Fréttatíminn - 06.08.2016, Blaðsíða 15

| 15FRÉTTATÍMINN | Laugardagur 6. ágúst 2016
ir komust samt fljótt á og skaðabæt­
urnar, sem hann fékk, voru góð­
ur koss.“
Ekki verður séð að Ólaf­
ur Davíðsson hafi þekkt
nein orð um þrá sína til
annarra pilta, enda
ritar hann þetta áður
en menn tóku fyrir
alvöru að upphefja
gagnkynhneigð­
ina í vestrænni
menningu með
því að fordæma
alla þá sem
hlupu und­
an merkjum
henna r og
gefa þeim sín
heiti. En Ólaf­
ur var prests­
sonur, hann
átti strangan
föður og þekkti
að sjálfsögðu þá
alræmdu ritn­
ingarstaði Biblí­
unnar sem kval­
ið hafa margan
piltinn. Þess vegna
finnur hann sig
knúinn til að rétt­
læta fyrir sjálfum sér
þá nautn sem hann er
rétt í þessu að uppgötva.
Á einum stað í dagbókinni
efast hann um þá skoðun að
sannkristið líf hljóti að felast í
því að krossfesta holdið og hvatir
þess, og hefur þar í huga fleyg orð
Páls postula í Galatabréfinu, 5:24:
„En þeir, sem Krists eru, hafa kross­
fest hold sitt með þess girndum og
tilhneigingum“ (þýðing frá 1863).
Þessu andmælir sá skynsami Ólaf­
ur, hann neitar með öðrum orðum
að fyllast sektarkennd fyrir það að
kannast við kenndir sínar og til­
finningar sínar og njóta þeirra. Að
kvöldi 21. apríl 1882 ritar hann þetta
í dagbók sína:
„Ég tók Geir með mér. Hann sef­
ur hjá mér í nótt. Mér hefur aldrei
þótt eins vænt um neinn og Geir.
Hvað það var indælt að vefja hann
að sér og leggja hann undir vanga
sinn og kyssa hann svo. Loksins
varð ég þó skotinn. En hvað er það
að vera skotinn í karlmanni hjá því
að vera skotinn í meyju? Ekkert,
segir náttúruvit mitt mér. Er það
annars ekki röng skoðun að kross­
festa holdið með girndum þess og
tilhneigingum? Er ekki rétt að hafa
svo mikið upp úr lífinu sem auðið
er fyrir góðan og mannlegan mann?
Það held ég.“
Að hemja mannlífið
Ólafur Davíðsson las sannarlega
fleira en Biblíuna, til dæmis varð
hann snemma vel læs á forngrísku
og þekkti lýsingar Grikkja til forna
á ástum tveggja af sama kyni. En
allar greiningar og útlistanir síðari
tíma á samkynhneigðri þrá voru
honum framandi, enda var hún
ekki skilgreind á nútímavísu fyrr
en rétt um það bil sem Ólafur komst
til vits og ára, og vorið 1882 höfðu
engar fréttir borist af þeim tilburð­
um til Íslands. Því má ljóst vera að
skilningur Ólafs á sjálfum sér og
til finningum sínum verður ekki
lagður að jöfnu við þann skilning
sem lesbíur og hommar nútímans
leggja í samkynhneigðar tilfinn­
ingar sínar. Hugtakið homos­
exualitet eða samkynhneigð
varð fyrst til um 1870.
Með iðnbyltingunni og
vaxandi þörf hins kap­
ítalíska samfélags til
að kortleggja, skrá
og hemja mannlíf­
ið á 19. öld færðust
læknavísindi og
refsiréttur í auk­
ana og sáu það
meðal annars
sem tilgang sinn
að verja heim­
inn gegn öllu
því sem vék frá
hinni góðu gagn­
kynhneigð. Þeir
sem framfylgdu
lögum og rétti
gengu hraustlega
til verka, og nær­
tækt er að minnast
réttarhaldanna yfir
Oscar Wilde í Lund­
únum árið 1895 eða
lögregluaðgerða gegn
karlmönnum fyrir mök
þeirra við aðra karla í
höfuðborg Íslendinga,
Kaupmannahöfn, upp úr
aldamótunum 1900. Þessar
aðgerðir miðuðu meðal annars
að því að hræða menn frá því að
stofna til náins samneytis og ásta
hver við annan.
Ólafur Davíðsson dvaldi í Höfn
við nám og störf frá 1882 til ársins
1897 þegar hann sneri heim til Ís­
lands. Ekkert er vitað um ástarlíf
hans eftir lokaveturinn í Lærða
skólanum, og engum sögum fer af
ástum hans með konum – né heldur
körlum. Eitt og annað mun þó hafa
verið hvíslað um hneigðir hans til
karla í sveitum norðanlands. Ólaf­
ur kvæntist aldrei og eignaðist
enga afkomendur, en eftir að hann
sneri heim frá Kaupmannahöfn
vann hann að fræðilegum hugð­
arefnum sínum heima í Hörgárdal
og sinnti annað slagið kennslu við
Gagnfræðaskólann á Möðruvöll­
um. Um aldamótin 1900 varð Geir
Sæmundsson prestur á Akureyri,
þá kvæntur maður og faðir tveggja
barna, en ekki er vitað um sam­
skipti þeirra Ólafs þau fáu ár sem
þeir voru samtíða í Eyjafirði – fyrr
en á lokadegi.
Endalok Ólafs Davíðssonar urðu
svipleg. Hann drukknaði í Hörgá,
einn á ferð á hesti sínum, aðfara­
nótt 6. september 1903, 41 árs að
aldri. Útför hans að Möðruvöllum í
Hörgárdal var sú fjölmennasta sem
menn minntust þar um slóðir. Að
því tilefni orti Matthías Jochumsson
langt kveðjuljóð sem flutt var af ein­
söngvara við útförina í kirkjunni.
Þar er meðal annars þetta að finna.
Hjartans vin, því fórstu frá oss?
Fannst þér kalt að vera hjá oss?
Hvar er ljós?
Og sá maður sem stóð í kór Möðru­
vallakirkju og söng þessar ljóðlín­
ur, það var enginn annar en Geir
Sæmundsson.
Ólafur
Davíðsson
Þótt Íslandssagan sé snauð af
vitnisburðum um samkynhneigð-
ar ástir er þar samt að finna
fáeina mola sem segja sitthvað
um tilfinningar og tíðaranda.
Dagbókarskrif Ólafs Davíðssonar
þjóðsagnasafnara eru til vitnis
um það. Hann stundaði nám
við Lærðaskólann í Reykjavík á
árunum 1877–1882 þar sem þeir
Geir Sæmundsson, síðar prestur
og vígslubiskup, felldu hugi
saman.
„Skelfing þykir mér vænt um
Geir. Hann er líka allra laglegasti
piltur og virðist vera vel viti bor-
inn. Hann er unnustan mín.“ Úr
dagbók Ólafs Davíðssonar.
Lærði skólinn við Lækjargötu var
helsta menntastofnun landsins
um aldamótin 1900. Hér sést
danski fáninn blakta við hún.
VÍKURVAGNAR EHF.
Víkurvagnar ehf. | Hyrjarhöfða 8 | 110 Reykjavík
Sími 577 1090 | vikurvagnar.is | sala@vikurvagnar.is
Setjum undir á staðnum
Dráttarbeisli
undir flestar tegundir bíla
VÍKURVAGNAR EHF.
Víkurvagnar ehf. | Hyrjarhöfða 8 | 110 Reykjavík
Sími 577 1090 | vikurvagnar.is | sala@vikurvagnar.is
Einnig mikið úrval varahluta
í Ifor Williams og aðrar gerðir af kerrum,
ásamt úrvals viðgerðarþjónustu.
Kerrur
frá Ifor Williams
í öllum stærðum
og útfærslum
VÍKURVAGNAR EHF.
Víkurvagnar ehf. | Hyrjarhöfða 8 | 110 Reykjavík
Sími 577 1090 | vikurvagnar.is | sala@vikurvagnar.is
Einnig mikið úrval varahluta
í Ifor Williams og aðrar gerðir af kerrum,
ásamt úrvals viðgerðarþjónustu.
Kerrur
frá Ifor Williams
í öllum stærðum
og útfærslum
VÍKURVAGNAR EHF.
Víkurvagnar ehf. | Hyrjarhöfða 8 | 110 Reykjavík
Sími 577 1090 | vikurvagnar.is | sala@vikurvagnar.is
Úrval af lokuðum farangurskerrum
frá Ifor Williams
Sýningareintak á staðnum.