Fréttatíminn - 02.12.2016, Blaðsíða 18

18 | FRÉTTATÍMINN | Föstudagur 2. desember 2016
Haukur Már Haraldsson
ritstjorn@frettatiminn.is
Kanslarinn hefur nú til-kynnt að á næsta ári muni hún bjóða sig fram til kanslara í fjórða sinn. Hún á stuðning víða.
Barack Obama lauk síðustu embætt-
isheimsókn sinni til Evrópu með því
að lýsa Merkel nánasta bandamann
sinn. Time Magazine hefur kallað
hana „kanslara hins frjálsa heims“.
Innan Þýskalands, og innan flokks-
ins hennar, er staðan flóknari.
Tístið
Fyrir rúmu ári síðan virtist Merkel,
nýstigin úr átökunum við Tsipras
og Varoufakis um skuldir Grikk-
lands, áhugalítil um flótta fólks frá
Sýrlandi og öðrum átakasvæðum.
Í júlí 2015 útskýrði hún fyrir 14 ára
þýskumælandi stúlku frá Palest-
ínu, í sjónvarpsþætti fyrir ungt fólk,
að sér þætti það vissulega leitt, en
„þið getið ekki öll komið“. Stúlkan,
sem eftir fjögurra ára bið í kerfinu
sá fram á brottvísun með fjölskyldu
sinni, brast í grát. Merkel birtist
áhorfendum sem verðugur arftaki
uppnefnisins „járnfrúin“.
Rúmum mánuði síðar tilkynnti
– eða tvítaði – BAMF, Útlendinga-
stofnun Þýskalands, um stefnu-
breytingu: „#Dublin-ferlum sýr-
lenskra ríkisborgara munum við
héðan af ekki fylgja eftir“. #Dublin
vísar til Dyflinnar-reglugerðarinnar:
Sýrlendingum yrði ekki brottvísað í
krafti hennar. Með öðrum orðum: Ef
þú ert þaðan og ert kominn hingað,
færðu líklega að vera.
Allt í allt flúðu 890.000 manns
sunnan að til Þýskalands það ár.
Það eru ívið færri en búist var við,
en jafngildir þó, miðað við íbúa-
fjölda, því að 3.600 kæmu til Íslands.
Á þessu ári bættust um 600.000
við – það gerir þá um 5.000
Kanslarinn
Merkel – fyrir
og eftir tíst
Þýska velferðarríkið
Otto von Bismarck, hinum íhalds-
sama kanslara áranna 1871 til
1890, er eignaður heiðurinn af
fyrsta velferðarríkinu, með lög-
festingu sjúkratrygginga, atvinnu-
leysisbóta og fleira upp úr 1880. Í
sáttmálanum um sameinað Þýska-
land, árið 1990, er hagkerfi þess
lýst sem „félagslegu markaðs-
hagkerfi“. Rínarkapítalismi er það
stundum kallað, rótgróinn hluti af
sjálfsmynd sambandslýðveldisins
og setur meginátökum í þýskum
stjórnmálum ákveðin mörk.
Þessi skilningur á hlutverki
ríkisins í hagkerfinu veitir þó veru-
legt svigrúm fyrir ólík markmið og
leiðir. Einkavæðingarhrina Íslands
um aldamót bliknar í samanburði
við einkavæðingu stórfyrirtækja
á við Volkswagen, Lufthansa og
Telekom, ferli sem hefur staðið
frá 7. áratugnum. Fyrirliggjandi er
einkavæðing lestarkerfisins, sem
tafðist vegna kreppunnar 2008.
Á sama tíma eru þýskir háskólar
reknir án skólagjalda, heilbrigð-
iskerfið án komugjalda, og af-
skipti hins opinbera af mörkuðum
veruleg, hvort sem er til að halda
leiguverði viðráðanlegu eða gá
hvað bændur eiga við ef þeir kalla
eggin sín vistvæn.
Merkel, doktor í eðlisfræði, er
fædd í Hamborg árið 1954. Hún
gekk til liðs við CDU 1990, árið sem
Austur- og Vestur-Þýskaland endur-
sameinuðust. Ári síðar varð hún
ráðherra kvenna- og æskulýðsmála í
ríkisstjórn Helmuts Kohl. Árið 2002
var hún kosin formaður flokksins,
og þremur árum síðar kanslari.
Mynd | Getty
Tístið afdrifaríka.
manns alls, umreiknað til Íslands.
„Wir schaffen das,“ sagði Merkel frá
byrjun: „Við reddum þessu.“
Hægrið
Fram að tístinu afdrifaríka virtist
Merkel, ef eitthvað var, íhaldssöm
í málum innflytjenda. Árið 2010
lýsti hún því yfir að fjölmenning
hefði „gjörsamlega brugðist“ og að
þeir sem ekki samþykki kristinn
mannskilning ættu ekki heima í
Þýskalandi. Margir þeir sem fögn-
uðu henni þá hafa nú fundið sér
samastað í nýjum flokki: Alternativ
für Deutschland, eða AfD. Eins og
UKIP í Bretlandi skilgreinir hann
sig út frá andstöðu við Evrópusam-
bandið, sem virðist orðið að hunda-
flautu öfga-hægrisins, skálkaskjóli
fyrir fasista.
Samkvæmt stefnuskrá vill AfD að
ytri landamærum ESB verði lokað
með öllu, hverjum flóttamanni verði
haldið utan álfunnar þar til réttur
hans til verndar hefur verið sann-
aður. Þá má finna þar kaflaheitin
„Islam á ekki heima í Þýskalandi“,
og „Fleiri börn í stað fjöldainnflutn-
ings“ – um fjölskyldustefnu flokks-
ins. Þegar úrslit urðu ljós í forseta-
kjöri Bandaríkjanna tvítaði Frauke
Petry, formaður flokksins: „Hjartan-
lega til hamingju.“
AfD vann stóra sigra í kosningum
nokkurra sambandsríkja síðasta vor
– í Sachsen-Anhalt reyndist hann
stærsti flokkurinn. Í könnunum fyr-
ir sambandsþingskosningar mælist
hann nú með 13% fylgi. Það myndi
að óbreyttu gera hann að þriðja
stærsta þingflokki sambandsþings-
ins að ári.
Mótsagnirnar
Komið hefur fram að í reynd beitti
Þýskaland Dyflinnarreglugerðinni
mjög sjaldan gegn sýrlensku flótta-
fólki, allt frá árinu 2011, þegar
Evrópudómstóllinn úrskurðaði gegn
brottsendingum til Grikklands. Það
var með öðrum orðum ekki svo að
hliðið hafi verið harðlæst þar til í
fyrra.
Né opnaðist það þá upp á gátt.
Merkel andmælti aðgerðum þeirra
Evrópulanda sem hertu um sama
leyti landamæraeftirlit til að hindra
ferðir flóttafólks – en vann á sama
tíma að samkomulagi Evrópusam-
bandsins við Tyrkland, um að ferja
þangað sýrlenska flóttamenn sem
næðu ströndum Evrópu. Undir-
ritun samkomulagsins síðasta vor
lokaði sjóleiðinni
til Evrópu, á meðan
landamæravarslan
í austri lokaði land-
leiðinni. Eins og skrúfað væri fyrir:
Komum flóttafólks til Þýskalands
fækkaði úr 50.000 á viku, þegar
mest var, í undir 5.000 á viku síð-
ustu mánuði. Um leið vill stjórn-
in draga úr komum annarra inn-
flytjenda. Síðastliðið ár hafa þýsk
stjórnvöld hert skilyrði fyrir mót-
töku förufólks frá Afríkuríkjum og
Balkanskaga og víðar – og tilkynnt
um lagafrumvarp sem mun afnema
bótaréttindi Evrópuborgara þar til
þeir hafa unnið fimm ár í Þýska-
landi.
Merkel lét hins vegar ekki und-
an þrýstingi frá CSU, systurflokki
Angela Dorothea Merkel beitti
hamingjuóskaskeyti sínu til næsta forseta
Bandaríkjanna til að leggja honum línurnar:
„Þýskaland og Bandaríkin eru bundin
sameiginlegum gildum,“ skrifaði hún:
„Lýðræði, frelsi, virðingu fyrir réttarríkinu
og reisn sérhverrar manneskju óháð
uppruna, lit, trú, kyni, kynhneigð eða
stjórnmálaskoðunum.“ Rétt eins og Guðni Th.,
en með áhrifameira hagkerfi sér að baki.
CDU í Bæjaralandi, um þak á þann
fjölda flóttafólks sem Þýskaland tek-
ur á móti árlega. Né segist hún, þrá-
spurð, sjá eftir því: „Mergur málsins
er þessi: Við erum land sem hefur
í hávegum reisn hverrar einustu
manneskju,“ sagði hún í nýlegu við-
tali. „Frammi fyrir hörmungum á
við þær í Sýrlandi verðurðu að taka
afstöðu.“ CSU hefði viljað taka aðra
afstöðu og bauð kanslaranum ekki í
partíið sitt – bókstaflega: Merkel var
ekki boðið á landsfund CSU í byrj-
un þessa mánaðar. Það er víst eins-
dæmi. Þar náðist þó samstaða um
að leggja ágreininginn til hliðar og
fylkja liði til kosninga.
Valkostirnir
Í ellefu ára valdatíð Merkel hef-
ur atvinnuleysi lækkað úr tíu pró-
sentum í fimm. Hagvöxtur gutl-
ar, óspennandi en stöðugur, milli
eins og tveggja prósenta. Erlendar
skuldir nema sirka 70% af lands-
framleiðslu. Síðustu fjárlög skiluðu
afgangi. Útflutningur hefur vaxið –
hægt en örugglega.
Annað sem hefur vaxið er ójöfn-
uður, hvort sem er mældur í tekj-
um eða eignum. Það er ekki sérþýsk
þróun, en jafn tilfinnanleg fyrir því.
Vinstriflokkurinn Die Linke, arftaki
austur-þýska sósíalistaflokksins,
mælist nú með stöðugt 10 prósenta
fylgi. Flokkur Græningja sveiflast
milli 10 og 15 prósenta. Síðasta vor
mynduðu þessir tveir, ásamt jafn-
aðarmannaflokknum SPD, rauð-
-rauð-græna meirihlutastjórn inn-
an sambandsríkisins Berlínar. Auki
þeir samanlagt fylgi sitt um nokkur
prósent er sama stjórnarmynstur,
vinstri-græn ríkisstjórn, ekki út úr
myndinni næsta haust.
Væri kosið nú heldur Merkel-
-stjórnin hins vegar, samkvæmt
könnunum, velli. Að óbreyttu virðist
því líklegast að Merkel verði kanslari
til ársins 2021. En margt sem þótti
að óbreyttu líklegast hefur nýver-
ið farið á annan veg. Og þess vegna
hefur heimurinn augun á brosmilda
fólkinu sem vill ekki láta kalla sig fas-
ista. AfD er nú þriðji stærsti flokkur
landsins, með 13% fylgi í könnun-
um – í landi sem á að búa yfir varan-
legu ónæmi fyrir upprunahyggju og
útlendingahatri.
Aðalfundur Markaðsstofu Kópavogs 2016
Aðalfundur Markaðsstofu Kópavogs verður
haldinn mánudaginn 19. desember kl 17.00
í Bæjarstjórnarsal Kópavogsbæjar, Fannborg 2.
Dagskrá
1. Skýrsla stjórnar
2. Reikningar félagsins lagðir fram
3. Kosning skoðunarmanns reikninga og eins til vara
4. Önnur mál
Allir með aðild að Markaðsstofu Kópavogs eru
boðnir hjartanlega velkomnir.
Léttar veitingar í boði.
Markaðsstofa Kópavogs · Fannborg 2, 200 Kópavogur · s. 570 1578