/m3, þannig að meng-
unin sl. laugardag var meira en sext-
ánföld á við það sem heilnæmt þykir.
Á öðrum mælistöðvum mældist tölu-
vert minni mengun en við Grensás-
veg, en þær eru staddar fjarri helstu
umferðargötum.
„Þó að ekki hafi verið slegið met
þarna á laugardaginn þá var þetta
með allra mesta móti,“ segir Svava
og nefnir helst gamlárskvöld til
samanburðar til að finna viðlíka
mengun í borginni. Gamlárskvöldið
árið 2010 fór svifryksmengun mest í
1.575 μg/m3 í höfuðborginni en veð-
urskilyrði um áramót geta eins og
aðra daga dregið úr áhrifunum, eða
allt niður í 200-400 μg/m3, eins og
mælingar hafa sýnt á seinni árum.
Aðgerðir komu til tals
Mengunarskýið við stærstu um-
ferðaræðar, eins og Miklubraut, fór
ekki framhjá neinum. Þykkt ský lá
yfir hluta borgarinnar og fundu
margir fyrir óþægindum í öndunar-
færum og augum. Svava segir það
hafa komið til tals að grípa til að-
gerða, eins og að bleyta götur eða
gefa út sérstaka viðvörun, en þegar
horft var til veðurspár þótti ekki
ástæða til þess. Veðurstofan hafði
spáð úrkomu strax um kvöldið og
nóttina, sem gekk eftir og meng-
unarskýið hvarf. Hefði spáin sýnt
áframhaldandi þurrviðri og logn
hefði þurft að fara í einhverjar að-
gerðir, að sögn Svövu.
Eins og áður segir voru kjör-
aðstæður fyrir mengun þennan dag.
Eftir votviðri í nokkra daga náðu
göturnar að þorna og Svava bendir á
að helgarumferðin aukist jafnan í
desember. Í logni og mikilli umferð
þyrlist rykið upp og hangi í loftinu
þar sem fínasta rykið sé lengur að
falla. Síðastliðinn laugardag hafi
mengun strax aukist um morguninn
þegar strætisvagnar og önnur öku-
tæki fóru af stað og þyrluðu rykinu
upp.
„Þegar leið á daginn hækkaði
köfnunarefnisdíoxíð líka og þá var
umferðin farin að þyngjast. Að lok-
um náði þetta hámarki um sexleyt-
ið,“ segir Svava en Grensásstöðin er
rétt við Miklubraut, þar sem sólar-
hringsumferð er að meðaltali um 65
þúsund bílar.
Stöðugar mælingar
Hún segir að við þessar aðstæður
eigi fólk sem viðkvæmt er í öndunar-
færum helst ekki að vera á ferðinni.
Heilbrigðiseftirlitið fylgist grannt
með menguninni og gefur út viðvar-
anir ef þurfa þykir. Á vef borgar-
innar er hægt að fylgjast með mæl-
ingum jafnóðum á þremur
mælistöðvum og þar eru loftgæðin
metin sérstaklega og eru viðmiðin
góð (grænn litur), sæmileg (gulur)
eða slæm (rauður). Við lítil loftgæði
er þess getið að einstaklingar með
ofnæmi og/eða alvarlega hjarta- og
lungnasjúkdóma ættu að forðast að
vera úti við, einkum nærri helstu
umferðargötum.
Viðbragðsteymi til taks
Sérstakt viðbragðsteymi, skipað
fulltrúum Reykjavíkurborgar og
Vegagerðarinnar, lét á sínum tíma
gera tilraunir með rykbindingu á
götum borgarinnar, til að draga úr
mengun, en Svava segir það ekki
hafa gefið alltof góða raun. Einnig sé
metið hvort ástæða sé til að vökva
göturnar þegar mengunin fer langt
yfir mörkin, að öðru leyti sér Heil-
brigðiseftirlitið um daglegt eftirlit.
„Annars vantar okkur tækin sem
mörg lönd í kringum okkur hafa til
að minnka mengunina, eins og um-
ferðarstýringu. Þannig var gripið til
þess ráðs í París nýlega að banna
umferð bíla sem enda á oddatölu í
bílnúmerinu. Einnig er oft dregið úr
umferðarhraða tímabundið eða
þungaumferð takmörkuð. Hér á
landi eru engar heimildir í lögum
eða reglugerðum til að grípa til um-
ferðarstýringar,“ segir Svava.
Hún segir það jafnframt áhyggju-
efni að notkun nagladekkja sé að
aukast á ný. Naglarnir skemmi göt-
urnar og auki rykið.
„Við höfum hvatt ökumenn til að
nota frekar aðrar leiðir, eins og
harðkorna dekk sem fengið hafa
góða einkunn.“
Mengun á við gott gamlárskvöld
 Svifryksmengun í Reykjavík sl. laugardag sextánfalt meiri en heilsuverndarmörk  Kjöraðstæður
mynduðust  Fólk fann fyrir óþægindum  Heilbrigðisfulltrúi hefur áhyggjur af nagladekkjunum
Morgunblaðið/RAX
Svifryk Mengunarský myndaðist yfir Miklubraut og nágrenni sl. laugardag. Mengunin var langt yfir mörkum.
Svifryksmengun í Reykjavík
- laugardaginn 10. desember - Grensásstöð
Heimild: Heilbrigðiseftirlit Reykjavíkur
μg
/m
³
900
800
700
600
500
400
300
200
100
0
00:00 06:00 12:00 18:00 00:00
Svifryksmengun í höfuðborginni er að
miklu leyti rakin til notkunar nagla-
dekkja yfir vetrartímann. Spæna
naglarnir malbikið
upp og geta mynd-
að mengunarský
líkt og gerðist sl.
laugardag.
Samkvæmt
upplýsingum frá
dekkjaverkstæð-
um kom kippur í
dekkjaskipti þegar
fyrsti snjórinn lét
á sér kræla en síð-
an þá hefur verið
mjög rólegt, enda göturnar marauðar
svo vikum skiptir. Afar fátítt er hins
vegar að ökumenn komi með nagla-
dekkin aftur og skipti yfir á sumar-
dekk eða ónegld vetrardekk.
„Ég man í fljótu bragði eftir ein-
um,“ segir Gunnar S. Gunnarsson,
framkvæmdastjóri Sólningar, sem tel-
ur algengara að ökumenn hafi farið úr
ónegldum vetrardekkjum yfir í negld.
Annars telur Gunnar að stór hluti öku-
manna á höfuðborgarsvæðinu sé ekki
kominn á vetrardekk. Þannig sé Sóln-
ing enn með hátt í þriðjung af svo-
nefndum geymsludekkjum í sinni
vörslu, þ.e. dekk sem fyrirtækið hefur
tekið að sér að geyma fyrir sína við-
skiptavini. „Þetta er ótrúlega hátt
hlutfall ennþá, miðað við árstíma.
Þessi dekk eru síðan sett undir þegar
fólk sér ástæðu til, það er ekki að
koma og kaupa ný dekk,“ segir Gunn-
ar.
Hann kallar eftir faglegri umræðu
um nagladekk og svifryksmengun og
er ekki sáttur við stefnu borgaryfir-
valda í þeim efnum. Prófanir hjá FÍB
hafi sýnt að þau vetrardekk, sem
borgin hafi bent á sem arftaka nagla-
dekkja, komi ekki vel út. Dæmi sé um
16 metra mun á hemlunarvegalengd,
miðað við 60 km ökuhraða, nagla-
dekkjunum í vil.
Gunnar telur að mengunina megi
einnig rekja til þess að göturnar séu
ekki þrifnar nógu vel, nema þá helst í
miðbænum og þar sé mengunin varla
sjáanleg. Ekki dugi að þrífa göturnar
einu sinni á ári, að vori eða sumri til.
Þá megi einnig skoða hráefnið í mal-
bikinu og hvort það sé nógu slitþolið.
Gunnar minnir á að í efri byggðum
borgarinnar geti myndast glerhálka á
morgnana og þá séu naglarnir það
eina sem grípi. „Ég er ekki að segja
að naglar séu eina lausnin en það má
ekki láta fólki líða þannig að það upp-
lifi sig sem umhverfissóða fyrir það
eitt að vilja hugsa um öryggi fjöl-
skyldu sinnar.“ bjb@mbl.is
Kippur við fyrsta
snjó en síðan rólegt
 Stefna borgarinnar gagnrýnd
Unnið að
dekkjaskiptum.